Tüm Dünya’yı etkisi altına alan ve çok sayıda insanın hayatına kaybetmesine neden olan Coronavirüs salgını yayılmaya ve insanlarının hayatını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Türkiye’de İlk Coronavirüs vakasının görüldüğü 11 Mart 2020 itibari ile Türkiye’de Coronavirüs ile tanışmış ardından da Coronavirüs Pandemisinin yayılmaması için İçişleri Bakanlığının aldığı yasak ve kısıtlamalar uygulanmaya başlanmıştı. 11 Mart tan sonra Türkiye’ de hiçbir şey eskisi gibi olmadı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Türkiye genelinde artan ve artışını da sürdüren Vaka sayıları nedeni ile Ramazan ayına özel tedbirler alınacağını açıklamıştı. Alınan tedbirlerde hafta sonu sokağa çıkma yasağı getirilirken hafta içi de sokağa çıkma kısıtlaması saati 21.00’den 19.00’sa çekildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan Alınan tedbirlerin ise Ramazan ayının ilk iki haftası uygulanacağını vaka sayılarının düşmemesi halinde daha sert tedbirlerin geleceğini ifade etmişti. Ramazan ayının 2. Haftasına gelindiğinde düzenlenen Kabine toplantısının ardından kameraların karşısına çıkan Cumhurbaşkanı Erdoğan Ramazan ayının ilk iki haftası için alınan tedbirlerin etkili olduğunu ana hedeflerinin günlük vaka sayısını 5 bin’ in altına düşürmek olduğunun ifade ederek 29 Nisan saat 19.00 itibar ile 17 Mart sabah saat 05.00’ e kadar tam ve sürekli bir sokağa çıkma yasağı uygulanacağını ifade etti. Bu kararla Türkiye tarihinin en uzun sokağa çıkma yasağı uygulamasının başlayacağını ilan etmiş oldu. 17 gün sürecek olan sokağa yağından en fala etkilenen kesim ise tabi ki yine esnaf kesimi oldu. Uzun ve süreli tam kapanmada bir çok esnaf yine işyerlerini kapalı tutacak. 17 gün sürecek olan sokağa çıkma yasağını değerlendiren Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlik Başkanı Ünal Özcan, esnaf ve sanatkarın sağlık adına bir kez daha ağır bir yükün altına girdiğini ifade ederek ”Pandemi sürecinde zaten çok büyük fedakarlıklar yapan esnaflarımız 17 gün daha işyerlerini alınan karar gereği kapalı tutacaklar. Ancak süreçte zaten çok büyük fedakarlıklar yapan esnafın artık dayanma gücü kalmamıştır. Esnafımızın açıklanan destek paketinin haricinde acil geri ödemesiz nakit desteğine işyerlerinin kapalın olduğu süre içerisinde de vergi ve SG muafiyetine ihtiyacı vardır.” dedi.
ESNAFIN EKONOMİK AÇIDAN DAYANACAK GÜCÜ KALMADI
17 gün sürecek tam kapanma ile ilgili değerlendirmeler yapan Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlik Başkanı Ünal Özcan “Bu uzun süreçte esnafların büyük bir kısmı yine kapalı kalacak. Esnafın artık dayanacak gücü kalmadı” dedi. Ünal değerlendirmesinde şu cümlelere yer verdi. “İçişleri Bakanlığı’nın genelgesi içerisinde esnaf ve sanatkarlar meslek kolları belirlenmiş fakat genelge içerisinde belli olmayan, muallakta kalan birçok sorun vardı. Biz bunu İl Pandemi Kurulu’nda Sayın Valimize, ilgili kurullara ileterek bu sıkıntıyı nasıl çözebiliriz diyerek birçok girişimimiz oldu. Bugün itibariyle, belirlenen meslek kolları belli; bakkal, market, manav, kasap gibi meslek kurullarında paket servis devam ve artı sabah 10.00-17.00 aralığında yürüme mesafesinde, araç kullanmadan kullanılabilir diye uygulama belirtildi. Ama daha önceden belli meslek kollarına kısıtlama getirilmişti, kahvehaneler, lokantalar gibi ama zücaciyesi, tuhafiyesi, sanayide çalışan esnaf ve sanatkarın belirlenen saatler içerisinde çalışıyordu. Bu tam kapanma ile birlikte bu meslek kollarının da muafiyet kapsamında olmadığı ve kapanması konusunda kararlar alındı. Her zaman söylediğimiz gibi sağlık önde. Önce sağlığı düşüneceğiz. Bunun için devletimizin aldığı kararlara esnaf ve sanatkar camiası olarak uymaya çalışırken, bunun ekonomik tarafı var.“ dedi.
ESNAFA YÖNELİK DESTEK PAKETİ BEKLİYORUZ
Ünal değerlendirmesinin devamında Pandemi süreci boyunca sık sık işyerlerini kapatan esnafın dayanacak gücünün kalmadığını ifade ederek “Esnafa destek paketi açıklaması bekliyoruz” dedi. Ünal açıklamasında şunları söyledi. “Pandemi ilan edildiği günden bu yana yaklaşık 14.aya girdik. En etkilenen, en çok mağdur olan esnaf ve sanatkar kesimi. Dönem dönem aylarla işyerlerimiz kapandı, kısıtlamalara girildi. Bu dönem hep şunu söyledik; esnaf ve sanatkarın zorunlu giderlerini karşılayabilecek devletimizin destek vermesi gerektiği, bakanlıklar nezdinde, Cumhurbaşkanlığı nezdinde, il bazında, milletvekilleri bazında devamlı dertlerimizi anlattık. Bunlarla birlikte alınan önlemler vardı, verilen destekler vardı. Örneğin Kısa Çalışma Ödeneği durdurulmuştu, bu uygulamanın devam etmesi lazım dedik ve bu uygulama uzatıldı. Bize 3 aylık biner TL işletme desteği bazında hibe desteği verildi. Bu süreç uzatılmalı, pandemi ne kadar devam ederse bu süreç içerisinde verilmesi gerekli. Çünkü normal kapanan işletmelerin yanında iş hacmi düşen iş yapamayan esnaf ve sanatkar yüzde 80’lere ulaştı. Biz bu kapanma ile ilgili tedbirler alınırken, esnaf camiası olarak tüm ülke genelinde ortak noktada buluştuğumuz konu her zaman yinelediğimiz taleplerin dikkate alınması. Bizim yanımızda günlük yevmiyeyle çalışan, her gün işyerinde iş hacmi düşüp, iş yapamayan kesimimiz var. 17 günlük süre çok uzun bir süre. Herkesin ödemesi var. Örnek veriyorum, vergilerimizi yapılandırdık, sosyal güvenlik primlerimizi yapılandırdık, diğer borçlarımızı yapılandırdık. Ödemeleri ise bu ay sonu itibarıyla. İş yerleri kapalı, gelir hacimleri düştü. Biz bu ödemeleri nasıl yapacağız? Elektrik, doğalgaz paralarımızı nasıl ödeyeceğiz? Hepsi ile ilgili çok büyük sıkıntımız var.” dedi.
ADALETSİZ YAPILAN UYGULAMALAR İSYAN ETTİRİYOR
“17 gün sürecek olan sokağa çıkma yasağı nedeni ile birçok esnafın işyerinin kapatıldığını ancak zincir marketler’ de her ürünün satışı serbest bu durumda haksız bir rekabeti ve ürün satışını beraberinde getiriyor ve esnaf bu durum nedeni ile de zarara uğruyor. Bu tür haksızlıklarında giderilmesi gerekiyor” diyen Ünal açıklamasının devamında “Bunun yanında adaletsiz yapılan uygulamalar var; bizim tuhafiye, zücaciye dükkanımızı kapatıyorsunuz ancak zincir mağaza dediğimiz alışveriş merkezlerinde bizim kapalı işletmelerimizde satılan ürünler, gıdanın dışında kampanyalar düzenlenerek satılıyor. Bu adaletsiz bir uygulama! Mağdur olan her zaman küçük esnaf ve sanatkar oluyor. Hafta sonları yapılıyordu şimdi hafta içine döndü, kampanyalar düzenlenerek bizim satamadığımız ürünler, bu alışveriş merkezlerinde satılıyor. Bunların düzeltilmesini istedik, aylardık bakanlıklara girişim yaptık. İl Pandemi Kurulu’na teklifler verdik ama sonuç alamadık. Cebinde parası varsa, kimse hasta olmak istemez, evinde olmak ister, ailesine bulaştırmak istemez. Okullarımız kapandı, servis otobüslerinin durumu belli. Kantincilerin, kırtasiyecilerin durumu belli. Sanayi de birazcık hareketlenme vardı, en azından işletmeler kapanmamıştı, iyi kötü kendi sirkülasyonu vardı. Şimdi sanayi kesimi de kapandı. Bu sorunları anlatabilmek adına gece gündüz mücadele ediyoruz. Esnafın beklentisi belli. Bu süreç içerisinde esnaf ve sanatkardan vergi alınmamalı, Bağkur primi alınmamalı, sosyal güvenlik primi alınmamalı, kendisinin zorunlu giderleri dışında nakit hibe desteği verilmeli. Bunu ilk günden beri söylüyoruz. İnşallah bu süreç 17 gün sonra normale döner, beklentilerimiz çok yüksek. Sezonu kurtarabilir miyiz diye düşünüyoruz. Tüketimde yüzde 5’lik esnaf ve sanatkârın dışında yüzde 90’ı sıkıntılı ve zor şartlarda. Bununla ilgili devletimizden nakdi, ekonomik destek paketi bekliyoruz. Tüm esnaf soruyor benim durumum ne olacak diye. Örneğin, çiçekçi soruyor, ‘Benim dükkanım çiçek dolu, 17 gün ben kapalıyım, çiçeklerimi sulamam lazım ne yapacağım?’ O kadar ince durumlar var ki anlatamam. Bir genelge yayınlanıyor, genelgenin içeriğinde net açık belirlenmeyen o kadar çok yer var ki! Bir de insanlara imalat, üretim deniliyor; sanayide iş almış esnaf, yaz sezonu. Yazlık bölgelerde tadilat, onarım yapıyor. Ne yapacağım diye soruyorlar. Hafta sonları bir şekilde idare ediliyordu. Şu anda özel karar çıkarttırdık; acil durumlarda sanayide nöbetçi esnaf bırakalım, bu nöbetçi esnaf ihtiyacı olan, yolda kalan insanlara yardımcı olsun diye. Bu konuda Sayın Valime teşekkür ediyorum, en azından böyle bir uygulamayı hayata geçirdik. Ama genel anlamda çok büyük sıkıntımız var.” ifadelerine yer verdi.
ESNAFA VERİLEN DESTEK OLUMLU ANCAK YETERLİ DEĞİL
Ünal Esnafa tam ve sürekli kapanmada sağlanacak imkanların olumlu bir adım olduğunu ancak yeterli olmadığının altını çizerek “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan destek paketinde memura, esnafa ve ihtiyaç sahibi ailelere bayram müjdesi verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Esnafa sağlanan gelir desteğinin ve kira yardımının süresini 1 ay daha uzatıldığını söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan esnafa destek açıklamasında “Esnaflarımıza yaptığımız aylık 1000 lira gelir desteğiyle 750 lira ve 500 lira arasındaki kira desteğinin süresini 1 ay daha uzatıyoruz. TESKOMB ve Halkbank aracılığıyla esnafa kullandırdığımız kredilerin süresini 1 Temmuz tarihine kadar erteliyoruz" dedi. Bu tabi ki esnafa destek olma açısından önemli bir adım. Ayrıca Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri (TESKOMB) kefaletiyle taksit ödemesi yapamayan 240 bin esnafın 1 milyar lira tutarındaki borcu daha sonra tahsil edilmek üzere TESKOMB tarafından bankaya ödendiği bilgisi verildi. Bu gelişmede esnaf açısından çok olumlu. Çek ve senetlerle ilgili başka bir düzenlemenin de Meclis'te gerçekleştirildiği bilgisi de verildi. Bu süreç içerisinde sürekli işyerleri kapanıp açılan esnaflar senet ve çeklerini ödemekte zorlanmış hatta ödeyememişlerdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan esnaf için açıkladığı destek paketinde gelir kaybına kaybına uğramış, nakit akışı bozulmuş ama istihdamını koruyan, imalat sektörlerinde faaliyet gösteren mikro ve küçük işletmelere yönelik açıklanan destekte önemli. Bu destek çerçevesinde, Mikro işletmeler 30 bin, küçük işletmeler 75 bin liraya kadar olmak üzere 3 yıl geri ödemesiz tamamı faizsiz şekilde bu destekten faydalanacaklar. Tekrar ifade etmek istiyorum. Pandemi sürecinde alınan kapanma ve sokağa çıkma yasakları ile işyerlerini açıp kapayan ve bu nedenle de çok mağdur olan esnaflarımız çok ciddi maddi kayıplara uğramıştır. Bir çok esnafımız işyerini tamamen kapatmak zorunda kalmıştır. İş yerlerini kapatmayan esnaflarımız ise zor zar ayakta kalmaktadır Cumhurbaşkanımızın esnaflara yönelik açıkladığı destekler olumludur ancak yeterli değildir. Esnafımız ayakta kalabilmek için hibe nakit desteklere, vergi, SGK muafiyetlerine ihtiyacı vardır. Kredi imkanı, ödeme ertelemeleri zaten işyerlerini sürekli açık kapatan ve para kazanamayan esnafı rahatlatması mümkün değildir bir kez daha esnafın geri ödemesiz nakit destek, kapalı kaldıkları süreler ile ilgili vergi ve SGK muhafiyeti teleplerimizi yineliyoruz” dedi.
Mehmet Kuzey
