Toplum sağlığı ekipleri belli aralıklarla, halk pazarında, çay bahçelerinde, köylerde stant koyarak, evlerinde yapabilecekleri’ GGT resti’ verilerek vatandaşlar bilgilendiriliyor.
Geleneksel Lapseki panayırı girişinde Toplum sağlığı tarafından konulan stantta görevliler GGT resti konusunda vatandaşlar bilgilendiriliyor.
Geleneksel Lapseki panayırında Toplum sağlığı tarafından akşam saatlerinde iki gün GGT resti için vatandaşlar bilgilendirildi. Bu uygulamadan dolayı bir çok vatandaş toplum sağlığı ekiplerine teşekkür ettiler.
Gama Glutamil Transferaz (GGT) Testi Neden Yapılır?
Gama glutamil transferaz (GGT) testi yaygın olarak karaciğer ve safra kesesi hastalıklarının araştırılması amacıyla uygulanan bir dizi kan testinin arasında yer alır. Dolayısıyla GGT nedir sorusu bir karaciğer enzimi şeklinde yanıtlanabilir. Karaciğer ve safra kesesine ilişkin hasar ve hastalıklarda GGT’nin kandaki düzeyinin artması beklenir. Özellikle safra kanallarına ilişkin tıkanıklık ve darlıklarda ilk olarak yükselmesi beklenen enzim GGT’dir. Bu nedenle safra sorunlarının teşhisinde en hassas kan testlerinden bir tanesi GGT olarak kabul edilebilir. Ancak karaciğere ilişkin herhangi bir sorun da GGT enziminde yükselmeye neden olabilir. Dolayısıyla GGT yüksekliği tek başına spesifik olarak bir sağlık sorununu işaret edemez. ALP, ALT, AST, LDH gibi farklı enzim testlerinin seviyeleri de ölçülerek bunlardan elde edilen bulgular bir arada değerlendirilmelidir. Genel olarak GGT testi neden yapılır sorusunun yaygın yanıtları arasında şunlar yer alır:
Karaciğer hastalıklarının teşhisi
Safra kanallarında tıkanıklık olup olmadığının araştırılması
Karaciğer hasarlarının karaciğer hastalıklarından mı yoksa kemik bozukluklarından mı kaynaklı olduğunun araştırılması
Alkol kullanımına veya alkol bağımlılığı tedavilerinin seyrine yönelik yapılan araştırmalar
Kullanılan bazı ilaçların etkinliklerinin veya yan etkilerinin araştırılması
İştah kaybı, zayıflık, tükenmişlik, açık renkli dışkılama, ciltte kaşıntı sorunu, koyu renkli idrar, karın ağrısı, karında şişlik, sarılık, mide bulantısı ve kusma gibi sorunların nedenine yönelik yapılan taramalar
GGT testi basit bir kan testi şeklinde uygulanır ve alınan tek tüp kan örneği ile birçok farklı karaciğer enziminin seviyesi ölçülebilir. Ancak bunun yanında kan sayımı (hemogram) veya farklı kan testleri de uygulanması gerektiğinde birden fazla tüp kan örneği alınarak tüm taramalarınız bir arada gerçekleştirilecektir.
Gama Glutamil Transferaz (GGT) Değeri Kaç Olmalı?
Gama glutamil transferaz enziminin kandaki beklenen değer aralığı yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Testin yapıldığı laboratuvarın prosedürlerine göre de referans aralığı değişebilmekle birlikte yetişkin kadınlar için GGT referans değerinin 0-45 U/L, yetişkin erkekler için 0-65 U/L olduğu belirtilebilir. Buradan da anlaşılacağı üzere GGT düşüklüğü şeklinde bir durum söz konusu değildir. Normal şartlarda sağlıklı bireylerde enzimin tamamına yakını hücre içerisinde yer aldığından kanda enzime rastlanmaması oldukça doğal ve sağlıklı bir durumdur. Ancak hücrelerin kendini yenilemesi, karaciğerin kendini belirli düzeyde onarıp yenileyebilmesi göz önünde bulundurulduğunda bir miktar GGT enziminin kan dolaşımına salınması da normal karşılanabilir. Fakat yukarıdaki referans değerlerin üzerinde olduğu tespit edilen GGT enzimi karaciğer ve safra kesesi hasarlarını işaret ettiğinden mutlaka araştırılmalıdır.
Gama Glutamil Transferaz Yüksekliği Nedir?
Yetişkin kadınlarda 45 U/L, erkeklerde ise 65 U/L değerinin üzerine çıkan GGT seviyesi, GGT yüksekliği olarak adlandırılır. Bu durumun birden fazla nedeni olabildiğinden tek başına GGT düzeyine bakılarak herhangi bir hastalığın teşhisinin konulması mümkün değildir. Testten önceki 24 saat içerisinde alkol kullanımı söz konusu olduğunda GGT seviyesi buna bağlı olarak yüksek çıkabilir. Dolayısıyla GGT testi veya genel olarak bir karaciğer fonksiyon testi yaptırılmadan önceki 24 saatlik süreçte alkol kullanmamaya dikkat edilmemelidir. GGT yüksekliğinde karaciğer ve safra hastalıkları yaygın neden olsa da bazı durumlarda kullanılan ilaçlar, yoğun alkol alımı veya farklı hastalıklar enzimin seviyesini değiştirebilir. Bu nedenle hastalarda tıbbi öykünün detaylı şekilde alınması GGT düzeyinin değerlendirilmesinde öncelikli şarttır. Bunun ardından diğer karaciğer enzimlerinin seviyelerine de bakılarak enzimdeki yüksekliğin nedeni hakkında yorum yapılabilir.
Turgut Engin