Dişte kırık ve çatlak oluşması pek çok faktöre bağlı olabilir. Beklenmedik bir şekilde diş kırılması, bazen altta yatan bir problemin habercisi olabilir. Yaşa bağlı dejenerasyon, şiddetli travmalar ve enfeksiyonlar diş kırıklarında etkili olabilen faktörler arasındadır. Yemek yerken diş kırılması da sık görülen durumlardandır. Kırık dişler herhangi bir belirti vermeyebilir ve uzun yıllar, herhangi bir problem yaşamadan, kırık diş ile yaşanabilir. Bazı durumlarda ağrı, karıncalanma, hassasiyet ya da şişlik gibi belirtiler görülebilir. Diş doktorları çatlak ya da kırığın yerine, derinliğine ve şiddetine göre bir tedavi planı belirler ve ağrı, sızlanma gibi semptomların hafifletilmesini sağlar.
Diş kırıkları; yaşa, beslenmeye, diş yapısına ve bazı hastalıklara bağlı olarak görülebilir. Diş kırıklarının başlıca nedenleri aşağıdaki gibidir:
50 yaş üzerinde olmak,
Şeker, buz, fındık, sert mısır taneleri gibi sert ve sağlam besinleri ısırmak ya da kuruyemiş kabuklarını kırmaya çalışmak,
Sakız çiğneme ya da buz çiğneme gibi dişlerde baskıya neden olan alışkanlıklar,
Büyük diş dolguları ve kök kanal tedavisi,
Diş gıcırdatma (bruksizm) ve çeneyi sıkma
Şiddetli travmalar, yüksekten düşmeler, spor kazaları, bisiklet, araba veya motor kazaları, yakın dövüş sporları, şiddete maruz kalmak, özellikle ağız ve çevresine alınan darbeler
Ağız içi sıcaklıkta ani değişimler, örneğin çok sıcak bir besin tüketiminden sonra ağız içini hızlıca soğutmak amacıyla buz yemek.
Dişin Hangi Kısımları Kırılabilir?
Dişler başlıca iki bölümden meydana gelir. Taç kısmı, diş etlerinin üzerinde kalan görünür kısımdır. Kök kısmı ise diş etlerinin altında gömülü olarak yerleşim gösterir. Taç ve kök kısımlarının belirli tabakaları vardır. Bu tabakalar enamel, dentin ve pulpa olarak bilinir. Enamel, sert, sağlam ve beyaz dış yüzeydir. Dentin, dişin orta kısmını oluşturan tabakadır. Pulpa ise yumuşak, iç kısımda yerleşim gösteren, kan damarları ve sinir ağından zengin dokudur. Diş kırıkları ve çatlakları, diş tabakalarının herhangi bir kısmını ya da tüm kısımlarını etkileyebilir. Kırık dişlerde tedavi, kırığın içerdiği tabakalara göre değişkenlik gösterir. Erken tedavi, kırık dişlerin ciddi komplikasyonlara yol açmasının önüne geçer ve kırık dişin orjinaline yakın onarımına imkan tanır.
Diş kırıkları, en sık alt çenenin arkasında yerleşim gösteren mandibular (alt çene) azı dişlerinde ve üst ön yerleşimli dişlerde görülür. Azı dişi kırılması, biraz daha az görülür. Genellikle tek diş kırığı görülürken özellikle travma ve kazalara bağlı birden fazla dişte kırık görmek de mümkündür. Diş çürüğü olanlar ya da ağız ve diş bakımına gerekli hassasiyeti göstermeyen bireylerde küçük travma ya da hafif kazalarda bile diş kırığı görülme riski yüksek olacaktır. Bu nedenle titiz olunmalı, ağız ve diş sağlığı için gereken özen gösterilmelidir.
Kırık Diş Sendromunda Semptomlar Nelerdir?
Kırık ya da çatlak dişler, her zaman belirti vermeyebilir ya da belirtiler hafif olduğunda gözden kaçabilir. Kırık diş sendromunda görülen başlıca semptomlar şunlar olabilir:
Özellikle çiğneme, konuşma, ısırma gibi fonksiyonlarla başlayan ve giderek şiddetlenen ağrı, özellikle ısırmanın sonunda şiddetli ağrı
Sıcaklığa bağlı hassasiyet, çok soğuk ve çok sıcak gıdaların tüketilmesine bağlı uyuşukluk
Şeker oranı yüksek besinlerin tüketiminden sonra artan rahatsızlık hissi
Diş eti ve çevresinde şişlik ve kızarıklık
Diş Kırılması Nasıl Teşhis Edilir?
Kırık dişin tespitinde diş doktorunun fizik muayenesi ile birlikte öykünün sorgulanması önem arz eder. Olası kırığın neye bağlı oluşmuş olabileceği, kırık hissinden hemen önce ne yapıldığı, geçirilmiş bir diş tedavisi varlığı sıklıkla sorgulanır. Travma öyküsü ya da geçirilmiş kazalar da atlanmaması gereken sorular arasındadır. Uyku ya da uyanıklık esnasında diş gıcırdatma ya da çeneyi sıkma alışkanlığı, buz çiğneme ya da sıklıkla sakız çiğneme alışkanlıkları tanıda yol göstericidir.
Ayrıntılı bir değerlendirmeden sonra diş doktoru, dişin yerinden çıkıp çıkmadığını, kopan bir parça olup olmadığını kontrol eder. Ağrı ya da hassasiyet varlığının sorgulanması amacıyla bir çubuğun ısırılması istenebilir. Dikey olarak devam eden diş kırıkları, diş etlerini de etkileyip enfeksiyona (diş eti iltihabı) yol açabileceğinden diş etlerinin incelenmesi de önemlidir. Diş çatlaklarının daha iyi görülebilmesi için diş üzerine ışık tutulabilir (transillüminasyon). En etkili ve güvenilir yöntemler arasında ise diş röntgeni vardır. Kırık dişlerin ya da kemik deformitelerinin görülmesi, diş röntgeni ile mümkün olur. Bazı vakalarda bilgisayarlı tomografi de tanıda yardımcı görüntüleme yöntemi olarak tercih edilebilir.
Diş Kırığı Tipleri Nelerdir?
Diş kırıkları, dişte yerleşimlerine ve oluş sebeplerine göre sınıflandırılabilir. Diş kırığı çeşitleri başlıca 5 başlık altında incelenir:
Çatlak diş: Dişin yüzeyinden diş etlerine kadar uzanabilen, dikey yerleşimli çatlaklardır. Bazı durumlarda diş çatlakları, diş eti hizasından diş köklerine kadar uzanabilir.
Saç teli çatlakları: Diş minesinde oluşan, küçük, ince ve seçilmesi zor çatlakları tanımlamak için kullanılır. Bu tip çatlaklar, genellikle ağrılı olmaz ve şiddetli semptomlara yol açmaz.
Dolgu kırıkları: Özellikle büyük boyutlu diş dolgusu ve çevresinde oluşan kırıklardır. Ağrıya neden olmazlar.
Kırık diş: Diş genellikle iki parçaya ayrılmıştır ve bazı durumlarda diş köklerine kadar uzanabilir.
Dikey diş kökü kırıkları: Dikey kök kırıkları, dişlerin enfeksiyonu açısından risklidir. Enfeksiyon gelişmeden genellikle belirti vermez ve semptomsuz geçirilen dönem tanıyı zorlaştırır.
Kırık Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Kırık dişlerin tedavisi için genellikle bir ortodontist ile görüşmek önerilir. Diş muayenesine kadarki süreçte semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilecek bazı yöntemler denenebilir. Şişkinliği ve enfeksiyon gelişme sürecinin hızlı olmasını önlemek amacıyla buz ile soğuk kompres uygulaması, dişlerin hijyenini ve ağız temizliğini sağlamak için tuzlu su ile ağzın çalkalanması evde uygulanabilecek basit ama etkili yöntemler arasındadır.
kaynak: medicalpark.com.tr