Düz tabanlık, bebeklik çağında normal kabul edilen; ancak çocuğun yaşı ilerledikçe devam etmesi halinde ortopedik sorunlara neden olabilen bir durumdur. Çocuklarda düz tabanlık genellikle yaşla birlikte azalır. Bununla birlikte yaşla birlikte düzelme göstermeyen düz tabanlığın alanında uzman hekimler tarafından tedavi edilmesi gerekli olabilir. Peki düz tabanlık nedir? Çocuklarda düz tabanlık tedavisi nasıl yapılır? Çocuklarda düz tabanlık ve tedavisi hakkında merak ettiğiniz bu ve benzeri soruların cevabını öğrenmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Düz tabanlık tıp literatüründeki adıyla pes planus çocukluk çağında yaygın olarak görülen ortopedik bir sorundur. Ayakta enine ve boyuna olmak üzere 3 adet ark yani kemer bulunur. Ayakta bulunan arklar ayağa kemerli yapısını kazandırır. Bunlardan bir tanesi ayağın etkin bir şekilde çalışmasına izin veren özel yapılar (ayak kemikleri, tendonlar gibi) tarafından oluşturulan medial longitudinal arktır. Bu kemer, ayak topuğu ile ilk üç ayak parmak eklemi arasında yer alır. Düz tabanlık sözü edilen bu medial longitudinal arkın basınç sırasında çökmesi ve buna bağlı olarak düzleşmesi sonucu görülen bir sorundur. Düz tabanlık sorunu yaşayan kişilerin ayaklarına dışarıdan bakıldığında ayaklarında kemer olmadığı ve ayağın düz bir görünümde olduğu fark edilir. Normalde de bebeklik çağındaki bebeklerin ayakları düzdür. Bunun en önemli nedeni ayak kemerleri yani arkların çocukluk çağında oluşmasıdır. Ancak çocukluk çağında bu arklar olması gerektiği gibi oluşamaz veya sonrasında herhangi bir nedenle bu arklar çökerse çocuklarda düz tabanlık görülebilir.
Çocuklarda Düz Tabanlık Neden Olur?
Çocuklarda düz tabanlık genellikle iki farklı şekilde karşımıza çıkar. Bunlardan ilki esnek düz tabanlık olarak adlandırılır. Bu vakalarda çocuk otururken ayağındaki kemer veya çukur yapı görülebilir. Ancak çocuk ayağa kalktığında ayak düz görünümdedir. Bir diğer düz tabanlık çeşidinde ise çocuk hem otururken hem de ayaktayken ayağı düz görünümdedir. Peki çocuklarda düz tabanlık neden olur? Çocuklarda düz tabanlık nedenleri günümüzde kesin olarak bilinmemekle birlikte, bazı araştırmalar genetik faktörlerin etkili olduğunu düşündürmekte. Buna ek olarak aşil tendonu ve kaslardaki bazı problemler, çocuklarda düz tabanlığın sebepleri arasında sayılabilir. Aşil tendon baldır kasını topuk kemiğine bağlayan anatomik oluşumdur. Düz tabanlık çoğu zaman herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bununla birlikte en önemli bulgu düz ve kemeri olmayan ayaklardır. Bunun yanı sıra bazı çocuklarda ayak, ayak bileği, diz, kalça eklemleri ya da baldırlarda ağrı görülebilir. Ayrıca bu rahatsızlığa sahip çocuklar, yürürken çok daha çabuk yorulabilirler.
Çocuklarda Düz Tabanlık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Düz tabanlık tedavisinde hastanın yaşı ve düz tabanlığın çeşidi önemlidir. Özellikle esnek düz tabanlık durumunda hastanın şiddetli ağrıları yoksa genellikle tedaviye gerek duyulmaz. Çocuklarda ayaktaki arklar 10-11 yaşına kadar gelişmeye devam eder. Bu nedenle ciddi sorun yaşamayan çocuklarda düz tabanlığın cerrahi yollarla tedavisi genellikle önerilmez. Çocuklarda düz tabanlığın en önemli nedenlerinden bir tanesi aşil tendonu sorunlarıdır. Bu nedenle öncelikle parmak ucunda yürüme gibi aşil germeye yönelik egzersizlerle tedaviye başlanabilir. Ayrıca bu dönemde uygulanabilecek cerrahi dışı yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Düz tabanlığa bağlı olarak çocuğun ayak veya bacağında ağrı varsa uzman doktor ağrıyı hafifletmek için ayağına uyum sağlayan kemer destekleri, bir başka ifadeyle ortez cihazları, önerebilir. Bu cihazlar çocuğun ayak kıvrımlarını destekleyecek şekilde ayarlanabilir.
Çocukluk çağında çocuğun ayak yapısını destekleyen ortopedik özelliği olan ayakkabılar tercih edilebilir.
Alanında uzman kişiler tarafından uygulanan fizik tedavi çocuğun ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Bu dönemde çocuklara koşu gibi ağır sporlar yerine yürüyüş gibi daha az yorucu sporlar yaptırmak daha iyi bir tercihtir.
Fazla kilosu bulunan çocuklarda ayağa daha fazla basınç uygulanır ve bu durum ağrıların şiddetini artırabilir. Düz tabanlık sorunu bulunan çocukların alanında uzman bir hekim kontrolünde kilo vermesi ağrılarını hafifletebilir.
Düz tabanlık tedavisi ile amaçlanan öncelikle ağrıları azaltmaktır. Bu nedenle genellikle cerrahiye başvurulmaz. Ancak kontrol altına alınamayan ağrı durumunda doktorun gerekli görmesi halinde cerrahi yöntemler kullanılabilir. Cerrahi yöntemler aşil tendon kısalığı, ayağın arkasında veya önünde kemik çıkıntılı varlığı, kemiklerde kaynaşma problemi gibi anatomik sorunların giderilmesini amaçlanır.
Düz Tabanlık Çocukluk Hastalığı mıdır?
Düz tabanlık genellikle bebeklik çağında normal kabul edilen bir durumdur. Çocuğun yaşının ilerlemesi ile birlikte ayak kemikleri gelişimini tamamlar ve ayağın kemersiz görünümü büyük ölçüde kaybolur. Ancak düz tabanlık sadece çocuklara özgü bir hastalık değildir. Bazı düz tabanlık vakaları çocukluk çağında başlar ve ilerleyen yaşlarda şiddeti artar. Bazı düz tabanlık vakaları ise ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Düz tabanlık doğuştan gelen ve edinilmiş düz tabanlık olmak üzere iki alt sınıfta incelenebilir. İlerleyen yaşlarda ortaya çıkan düz tabanlık edinilmiş düz tabanlık olarak kabul edilir. Obezite gibi faktörler ayağa fazla basınç uygulanmasına neden olduğundan edinilmiş düz tabanlığa yol açabilir.
Düz Tabanlı Olanlar Hangi Ayakkabıları Tercih Etmeli?
Önceki zamanlarda ortopedik ayakkabıların düz tabanlı olan kişilerde ayak yapısını düzelteceğine yönelik yaygın bir inanış bulunurken, son yıllarda yapılan bazı araştırmalar düz tabanlığın tedavisinde ayakkabı tercihinin bir önemi olmadığını ileri sürmektedir. Çocuklarda görülen düz tabanlık durumunda genellikle herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Ancak hem çocuklar hem de yetişkinlerde düz tabanlık ağrı ve yürüme güçlüğü gibi şikâyetlere neden olabilir. Bu durumda ağrıyı hafifletmek ve kişinin daha rahat hareket etmesini sağlamak için ortopedik özelliği olan ayakkabılar önerilebilir. Ayrıca ayakkabıların içerisine yerleştirilen topuk kısmını destekleyen özel tabanlıklar da ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Çocuklarda Düz Tabanlık Egzersizle Geçer mi?
Çocuklarda düz tabanlığın en önemli nedenlerin bir tanesi aşil tendonu kısalığıdır. Uzmanlar, aşil germe egzersizleri olarak bilinen egzersizlerin düz tabanlığa bağlı şikâyetleri hafifletmeye yardımcı olabileceğini ileri sürerler. Bunlar; parmak ucunda, topuklarda yürüme, ayağın iç ve yan kısımlarını basarak yürüme, bale gibi danslar, ayağın altında top yuvarlama, farklı zeminlerde ayakkabısız yürüme gibi egzersizleri içerir. Bu tür aşil germe egzersizleri, ayak tabanındaki kasları güçlendirmeye de yardımcı olabilir. Ancak sakatlık gibi olumsuz bir duruma yol açmaması adına, bunların alanında uzman bir fizyoterapist kontrolünde yapılması önemlidir.
Düz Taban Olan Çocuklar Hangi Aktivitelerden Kaçınmalı?
Düz taban olan çocuklar diğer çocuklara kıyasla daha çabuk yorulabilir. Ayrıca henüz kemikleri tam gelişmediği için, zıplamak gibi aktiviteler düz tabanlığa bağlı ağrıların şiddetlenmesine neden olabilir. Bu nedenle düz taban olan çocukların ayaklarına daha fazla basınç uygulanmasına neden olacak aktivitelerden uzak durması önerilir. Bunun yerine parmak ucunda dans etmek, yürümek, yüzmek gibi aktiviteler çocukların ayak tabanı kaslarının gelişmesine yardımcı olabilir.
kaynak:medikalpark