Troya sadece antik kent olarak değil, geçmişte yaşananları bugüne getirmesi ile de ayrı bir hazine. Çanakkale'nin merkeze bağlı Tevfikiye köyü sınırlarında yaşanan ve 10 yıl süren Troya Savaşları'nın anlatıldığı 2 bin 750 yıllık Homeros'un İlyada Destanı'nda Anadolu'daki telemenin tarifine de rastlandı. Bu önemli bilgiyi de Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük açıkladı. Homeros'un İlyada'sında gastronomiye ilişkin araştırmalar yaptıklarını belirten Gölcük, “Çalışma sırasında aslında hiç beklemediğimiz bir keşif yaşadık. İlyada'da savaş tanrısı Ares yaralanıyor ve yarasının ne kadar hızlı iyileştiğini göstermek için örnek veren Homeros, 'Ak sütle incir özü karıştırılır da hani, çarçabuk koyulaşıverir sulu süt, mayalanıverir göz önünde' diyor. Bu satırları okuyunca araştırma başlattık ve Anadolu'da özellikle Yörüklerin Adana, Hatay, Mersin civarlarında yeni sağılmış keçi sütüne incirin sütü damlatarak 5-6 dakika içinde mayalandığını ve yoğurda benzeyen bir ürün ortaya çıktığını, bu ürüne de 'teleme' adı verildiğini gördük.
Anadolu'daki telemenin tarifinin Homeros'ta yer aldığını, bugüne dek bilinmediğini, bunun bir ilk ve yeni bir keşif olduğunu söyleyerek, Homeros'un aslında bahsettiği şeyin bugün Anadolu'da 'çoban aşı' ya da 'teleme' olarak bilinen ürünün tarifi olduğunu gördük ve hemen bunu denemeye başladık. Keçi sütü aldık. Keçi sütüne incir sütü damlatarak ya da incirin dalıyla karıştırarak mayalanıp mayalanmadığını görmeye çalıştık ve neredeyse sadece 5 dakika içinde bir mayalanma gerçekleşti. Destanda bahsedilen 2 bin 750 yıllık tarifle bir 'teleme' yaptık. Araştırmalar sonunda incirin sütünde bir nevi bir 'lateks' ve 'fisin' denilen bir madde olduğunu, bu maddenin keçi sütünü kestirdiğini gördük. Teleme ya da Homeros'taki bu tarif batıda hiç bilinmiyor. Yani incirin sütüyle keçi sütünün mayalanabileceği hiç bilinmiyorken, Homeros destanında yer alan telemenin neredeyse 3 bin yıldır devam ediyor olması, Homeros metninin Anadolu ile nasıl kuvvetli bir bağı olduğunu gösteriyor.
Troya'da en fazla bulunan hayvan keçi. Gökçeada'da hayvan buluntularının yüzde 75'i keçi. Dolayısıyla bu bölge keçiyi çok iyi tanıyor. Keçi sütünü çok iyi tanıyor. Belki de Anadolu'da telemenin ilk yapıldığı yerlerden biri, Çanakkale. Şimdiki amacımız Homeros'un bu tarifini Anadolu gastronomisinde iyice tanıtmak. Çünkü bu sihir gibi bir şey. Homeros'un bu tarifini, kahramanların yediği bu teleme tarifini Anadolu gastronomisiyle, Türk gastronomisiyle tanıştırmak istiyoruz.” dedi.
Bünyamin Nami Tonka