26 Kasım tarihine kadar sürecek olan İşveren Sergisi, sanatseverlerin katımıyla açıldı. SALT tarafından geliştirilen İşveren Sergisi, 1930’lardan 2010’lara Ankara, Çanakkale, Denizli, İzmir ve İstanbul’da özel kesim ya da kamu kesiminden sipariş edilmiş olan bir dizi yapı temelinde, mimar ile işveren arasındaki bu kritik ilişkiyi ve iletişimin ürüne nasıl yansıdığını irdeliyor. ODTÜ Kampüsü, Makbule Atadan Villası, Denizli Basma ve Boya Sanayi Fabrikası ile Yahşibey Tasarım Çalışmaları yapısını da içeren seçki, özgün arşiv belgeleri ve söyleşilerle desteklenen anlatımlarla işverenin yapıdaki belirleyici rolüne odaklanıyor. Turizmin gelişimi için öncü adımlar atmış olan bürokrat Özer Türk’ün incelemeye açılan kişisel arşiviyle de, işveren rolünün maddi kaynak sağlayıcılığından daha önemli yeniliklere aracılık etme potansiyeli vurgulanıyor.
SALT Galata’nın yeniden işlevlendirme sürecini katlara yayılan sunumlarla işleyen İşveren Sergisi, Osmanlı İmparatorluğu'nda kadın banilerin inşa ettirdiği yapılarla İstanbul'a odaklanıyor. Çeşmeden külliyeye çeşitli ölçekteki bu yapılar için hazırlanan bir harita ile SALT Araştırma Ali Saim Ülgen Arşivi’nden derlenen çizim, fotoğraf ve yazışmaların yer aldığı bu bölüm, 15'inci yüzyıldan 20'inci yüzyıla kadın banilerin şehirleşmedeki rollerini incelemeyi mümkün kılıyor.
Sergi hakkında bilgi veren SALT Araştırma ve Programlar Direktörü Meriç Öner, ''İşveren Sergisi yaklaşık 2 yıldır farklı vesilerle aklımıza düşen bir soruya yanıt arıyor. Biz, mimari üretimleri, gittikçe daha da çok artarak, mimarların kendi eseri gibi görmeye alışığız. Halbuki bu süreçte hem kullanıcılar hem de yapının yapılmasına vesile olan işverenler var. İşveren Sergisi’nde mimar ve haricindeki aktörlerin ilişkilerini konu edindik. Bunu da değerlendirmek için Türkiye genelinden bir kaç yapı seçtik. Yapıların seçilme kriteri; farklı işverenlerin seçilmesi yani bir tarafta devlet, bir tarafta sanayici, bir tarafta özel girişimci olması ve bu farklı örnekler üzerinden nasıl bir işbirliği yürütüldüğünün anlaşılmasıydı. Bu amaçla arşivlere yöneldik. Çünkü, özellikle geçmiş tarihteki yapılar için, öğrenmenin en kritik yolu bu. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan itibaren 1930 ile 2010 arası seçilmiş ve konu edilen farklı 7 yapı var. Bu belgelerin çoğunluğu SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi’nden derlendi'' şeklinde konuştu.
Meriç sözlerini şöyle sürdürdü ''Birde 20'nci yüzyıldaki anlatıma karşılık gelen Osmanlı döneminde kadın baniler, yani bina yaptıran kadınların, ne tür yapılar sipariş ettiklerini ve ne gibi yeni bir doku oluşmasına vesile olabildiklerini araştırmak için o dönemin yapılarını işaretleyen bir harita üretildi. Sergi içerisinde hem incelenebiliyor ve hem de basılı olarak alınabiliyor. Osmanlı İstanbul’unda Kadın Bani Yapıları Haritası’nın amacı, mimarlık üretiminin çok farklı yüzyıllarda kendini nasıl gösterdiğini tartışmaya açabilmek. Kadın yapılarının seçilmesinin en kritik sebebi; çok bildiğimiz bazı yapılar haricinde nasıl işverenlikler mümkündü;Hangi insanlar “işveren” konumunda bulunabiliyordu Buna bakabilmeye aracı olmak, tüm bu sorulara kendi baktıkları alandan farklı yanıtlar sağlamak . Aslında bu konuyu etraflıca tartışmaya açmak. Sergi süresince, bu konuların daha da detaylı olarak konuşulacağı pek çok program olacak''.
Kalebodur tarafından desteklenen SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi kapsamındaki Altuğ-Behruz Çinici, Cengiz Bektaş ve Ali Saim Ülgen arşivlerinden seçili belgelerden oluşan sergi paralelinde herkesin katılımına açık olarak gerçekleştirilecek konuşma programı, saltonline.org ve SALT Online sosyal medya hesaplarından duyurulacak.
İşveren Sergisi paralelinde geliştirilen ilk üç kamu programı şöyle
20 Eylül tarihinde saat 19.00'da 'SALT Galata Yapım Süreci' söyleşisi Nafiz Karadere, Vasıf Kortun ve Han Tümertekin Yer SALT Galata, Oditoryum
28 Eylül tarihinde saat 19.00'da 'Haritanın Gör Dediği Kadın Bani Yapıları ve Kent Mekanı' söyleşisi Murat Güvenç, Çiğdem Kafescioğlu ve Firuzan Melike Sümertaş Yer SALT Galata, Oditoryum
30 Eylül tarihinde saat 15.00-17.00' arası Osmanlı İstanbul’unda Kadın Bani Yapıları Haritası’nın araştırmacısı Firuzan Melike Sümertaş rehberliğinde gerçekleştirilecekMihrimah Sultan Külliyesi Turu
Kaynak: İHA
