Çin’in Wuhan kentinde başlayıp tüm dünyaya yayılan ve ülkemizde 22 binden fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden olan koronavirüs can almaya devam ediyor. Korona virüs hakkında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener virüsün yeni yıl ile birlikte yeni tedaviler çıkacağını ve öne sürerek, söyleyerek ‘’ 2021’de yaygın aşılamalar ile normale döneriz’’ şeklinde açıklama yaptı.
‘’HİNDİSTAN’DA ÖLÜMDE BİRİNCİ SIRADA KALP HASTALIĞI’’
‘’2021 hızlı girdi’’ diyen Dr. Şener, ‘’Hindistan da karıştı, faz 3’ü devam eden etkinlik verileri olmayan aşıya yaygın kullanma onayı verildi. Onay ile ilgili birim yüzde 50’nin üstünde etkin olduğunu ön raporda gördük. Sonuçta DSÖ’nün hedefi en az bu oranda ve bir yıl kalıcı olması, bunu bekleyecek zaman yok!” deyip onayı verdi ve üretimi hızlandırıp dağıtıma başlamış. Bu arada şunu eklemek lazım, Hindistan’da enfeksiyon hastalıklarından ölüm birinci sırada kalp hastalığı, kanser vs, değil. İkinci önemli şey tabii, aşı teknolojisi ciddi anlamda gelişmiş bir ülke. DSÖ’nün Covax programını tedarikçisi... Anladığım kadarı ile artık bildiğimiz terminolojide Faz3 metodolojisi çok tartışılacak’’ şeklinde konuştu.
KAFKAS IRKINDA AZ GÖRÜLÜYOR
Covid 19 hakkında yeni ve güncel bilgileri vermeye devam eden Şener, ‘Nitrikoksit' hakkında konuştu; ‘’İlk olarak önemi kalp damar hastalıklarında bulundu ve 1998 yılında nobel ödülü aldı. Şimdi koronada bir umut olabilir mi? iNO-inhale formu ileri dönemde AC'de olumlu etkisi var (%65) diyen çalışmalar çıkmaya başladı, etkisi yok diyen olsa da!
Oral formu NOviricid (30mg sodium nitrite oral lozenge) FDA tarafından Faz IIb/IIIa'da onaylandı ve ayaktan hastalarda denenmeye başladı. Bizi de ilgilendiren bazı çalışmalarda çok ilginç sonuçlar var mesela Türklerinde yer aldığı Kafkas ırkında mortalitenin 2,8 kat az görülmesi NO'e bağlanmış?’’ ifadelerine yer verdi.
‘’VİRÜS 11 HAFTADA TÜM KITALARA YAYILMIŞ’’
Korona virüsün ilk nerede ortaya çıktığı hakkında görüş bildiren Şener, ‘’Salgının başından bir epidemiyolojik çalışma, Virüs 11 haftada tüm kıtalara yayılmış. Her ülkenin ilk ulaşılan vakalarına epidemiyolojik yaklaşımla analiz yapılmış. Nerdeyse %60'ında İtalya, Çin, İran seyahat öyküsü var...ve %27'sinde İtalya ilk planda...’’ dedi.
ÇİN KLİNİK ÇALIŞMALAR DEVAM EDİYOR
2021’in tedavi yarışı içinde geçeceğini söyleyen Şener, Çin’in tedavi konusunda da pek çok çalışmaları olduğunu belirtti. Geleneksel Çin Tıbbi (Tradional Chinese Medicine) artık batı dünyasına entegre oluyor... Aslında bu entegrasyonun en önemli delilini sıtmada buldukları Artemisin ile gösterdiler. Batı dünyasının kurallarına uyum sağlamaya başladıkça, domine edecekler gibi duruyor? Korona da tedavi ile ilgili çok ilginç etken maddelere imza atmaya başladılar. Bazıları çok ilginç; Lianhua Qingwen capsules, invitro virüs replikasyonunu durduruyor ve geriye dönük hasta serilerinde iyileşmeye etkisi olumlu bulunmuş; patent ve onay almış Çin'de. Jinhua Qinggan granules, ACE2 reseptöre bağlanmayı önlediği gösterilmiş)-patent almış, klinik çalışması devam ediyor, Xuebijing injection, sitokin fırtınasında etkili olduğu gösterilmiş), patent ve onay almış Çin'de. 2021 tedavi yarışı ile geçecek gibi…’’ şeklinde ifade etti.
‘’TEK DOZDA BİLE -14 GÜN TAKİPTE YÜZDE 80 ETKİN’’
Aşılama konusuna da değinen Şener, ‘’Yeni mutant , varyant Virüsün hızlı yayıldığı gösterildi. İngiltere toz duman. faz 3’de sıkıntı yaşadıkları ama hızla temin edilen kendi aşılarını ( Oxford) da yapmaya başladılar. ABD’de aşılama istenilen hızla gitmiyor ve aynı mutant, varyant virüs hızla orada da yayılıyor. Şimdi Moderna aşısını iki yerine hızlıca tek doz yapmayı tartışıyorlar; çünkü tek dozda bile 14 gün takipte yüzde 80 etkin’’ dedi.
AŞIDA İSRAİL VE ÇİN ÖNDE GİDİYOR
Korona aşılaması son hızla devam ediyor diyen Dr. Şener, ‘’İsrail yüzde oranda açık ara önde. Çin toplam dozda açık ara önde’’ açıklamasında bulundu.
‘’2021’DE YAYGIN AŞILAMALAR İLE NORMALE DÖNERİZ’’
Aşılar ile ilgili Yeni güzel haberler veren Dr, Şener, ‘’Moderna-NIH aşısı ( diğer mRNA ) Faz3 sonuçları açıklandı 30,420 kişilik. mRNA-1273 (100 µg) ve 28 gün ara ile...%94.1 semptomatik enfeksiyonu ve ağır hastalığı önlüyor. Novavax ( trimerik tüm S protein+ Matrix M1 adjuvan ) faz 1/2 sonuçları açıklandı ve Faz 3 başladı. Bu firma daha önce grip +Korona aşısı kombinasyonunu duyurmuştu( faz1’de) 2021’de yaygın aşılamalar ile normale döneriz. 2021 Kasım itibari ile de grip ve Korona aşı kombinasyonlarını konuşuruz gibi duruyor’’ diye konuştu.
‘’ABD’DE YÜZDE 15'İ KESİNLİKLE OLMAYACAĞIM DİYOR’’
Aşı tartışmaları sadece Türkiye’de sürmüyor. Dr. Şener, ‘’ABD'de korona aşı zorunluluğu tartışmaya açıldı’’ diyerek, ‘’ABD sadece iki mRNA aşısı yapılıyor. Zorunlu olabilir mi ? Gerekçe aslında basit yaygın hastalık ve ölümler. Yapılan ön değerlendirmelerde %15'i kesinlikle olmayacağım diyor. Onaltı eyalette, hepatit B ve influenza aşıları zorunlu-ama itiraz noktası 2-3 yıllık deneyim birikmeden bu aşıları olmak istemeyenlere zorunlu tutmak eyalet yasaları ile bile mümkün değil’’ dedi.
‘’AŞIDA KORUYUCULUK ÖNEMLİ’’
Asıl önemli olanı “Aşı da koruyuculuk çok önemli’’ diyerek belirten Dr Şener, ‘’Güvenilirlik ikiye ayrılır; birincisi erken yan etki bir de uzun dönem yan etki. Erken yan etkilerini aşıların faz çalışmalarında görürüz. 3-6 ay arasında görülür. Ama uzun dönem güvenirlik anlamında baktığımızda 3,5 ve 10 yıllık periyotta görülür. 10 yılda yan etkisi görülmeyen aşılar, örneğin tetanoz aşısı bilindik aşıdır. Onun devamında influenza aşısı, yan etkisi en düşük aşıdır ama bağışıklık istenilen düzeyde değildir. Bu iki ucu keskin bıçak. Bağışıklığı yüksek sağlarken yan etkileri de yükseltebilirsiniz. mRNA aşısından da bu yüzden korkuluyor’’ dedi
‘’HASTALIĞI GEÇİRMEME İHTİMALİ YARATACAK BİR AŞI YOK’’
Aşı hakkında önemli bilgiler de aktaran Şener, ‘’Aşıyı olduğunuz zaman hiç hastalanmayacaksınız diye düşünmemek lazım’’ diyerek ‘’Bizim koruyuculuktan istediğimiz şu; aşıyı olduğunuzda oluşan antikor miktarı sizi ağır geçirmenizi engeller, hastaneye yatmanızı engeller, yoğun bakıma yatmanızı engeller, ölüm riskini engelleyip engellemediğine bakarız. 4 farklı parametre içerisinde; ölmemesi istenir, yoğun bakıma yatışı önlemesi istenir, sonra hastaneye yatışı önlemesi istenir. Hastalığı geçirmeme ihtimali yaratacak bir aşı yoktur. Dünyada yüzde 100 koruyuculuğu olan bir aşı yoktur. Öyle bir şey imkan dahilinde değildir. Mevcut aşıların hiçbirinde 59 yaş üstünde kimseye çalışma yapılmadı. Bizim hedef popülasyon 65 yaş üstü. Bu koruyuculuk matematiksel olarak bile yüzde 70’in üzerine çıkmaz. Bu aşı ile hedeflenen şey hastalık yükünü azaltmak, salgının hızını kesmek, ölümü önlemek ve hastaneye başvuruyu azaltmak. Bu salgının başından beri dünya üzerinde 600 bin sağlık personeli enfekte oldu, bunların 60 bini öldü. Ciddi bir rakam bu. Profesyonel, yetişmiş iş gücü ve hiçbir gelişmiş ülke bu insan gücünü kaybetmeyi göze alamaz’’ dedi.
‘’AŞIYI BİR AN ÖNCE YAPMANIN FAYDASI VAR’’
Bilgiler ışığında açıklamalarına devam eden Şener, ‘’Bu aşının hiçbir koruyuculuğu yok demek değil. Ben doğal bağışık olayım gibi bir durum da söz konusu değil çünkü bu hastalıktar enfeksiyon var. Virüsün tekrar aktive olması var vücudum içerisinde. Artık kronik hastalıklar geliyor karşımıza. Takip etmeye devam edeceğiz. Hiçbir hastalığı yok, sigara dahi içmemiş, tertemiz ciğerle geliyor korona virüs hastası, 3 ay sonra geliyor ki iki kat merdiven çıkamıyor. O yüzden bu hastalığın kronik olduğu bir süreç de var. Bu yüzden aşıyı bir an önce yapmanın faydası var’’ diye konuştu.
İLAÇ TARTIŞMASI BİTMEDİ
Bazı vatandaşlar koronavirüs sürecinde ilaçlara karşı da önyargılı davranarak ilaçları kullanmayı reddetti. ‘’Salgının başından beri ilaç tartışması bitmedi’’ diyen Şener, “İlaçlarınızı düzenli alın” uyarısında bulundu’’ Önce HQ ile başladı; gerekli, gereksiz ve dozlar hala tartışılıyor. Rehberlerde her yeni deneyimde yenilendi ve güven ortamı bozuldu. Favipravir ise bu tartışmalardan hep uzakta kaldı; şimdi de dozu ile ilgili klavye doktorları yazıp çiziyor. Ben bir kaç şeyi netleştireyim; Bu aslında bir influenza ilacıdır ve dirençli grip enfeksiyonu için geliştirilmiştir. İlacı etki mekanizması covid 19 için etkili olabilir diye, klinik uygulamaya girmiştir... Rakibi remdesivir de bu arada asıl olarak Ebola için geliştirilmiştir. İlaç geliştirme aşamalarında en önemli hassas aşama toksik doz ve yan etki izlemidir... Bu aşamaları koronadan önce geçmiştir!’’ açıklamasında bulundu.
Arzu Baladur
