İlimizde Korona virüs konusunda önemli açıklamalar ve uyarılar yaparak vatandaşa bilgi veren Prof. Dr. Alper Şener, korona virüs hakkında yeni bilgileri ve güncel gelişmeleri paylaşarak mutant virüsler hakkında vatandaşı uyardı.
Çin’in Wuhan kentinde başlayıp tüm dünyaya yayılan ve ülkemizde çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesine neden olan korona virüs can almaya devam ediyor. Korona virüs hakkında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, ‘’pirinçteki beyaz taş’’ diye ifade ederek, ‘’Bu mutant virüsler yeni mi? Yoksa hep oradaydı biz mi? Yeni gördük? Avrupa ve ABD rutin tarama yaptığı için yeni diyebiliyor? Türkiye’de yeni mi? Pek sanmam... Çünkü şöyle hasta çok gördük- aynı evde bir kişi hasta olunca; diğer herkes- merhaba diyen bile hasta oluyor! Diğer yandan da bazen evde bir kişi hasta aynı evde diğerlerinde pozitiftik olmuyor? Hızlı bulaşanlar mutanttı olasılıkla. Diğer önemli soru? Bizim inaktif aşımız mutantlara karşı koruyucu olacak mı? Laboratuvar çalışmalarında ( Hindistan) etkili olduğu görüldü. Ama gerçek yaşam verisi yok? Eğer bizde yayılım hızlı olmaz ise gerçek yaşam verisini test etme imkanımız olacak. Sonuç; aşı, maske + mesafe+ el hijyeni, bağışık sistemi ekstra önemli oldu’’ dedi.
‘’DOLAŞIMDAKİ VİRÜS YÜKÜ ARTTIKÇA MUTANT VİRÜS OLUŞUMU ARTAR’’
Dr. Şener, virüslerin neden mutasyona uğradığını anlatarak, ‘’Aslında tek cevabı var yaşamını devam ettirmek için. Bunu yaparken “ Aşıdan kaçan veya bağışıklamadan kaçan formada dönüşebilir şimdilik böyle bir veri yok. Güney Afrika varyantta antikor duyarlılık azalması dışında. Yeni Konak aramak için zaten ilk başta da bu yolla insana geçti. Dolaşımdaki virüs yükü arttıkça mutant virüs oluşumu artar- çok temel bir kuraldır... Sonuç; aşının yaygınlaşması tüm bu olasılıklar için de şart’’ diye konuştu.
Aşının önemine değinen Şener, ‘’ Long Covid/ Post Covid, Reinfeksiyon, Relaps, Yeniden pozitiftik gibi bir sürü korona sonrası süreğen/ müzmin tabloyu önlemenin belki tek yolu’’ diyerek dile getirdi.
‘’ÇOCUKLARDA BAŞTAN BERİ ENFEKSİYON HAFİF SEYREDİYOR’’
Korona virüs ile ilgili bilgilerini vatandaşlara aktarmaya devam eden Dr Şener, “En ilginç hipotez, doğru olması yüksek yoruma açık. Bir kısmı da benim kişisel yorumumdur’’ diyerek bazı bilgiler paylaştı. ‘’ Covid 19’un salgından çıkıp- endemik- grip gibi mevsimsel olması için bir kısım önerilerde içeren modellemelere göre. Çocuklarda baştan beri enfeksiyon hafif seyrediyor; sebebi ise bağışık yanıtta yakın zamanda geçirilen diğer HcoV’lere bağlanmıştı. İnsanların büyük kısmı ilk 10 yaşına kadar diğer Korona virüsleri geçirmiş oluyor ve bu nAb yanıtı çok kısa kalıyor; peki geriye kalan sürede neden bu virüsler ile yeniden enfekte olmalarına rağmen- ölümcül/ yaygın enfeksiyon görülmüyor (diğer SARS ve MERS gibi ) yanıt hücresel bağışık yanıt! Sık geçirilen adenoviral enfeksiyonlarda olabilir! Diğer önemli bir soru; Covid 19 mortalitesi MERS ve SARS ile kıyaslandığında neden stabil kaldı? Bu kadar yaygın bulaş hızına rağmen ? Bulaşın hızlı - yaygın olması nedeniyle hücresel yanıt arası ilişki kritik sorunun cevabı olabilir mi? =yüksek patojen sirkülasyonu. Primer enfeksiyon ( ilk kez korona; oda COVİD 19) olanlar ile re-infeksiyon ( daha önce mükerrer korona geçirmiş; COVİD 19 ile enfekte ) bağışık yanıtı farklılığını iyi değerlendirmek lazım- yaş grupları arasında farklılaşma da tek etken bu olmayabilir ama dikkate almaya değer! Aşı çalışmalarındaki; adenovirüs vektör aşılarının ciddi enfeksiyonu önlemedeki başarısını hem bu çapraz yanıta- hem de hücresel yanıta bağlamak mümkün...farklı gruplara farklı aşı tipleri gelebilir! Sonuç; Covid-19’un endemik olmasını sağlamak için; çocuklarda enfeksiyonun yaygınlaşmasına izin vermek doğru strateji olabilir. Çünkü kitlesel aşılama ile buna ulaşmak çok zaman alacak ve maliyetli olacak. Aynı şeyleri yapıp, farklı sonuç beklemek çok akılcı görünmüyor’’ diye konuştu.
‘’AŞILAMAYI HIZLANDIRMAK LAZIM’’
Dr. Şener koronavirüsün yayılımını azaltmak için ‘’Aşılamayı hızlandırmak lazım’’dedi. ‘’Haftasonlarında çok az kişi aşılanıyor- aslında tam tersi olmalı; çalışma günü dışı olduğu için; sokağa çıkma yasakları ve aile sağlığı merkezlerinin kapalı olmasının etkisi olmalı. Gelen tüm aşıları yaygın ilk doz aşılama için kullanmalıyız, İngiltere mutant yayılışının önüne geçebiliriz umudu ile. Mutant virüs Türkiye de nerelerde ise; mutlaka o illere yönelik özel önlem şart- şimdi yapmazsanız; yayılınca mecbur kalırız. Kendi mutant/ varyantımız var mı? Diye bakmamız lazım- belki İstanbul, Ankara vb varyantlarımız var? Kapalı alanda mutlaka çift maske( çok önce söylemiştim) artık Dr. Fauci’de söylediğine göre daha rahat dillendirebiliriz. Tedavide çok yavaş ilerlemeler oluyor, korunma şart. Aşı, maske, mesafe, el hijyeni ve bağışıklık sistemine iyi bakmak’’ şeklinde ifade etti.
‘’ANTİVİRALLERİN YAYGIN KULLANIMI CİDDİ BAŞ AĞRITACAK’’
‘’Daha etkin antiviral tedaviye karar veremeden, ilaç direnci dedikodusu çıktı’’ diyen Şener, ‘’Emdesivir- aynı zamanda ebolada kullanılan bir ilaç ve Covid 19’daki etkisi de benzer RNA bağımlı RNA polimeraz üzerinden oluyor. Ebolada, invitro Remdesivir ile yapılan çalışmada 35 pasaj sonrası F548S tek nokta mutasyonu görülmüş. Tek olması önemli, sadece ilaç kullanımı ile ilişkilendirme için. Yapılan modelleme ile aynı bölgenin Covid 19’da aynı yol ile Remdesivir duyarlılık azalması direnç için risk oluşturduğu düşünülüyor. Sonuç; antivirallerin yaygın kullanımı ciddi baş ağrıtacak’’ dedi.
‘’AŞI ASLINDA BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ İÇİN İLK ÖPÜCÜK GİBİ’’
‘’Hücresel immün yanıtın önemli olduğunu söyleyen Şener, ‘’Birisi- CDC‘nin de referans aldığı önemli bir çalışma. Hastalığı ağır geçirmiş, PCR pozitif kişilerde yüksek nAb yanıtı olduğu biliniyor. Bu kişilerin antikor yanıtı erken kayıp olan ( 60 günde) kişiler hücresel bağışıklık açısından incelemişler. ELİSPOT, IFN ölçümü ile hücresel yanıtın %78’inde devam ettiği görülmüş. Başka bir çalışmaya göre; asemptomatik kişilerde, oluşmayan nAb yanıtı nedeniyle viral temizlenmeyi hücresel bağışıkla açıklamak lazım! Sonuç; aşı sonrası antikor yanıtı konusunda takıntı yapmaya gerek yok! Önemli olan ilk temas! Aşı aslında bağışıklık sistemi için ilk öpücük gibi. Kalıcı oluyor’’ diye konuştu.
Dr. Şener, CDC’den mRNA Aşıları Pfizer-Biontech ve Moderna Yan etkileri hakkında bilgi vererek, ‘’ Toplam 23,5 milyon doz uygulanmış. En sık bildirilen yan etki baş ağrısı. Sonra üşüme, titreme, kas ağrısı. İlginçtir ikinci dozdan sonra daha sık. Anaflaksi Biontech de 50, Modernada 21 hasta da olmuş. Nerdeyse hepsi bayan ( % 94 Biontech, % 100 Moderna)... Oran olarak Biontech de milyonda 5, Modernada 3... İçlerindeki polietilen glikole bağlı olduğu düşünülüyor. Aşı sonrası 196 ölüm olmuş, 129’u ileri yaşlı ve bakım evinde kalanlar. Ön araştırmaya göre hiç birisi aşıya bağlı değil; tesadüfi - doğal sebepler. Sonuç; CDC’ye göre güvenlik sürprizi yok’’ dedi.
‘’ABD ‘DE % 72 ETKİN KORUMA’’
Tek dozda etkin korumadan bahseden Şener, ‘’Johnson & Johnson’dan faz 3 sonuçları; Ad 26 vektör aşısı tek doz uygulama sonrasında etkin koruma sağladığını duyurdu. ABD ‘de % 72 etkin koruma, %66 orta/ ağır hastalıktan koruyor... Aşılamadan 28 gün sonra korunma aşılanma sonrası 14 günde başlıyor. Latin Amerika’da % 66 orta / ağır hastalıktan koruma. Güney Afrika’da % 57 orta/ ağır hastalıktan koruma. Güney Afrika varyantta etkili. -20C ‘de 2 yıl, +2-8C 3 ay stabil kalıyor’’ şeklinde konuştu.
“BEKLENEN AŞIDAN ÇOK İYİ SONUÇ”
‘’NVX-CoV2373. Novavax- rekombinant- nanopartikül aşısı- tam zincir Spike protein+ saponin kökenli M protein ( adjuvan) içeriyor’’ diyen Şener, Faz 3 çalışmaları açıklandığını ifade ederek, ‘’ İngiltere; %89,3 etkili...15bin kişi...%27’si 65 yaş üstünde...İngiltere varyantına %85,6 etkili. Güney Afrika; varyant mutant da dahil (%50) %90 etkili...4bin kişi. ABD+Meksika - devam ediyor 16bin yapılmış...hedef 30bin...şimdilik sorun yok. Bu aşının en güzel özelliği; yüksek teknoloji olmasına rağmen 2-8C’de stabil olması. Çalışma basın bülteni ile açıklandı. Buda bilimsel yayıncılık kavramının geleceğini göstermesi açısından ilginç. Sonuç; Novavax yaygın kullanıma hazır’’ diye konuştu.
BREZİLYA MUTANTI DAHA TEHLİKELİ
Brezilya Mutantı ile ilgili ilginç sonuçları aktaran Şener, ‘’Brezilya’da, Amazon bölgesi Manaus Salgının başında Nisan 2020’de %70 seropozitiflik ile çok dikkati çekmişti. Şimdi mutant P1 suşunun görülmesi ile birlikte; hastaneye yatış, ölüm oranı ve R skorunda artış var- yaklaşık 7 ay sonra. Sonuç; Mutasyon daha çok su kaldırır’’ dedi.
Hülya Öz
