Koronavirüste Delta varyantı endişe yaratamaya devam ederken aşılama da son hız devam ediyor. Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, ‘’Vaka artışı iyi değil. Ağustosta yeni bir vaka sıçraması olabilir. Bunu önlemenin yolu aşı’’ dedi.
Koronavirüs mücadelesi sürüyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden tayin olan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener önemli açıklamalarda bulundu. Şener, ‘’ Tek doz aşı yarım kalan bağışıklamadır… Lütfen ikinci dozunuzu unutmayın!’’ diye uyarıda bulundu.
‘’AŞISIZLARDA NE YAZIK Kİ DURUM DAHA AĞIR SEYREDECEK’’
Önümüzdeki günlerde neler olacağını beklediğini aktaran Şener, ‘’Delta varyant yaygınlaşacak. Aşılılarda görülen enfeksiyonlar hafif/ orta geçirilirken aşısızlarda ne yazık ki durum daha ağır seyredecek… Aşınızı olun! Aşılı grup daha kalabalık olduğu toplumlarda… doğal olarak Aşılılarda enfeksiyon daha yüksek çıkacak. Bunun Aşının koruyuculuğu ile ilgisi yok, sadece pay/ payda olayı’’ dedi.
‘’İLK DOZU OLANLAR İKİNCİ DOZU MUTLAKA OLMALISINIZ’’
Bayram seyran fark etmez’’ diyen Şener, ‘’Vaka artışı iyi değil. Ağustosta yeni bir vaka sıçraması olabilir. Bunu önlemenin yolu aşı. İlk dozu olanlar ikinci dozu mutlaka olmalısınız, yoksa ilk doz da boşa gitmiş olacaktır. Sonbahara kadar bu yarış devam edecek. Eğer Aşılanma oranı artmaz ise başa döneriz. O zaman da kimlerin kulağı çınlayacak belli’’ diye konuştu.
‘’Aşı karşıtı salvoları “küreselciler” “Gates’in adamları” elindeki telefon ile sosyal medyaya yazıyor’’ diyen Şener, ‘’Son sataşma… Şu hani Aşılar korumaz. Her şeyin Doğalı iyidir… Hatta bağışıklığı kuvvetlendiren şunu alın diyenlere; Aklıma takıldı; kuduz şüpheli temasta neden doğal geçirmek dururken veya bağışıklığı kuvvetlendiren satışını yaptığınız ürünler varken içinde bilumum ürün olan kuduz aşısı olmaya koşuyorsunuz? Hatta gerekli olmasa bile takvimi aman tamamlayalım diyorsunuz?’’ diyerek eleştirdi.
‘’DELTA VARYANTI ARTTI’’
Şener, “Önlenebilir bir trajedi” Avrupa’dan sonra ABD’de de “aşı karşıtlarına” bakış değişiyor! ‘’ diyerek, ‘’ABD’de nüfusun % 59’u aşılı Son bir haftadır Delta varyantı arttı… Korona ilişkili yatış % 28, ölüm % 20 arttı. Günlük… Aşılanmak istemeyen % 24’den % 29’a çıkmış… Son üç ayda! Ölümlerin % 99’u aşısızlarda olurken, önlenebilir bir trajedi ile karşı karşıyayız… Ekonomik ve sosyal sıkıntıları hiç saymıyoruz bile… Sonuç - ABD yasaları açık; zorunlu aşılama yapılabilir- 1905 Yüksek Mahkeme Kararı- Massachusetts - çiçek salgını… Seçenek sunmakta bir alternatif; kapalı kalabalık alanlara gireceklere- seyahat edeceklere vb durumlara ya negatif test ya da iki doz aşılı olmak şartı aranmalıdır diyor’’ diye aktardı.
‘’AŞISIZLARIN HASTANEYE YATIŞ RİSKİ DAHA YÜKSEK’’
Şener, İngiltere Aşılanma ve Hastaneye yatış oranları hakkında da bilgi vererek, ‘’Tüm yaş grupları için, aşılanmamış veya yakın zamanda (ilk doz) aşılanmış vakaların ve hastaneye yatışların oranı, genel nüfustaki aşılanmamış kişilerin oranından önemli ölçüde yüksektir…* Buna karşılık, tam aşılı vakaların ve hastaneye yatışların oranı, tam aşılı kişilerin oranından önemli ölçüde düşüktür, bu da aşıların %100 koruyucu olmasa da koruma sağladığını gösteriyor…*Cesaret verici bir şekilde hastaneye yatış riski, aşılanmamış ve yakın zamanda aşılanmış gruplara kıyasla 21 günden fazla ilk doz ve iki doz alanlar için en düşüktür…Aşısızların hastaneye yatış riski daha yüksek’’ dedi.
DELTA AKDENİZ ÜLKELERİNİ VURDU
Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi (ECDC) güncellemelerini aktaran Şener, ‘’Delta varyantı kaynaklı hasta sayısı artışı tüm Avrupa’yı ama en çok özellikle Portekiz, İspanya, Yunanistan ve Fransa’nın güneyini çok ciddi vuruyor…yani Akdeniz ülkeleri aslında! Ve yeni bir tanım gündeme geldi…” fleeting contact” açık alanda bile çok kısa süreli temas…1-2 dk…maskenin önemi bir kez daha öne çıkıyor….80 yaş üstünde test pozitiflik artışı en az olan grup…nedeni 27 ülkenin ortalamasına göre %78’i tam aşılı…Aşısız grup 15-24 ve 15 yaş altında ise ciddi tırmanış var! 3.Aşılanma oranları açısından bakıldığında “sağlık çalışanlarının %100 aşılanmış olması gerektiğini düşünüyorum…AB ortalaması %77 bence düşük Aşınızı olun’’ diye konuştu.
‘’KORONAYA BAĞLI ÖLÜM AŞISIZLARDA GÖRÜLECEK’’
Şener, ‘’Delta varyantı baskın hale geldiği ülkelerde Aşının önemi çok net… Mavi barlar - hasta sayısı Kırmızı barlar – ölüm *İngiltere ( %52 aşılı) ve Portekiz ( %43 aşılı) Hasta sayısı artıyor…ölüm değişmiyor… *Namibya %1; Tunus %5; G. Afrika %2; Gürcistan %3; Malezya %12; Rusya %13; Endonezya %5; Zimbabwe %4 Aşılı… Hasta sayısı artarken - Ölüm de artıyor… Artık hiç şüphe yok ki… Koronaya bağlı ölüm Aşısızlarda görülecek’’ şeklinde ifade etti.
‘’AŞILI KİŞİLER DE VİRÜSÜ YAYABİLİR’’
Vakalarda minik dalgalanmalar olduğunu ifade eden Şener, ‘’Delta varyantı ve insan hareketi arttı. Normal ama umarım daha çok artış olmaz…Aşılı kişiler de virüsü yayabilir…maske kapalı alanda çok önemli, bu varyant yaklaşık 1000 kat fazla virüs saçılımı yapıyor…Aşı varyant seçebilir ama maske seçmez…maske tüm varyantlara aynı düzeyde etkili’’ diye belirtti.
‘Aşılanma ne işe yaradı?’ Diyenlere bir kaç net rakam söyleyen Şener, ‘’Türkiye Nisan 2021…7 günlük ortalama vaka 59bin…Çift doz aşılanma oranı %9 Temmuz 2021…7 günlük ortalama vaka 5bin…Çift doz aşılanma %25’’ ifadelerini kullandı.
AFRİKADA ÖLÜMLER ARTIYOR
Şener, dünyadan örnekler paylaşarak, ‘’Afrika covid 19 salgınında en kritik dönemeçten geçiyor. Son 5 haftada ölüm sayısı her geçen gün artıyor. Sadece %1’i aşılı…o da tahminen… Namibia, South Africa, Tunisia, Uganda ve Zambia en çok hastalık nedenli ölümün arttığı ülkeler. Ölümler çoğunlukla yoğun bakım ihtiyacı olan ama ne hastane yatağı ne de oksijen bulamayanlarda. Güney Afrika’ya ayrı parantez açmak lazım çünkü şu anda - orada iş yapan dostlarımdan öğrendiğim kadarı ile- bir iç çatışma / isyan var ve salgın son hız devam ediyor, edecek de… Biz de aşımız var! Olsak mı? Olmasak mı? Veya hangisini olsak diye “lak lak” yapıyoruz’’ dedi.
Konuşmasına devam eden Şener, ‘’Afrika’da durum vahim ölümlerde % 43 artış… çoğunlukla oksijen ihtiyacı ve hastane şartları olmaması. Hindistan’dan sonra Afrika’da Korona virüs mortalitesini alt üst edebilir…Aşınızı olun…Rakamlara göre Ölüm % 99 Aşısızlarda oluyor’’ dedi.
‘’DELTA VARYANTI SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI HEDEFİNİ DEĞİŞTİRİYOR’’
Şener, ‘’Delta varyantı sürü bağışıklığı hedefini değiştiriyor… Örn Malta… Malta’da 21 Haziranda 7 günlük ortalama bir iken şimdi 154… Malta önemli çünkü- %70’i iki doz aşılı Sürü bağışıklığı hedefini güncellemek gerekebilir’’ dedi.
Avusturya’dan bir çalışmayı paylaşan Şener, ‘’hızlı antijen tanı testleri ile PCR kıyaslanmış…* SARS-CoV-2 nucleocapsid antigen yakalayan…-Abbott Panbio Ag Rapid Test -NADAL COVID19-Ag Test -Roche SARS-CoV Rapid Antigen Test -Boson Rapid SARS-CoV-2 Antigen Test Card -LumiraDX SARS-CoV-2 Antigen Test *RT- PCR testleri…- Roche LightCycler -EURORealTime-SARS-CoV-2 -BD MAX™ System. Sonuç- hızlı antijen testleri oldukça iyi özgüllük ve duyarlılıkta. Klinik uyumluluk ile birleştiğinde. Hastalık yükünün fazla olduğu hızlı tanının önem kazandığı durumlarda PCR alternatifi olarak değerlendirilebilir’’ diye konuştu.
‘’MRNA’DA DAHA YÜKSEK ANTİKOR OLUŞUYOR’’
Şener, ‘’Türkiye’de de uygulanan iki aşının ( mRNA vs inaktif ) ilk başa baş kıyaslaması. Benim bildiğim; Hong Kong…1442 sağlık çalışanı Antikor düzeyi bakmışlar- ELISA, ELISA positiflere sVNT ( surrogate virus neutrolisation) ve sonrasında PRNT (plaque reduction neutralisation test )* mRNA’da daha yüksek antikor oluşuyor… Ama bu hücresel yanıtta fark olduğunu göstermez ve Aşı etkinliği çalışmalarında oluşan farkı açıklar’’ dedi.
‘’AŞINIZI HEMEN OLUN’’
Çin’deki ilk lokal Delta virüs salgını verileri yayınlandığını aktaran Şener, ‘’İlk tanı anında Delta virüs miktarı yaklaşık 1000 kat daha yüksek. İlk orjinaline göre neden daha bulaşıcı olduğunu dolaylı yoldan gösterir güzel bir örnek. Aşınızı hemen olun’’ dedi.
ANTİKORLAR DÜŞÜK
Fransa’dan önemli bir çalışma aktaran Şener, ‘’ Hindistan’dan dönen hastadan Delta varyant izole edilmiş, Bu virüs laboratuvar ortamında Bamlavinab(mAb), hastalıktan 12 ay sonra bireylerin antikoru, tek doz Biontech ve Astra Zeneca, ve çift doz Biontech aşılı bireylerin serumları ile Delta ve Alfa varyant nötralizasyon, flowsitometri vs bakılmış. Bamlavinab ile nötralizasyon düşük. Hastalık geçirenlerin (12 ay sonra) elde edilen antikor ile nötralizasyon 4 kat düşük. Tek doz Biontech ve AZ uygulananların serumu ile nötralizasyon var ile yok arası. Çift doz Biontech aşılıların serumu ile antikor nötralizasyonu %95…Deltada, alfaya göre 3-5 kat az’’ dedi.
DÖRDÜNCÜ DOZ VEYA MEVSİMSEL KORONA AŞILARI GÜNDEMDE
Vatandaşları korona hakkında bilgilendirmeye devam eden Şener, en çok merak edilen soruları yanıtladı. Şener, ‘’Delta varyantı yeni dalga getirir mi? Evet böyle bir risk var! Aşılanma oranımız ve hızımız nasıl? Hızımız iyi- oranı arttırmak şart. Delta varyantı veya diğer varyantların sonu gelmeyecek mi? Aşılanma hızı ile virüsün çoğalma hızını düşürmezsek; benzeri hep olacak ama bu kısır döngüyü kırmak elimizde. Aşıların varyant etkinliği azalsa da var. Üçüncü doz veya dördüncü doz gerekecek mi?…üçüncü doz zaten artık yapılıyor. Biontech de Delta nedeniyle belki erkene alınabilir- başvuru yaptılar-Dördüncü doz veya mevsimsel korona aşıları ….mevcut aşılardan farklı PANVARYANT etkin korona aşıları ile gündeme gelmesi olası’’ diye konuştu.
‘’SİNOVAC FAZ 3 - TÜRKİYE VERİSİNE GÖRE %83,5 KORUYUCU’’
‘’İki güzel haber’’ diyen Şener, ‘’İlk dozu olanlar %60’a ulaştı. Çok önemli çünkü bu kişiler zaten ikinciyi mutlaka olacaktır… Tereddüt kalkıyor! Sinovac faz 3 - Türkiye verisine göre %83,5 koruyucu… Artık soru işareti kalmadı… Seç- beğen –al’’ şeklinde konuştu.
‘’6. AY SONUNDA KORUYUCULUK % 64’E İNDİ’’
Şener, ‘’Pfizer Biontech’den booster - hatırlatma doz hazırlığı. İsrail ve İngiltere verilerine göre çift doz Biontech aşılı bireylerde 6. Ay sonunda koruyuculuk % 64’e indi… % 95’den.CDC çift doz Biontech aşılılarda henüz daha hatırlatma dozuna gerek yok derken. Pfizer… FDA’e bu konuda başvuru hazırlığında olduğunu duyurdu’’ dedi.
‘’EN SIK GÖRÜLEN SİSTEMİK YAN ETKİ HALSİZLİK %7’’
Türkiye’nin faz3 aşı çalışmasının Lancet’de yayınlandığını ifade eden Şener, ‘’ 14 gün ara ile 2 doz CoronaVac… 11bin gönüllüde… Aşı etkinliği %83,5 Yan etki görülme sıklığı % 18,9 Aşı grubunda en sık görülen sistemik yan etki halsizlik %7, en sık görülen bölgesel yan etki enjeksiyon yerinde ağrı %2,4’’ ifadelerini kullandı.
Muzaffer Cirtel