Astımda, hava yolu etrafındaki düz kaslar, alerjenler, duman, soğuk hava veya egzersiz gibi tetikleyicilere yanıt olarak kasılır ve mukus adı verilen yapışkan salgının üretimi artar; bu durum hava yolunun daralmasına neden olur. Çeşitli tetikleyicilere yanıt olarak gelişen astım atakları hırıltıya, nefes darlığına ve öksürüğe neden olabilir.
Astım hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyebilir. Bunun yanı sıra;
- Hava kalitesi düşük olan şehirlerde yaşayanlar
- Sigara içenler veya bulundukları ortamlarda sigara dumanına maruz kalanlar (pasif içiciler)
- Alerjisi olan kişiler
- Ailesinde alerjik veya astım hastası olan kişiler astım için risk altındadır.
Astım genellikle alevlenmelerle seyreden bir hastalıktır. Alevlenme dönemleri egzersiz sırasında, alerjenlere ya da kimi kimyasallarla ortaya çıkmakla beraber aşağıdaki belirtiler görülür:
- Nefes alırken hırıltı veya ıslık sesi
- Öksürük
- Göğüste ağrı veya sıkışma
- Nefes darlığı
Astım Nasıl Teşhis Edilir?
Astımın nedeni bilinmemekle birlikte, araştırmalar sonucunda astımın genetik nedenler ile enfeksiyonlar, çevresel etkenler ve kişilerin tıbbi durumuna bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir. Astım, hastadan hastaya büyük farklılıklar gösterebilir. Astımın tetikleyicileri arasında aşağıdaki gibi faktörler yer almaktadır;
- Polenler
- Evcil hayvanlar
- Toz akarları
- Egzersiz
- Duman
- Aşırı sıcak ve aşırı soğuk hava koşulları
- Hava kirliliği
- Kimyasal kokular veya dumanlar
- Obezite
- Stres ve duygudurum bozuklukları (depresyon gibi)
- Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
- Kimi viral hastalıklar
- İlaçlar
- İşlenmiş yiyecek ve içeceklerde sülfitler ve koruyucu maddeler
Spirometre
Bu test temelde akciğer kapasitesini ve solunumda alınan hava miktarıno ölçerek bronşların ne düzeyde daraldığının anlaşılmasına yardımcı olur. Astım tanısında önemli testlerden biridir.
Zirve Akım Ölçümü (Peak Flowmeter)
Akciğer fonksiyonlarındaki değişikliği tespit etmek amacıyla kullanılır.
Görüntüleme
Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramasıdır. Astıma eşlik eden yapısal sorunlar veya enfeksiyonlar varsa ortaya çıkmasını sağlar.
Metakolin Testi
Metakolin adı verilen ilaç, düşük dozlarla ve kontrol altında solunum yoluyla hastaya verilir ve hastanın bronşlarının metakoline duyarlılığı (metakolin ile daralıp daralmadığı) tespit edililr
Alerji Testi
Deri testleri veya kan testleri ile yapılır. Hastada alerjiye neden olan maddelerin astım ataklarını tetikleyebileceği göz önünde bulundurularak gerekli tedavilere başlanır.
Bunların yanı sıra doktorunuz, solunum yollarına bronkodilatör (solunum yollarınızı açan ilaç) vermeden önce ve sonra spirometri testi ve zirve akım ölçümü testi yapabilir. Aradaki fark, astım tanısının konulmasında yardımcı olur.
Tedavi Yöntemleri
Astım Nasıl Tedavi Edilir?
Astım hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, fakat hekiminiz tarafından verilen ilaçları düzenli olarak kullanarak astım kontrol altında tutulabilir. Astım tedavisinin temelinde semptomlar ile tetkiklere dayalı olarak, periyodik kontrollerle uygulanan basamak tedavisi uygulanır. Belirti ve bulguların derecesine bağlı olarak ilaçlarınız ve dozları değişebilir.
Bunun yanı sıra, hekiminiz aşağıda görebileceğiniz gibi yaşam tarzı değişiklikleri de tavsiye edebilir:
- Sigarayı bırakmak
- Evcil hayvanlara karşı alerjiniz varsa kontrol altına almak
- Kimyasal duman ve kokuları önlemek
- Tozlu ve küflü ortamlardan uzak durmak
- Aşırı soğuktan korunmak
- Uygun egzersizler yapmak
Kaynak; Acıbadem Hastanesi