Çanakkaleli Eskişehir Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuar bölümü çalgı yapım bölümü mezunu Ali Deniz Uzun, kurduğu atölyede el yapımı kemanlar üreterek teknolojiye meydan okuyor. 3 ay önce açtığı atölyede keman yapımına başlayan genç luthier Ali Deniz Uzun, el yapımı kemanı 1 ayda hazır hale getiriyor. Şu ana kadar 2 tane el yapımı kullanıma hazır gelen kemanlar ortalama 4 ile 5 bin TL arasında satılıyor.
3 çeşit ağaçtan yapılıyor
Bir ay içinde hazır hale gelen el yapımı özel kemanların gövdesinin arka ve yan kısımları akça ağacından, ses ile titreşimi veren ön kısmı Ladin ağacından, kemanın tellerinin bağlandığı kısım ile ses tellerinin ayarlandığı kulakların olduğu bölüm ise abanoz ağacından yapılıyor.
“2 tane enstrüman bitirdim”
Ali Deniz Uzun, İstanbul’da kendisinin Türkiye’de tanınan iyi bir Luthier (telli müzik aletleri yapımcısı) olan Oğuz Demir’in yanında 8 ay boyunca çalıştığını söyledi. Ardından İstanbul’da başka işlerde çalıştıktan sonra Çanakkale’ye dönerek burada bir atölye açtığını belirten Uzun sözlerine şöyle devam etti: “Çanakkale’de el yapımı keman yapımına başladım. Ardından daha önceden tanıştığım müzik öğretmenliği bölümü öğretmenleri burada böyle bir ihtiyaç olduğunu söyledi. Şuanda Çanakkale’de genelde enstrümanların ufak tefek düzeltmelerini yapıyorum. Yeni bir keman için henüz bir talep yok. Üniversitede okuduğum dönemde kendime ait yaptığı bir enstrüman vardı. O kemanımla kendimi birçok öğretmene tanıttım. Hepsi yaptığım enstrümanı çok beğendiler. Enstrüman satıldı. Mezun olduğum için normalden biraz daha uzuna sattım. İnsanlar fiyatları biraz daha ucuz bekliyorlar. Kemanımı 3 bin liraya sattım. İstanbul’da bu işin eğitimini alırken keman yapma ihtimalim olmadı. Oğuz Demir ustanın işlerini yapıyorduk. Çanakkale’ye geldiğimde 2 tane enstrüman bitirdim”
“El yapımını tercih ederler”
Fabrikasyon ürünü enstrümanlar ile el yapımı ürünü enstrümanlar arasındaki farkı değerlendiren Uzun, “Fabrikasyon dediğimiz enstrümanlar, o süreçte ağacın dokusuna zarar verip vermediğini düşünmez. Mesela ağacı ısıtır, kavurur, sertleşmesi için fırınlar, üstüne cilasını atarak titreşimini kapatır. Profesyonel kemancı, çellist yada kontrbas genellikle elektro gitar olsa bile, fabrikasyon sürecine uygun olsa bile genellikle el yapımını tercih ederler. Çünkü istedikleri tonları çok daha iyi alabilirler. Bir sorun olduğunda yapan kişiye hemen danışıp, düzeltebilirler. Yada tasarım aşamasında istedikleri gibi keman yaptırma imkanına da sahip oluyorlar. Keman çalan biri ben şöyle bir keman istiyorum. Şöyle bir sesi olsun diyor. Ağaçtan ağaca keman yapımı fark ediyor. Ama biz belli ölçüler içinde kalarak geleneğin içinde kalarak, gelenekte ufak bir aralık var. O aralıkları kullanarak, değiştirerek yüzde 80 ile 90 arasında başarı ile istediğimiz sesleri elde edebiliyoruz. Çünkü ağacın yapısı bu değişimi çok etkiliyor” diye konuştu.
“Teknoloji el işi ile yapılan kemanları yapamayacak”
Yaptığı işi sevdiğini ve bu mesleği hayatı boyunca yapmak istediğini kaydeden Uzun, Hiçbir zaman teknolojinin el işi ile yapılan kemanları yapamayacağını dikkat çekti. Uzun, “Çünkü bunu yapması demek tamamen insansı bir robot yapabilmesi gerekiyor. İnsanın yaptığı işleri yapan bir robot yaparsa bizimde işleri yapabilir. Çünkü ağaca dokunacak, o ağacın yapısını anlayacak. Bu ağaç sert mi?, yumuşak mı? Bu ağaç nasıl ses verir gibi yorum yapması lazım. Bizim seviyeye ulaşabilmesi için.
“Genç luthier olarak 2-3 kişiyiz” Şuanda bu işi yapan benim şahsen tanıdığım, 5 yada 6 civarında ustam var şeklinde konuşan Uzun:“ İsmini duyduğum şahsen tanışmadığım ise 5-6 usta var. Benim yaşımda genç kuşaklardan yapan tanıdığım 2 yada 3 kişi var. Bir elin parmağını geçmez” şeklinde konuştu.