Prof. Dr. Alper Şener, kademeli normalleşmede düşen vaka sayılarına güvenerek tedbirlerin elden bırakılmaması gerektiğini ifade ederek ‘’Aşılama hızımız normalleşme hızını belirleyecek’’ dedi.
Geçtiğimiz yılın Mart ayından beri can almaya devam eden Koronavirüs hakkında salgının başından beri halkı bilgilendiren Dr. Alper Şener, salgının boyutunu hem Türkiye genelinde hem de Çanakkale özelinde değerlendirmeye devam ediyor. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, aşılama verilerini paylaştı; ‘’Nüfusa göre aşılanma oranında Çanakkale %23 İzmir %17 Ankara %15. Aşılamada İstanbul’a özel kampanya gerekli % 11’lerde’’ dedi.
‘’HATIRLATMA DOZU ŞART’’
Sahadan gözlemlerini aktaran Şener, neden hatırlatma dozunun gerekli olduğu hakkında konuştu. Şener, ‘’8 ay önce ağır pnömoni şeklinde covid-19 enfeksiyonu atlatan başlangıçta >1000 Antikoru olan bir meslektaşımızın şimdiki düzeyi SIFIR... Hatırlatma dozu şart’’ dedi.
‘’AŞILAMADA YÜZDE 13’LERDEYİZ’’
‘’Normalleşme hızımızı aşılanma hızımız belirleyecek’’ diyen Şener, ‘’Aşılama hızımız artışı ile Kasım 2021'den sonra her şey normale dönecektir. Normalleşme de konulan kurallara tam uyum çok önemli, çünkü hepimiz son kapanma olmasını temenni ediyoruz. Aşı sırası gelenlerin olması çok önemli-%60 aşılama oranına çıkmamız lazım... Şu anda yüzde 13'lerdeyiz’’ diye ifade etti.
‘’ÇANAKKALE’DE OLGU SAYISI EN FAZLA AZALAN İLLERDEN’’
Şener, aşısını olan 65 yaş üzeri vatandaşların kısıtlanması hakkında konuşarak, ‘’Çok özel bir sebebi yok ise Kademeli normalleşme diyorsak adına aynı önlemlere devam biraz tablo ile çelişkili. Çanakkale’de olgu sayısı en fazla azalan illerden- sayın bakanın açıklamasından anladığım. Aşılama oranında da en yüksek illerden birisi yine Çanakkale. Açık hava mesafe korunduğu sürece en güvenli alan. En azından aşılı büyüklere açılması, şık olurdu diye düşündüm. AVMler konusu çok karışık ama şunu söyleyeyim açık alanı olduğu için güvenli bulunmuş olabilir’’ dedi.
‘’HER ŞEY YOLUNA GİRECEK’’
Kademeli Normalleşme ve genelgeyi değerlendiren Alper Şener, ‘’Bazı çelişkiler olsa da genelge bilimsel gerekçelere uygun. Her şey yoluna girecek’’ diye konuştu.
‘’HİÇ BİRİMİZ YENİDEN KAPANMAK İSTEMİYORUZ’’
Kademeli normalleşme hakkında konuşan Şener, ‘’ Üç haftalık kapanmada vaka- yoğun bakım yatış - test pozitiflik oranı -ölüm sayısı düşmeye devam ediyor. Kademeli normalleşmede uyum önemli. Açık alanlar kullanılacak, %50 doluluk prensibi uygulanacak. Hiç birimiz yeniden kapanmak istemiyoruz. Açık alanda yasakların kalkması ile- yığılma yapmadan- mesafeye dikkat ederek “ aşılı” olanlar- maskesiz vakit geçirebilir. Buna yönelik düzenleme yakında yapılacaktır. Haziran ile Birlikte yaygın aşılama başlayacaktır. Gece - Gündüz aşılama yapmak lazım. Aşılama hızımız normalleşme hızını belirleyecek’’ dedi.
‘’AÇIK ALANLAR AKTİF KULLANILMALI’’
Alper Şener, açık alanların aktif kullanılması gerektiğini ifade ederek, ‘’Açık alanlar aktif kullanılmalı. İklim de müsait artık. Aşılamada Sputnik’in gelmesi çok önemli. Ülkemizde 18 yaş altı bu yıl içinde aşılama başlaması zor görünüyor. Seneye belki’’ dedi.
‘’AŞILAMA İLE SALGIN GÜNDEMDEN ÇIKABİLİR’’
Aşıların Türkiye’de üretilmesinin iyi bir gelişme olduğunu ifade eden Şener, ‘’Sinovac ve Sputnik Türkiye’de üretilecek, çok güzel gelişme. Ölüm sayısı düşüyor, iyileşen sayısı artıyor normalleşirken dikkatli olmak lazım maddi - manevi büyük emek verildi. Toplam 240 milyon doz aşıdan ve 18 yaşa kadar aşılama hedefi çok stratejik planlama- yaz boyunca aşılama ile salgın gündemden çıkabilir. 2022 içinde kendi aşılarımız ile hatırlatmaları tamamlarız’’ şeklinde ifade etti.
‘’ALMANYA İLE TÜRKİYE’Yİ KARŞILAŞTIRDI’’
“İki ülke - salgına iki farklı bakış açısı’’ diyerek, Almanya ile Türkiye’nin salgın istatistiklerini paylaşan Şener, ‘’Almanya - Türkiye, Google Hareket İstatistikleri, 27 Mart - 8 Mayıs arası. Almanya parklar; + % 78 , ev +%6. Türkiye parklar; - % 48, ev +% 19. Almanya haftalık Ortalama vaka sayısı 13bin. Türkiye haftalık ortalama vaka sayısı 18bin’’ diye bilgilendirdi.
‘’TÜRKİYE SALGINDAN EN ÇOK ETKİLENEN 20 ÜLKE ARASINDA’’
Dünyadan araştırmaları paylaşan Şener, ‘’Türkiye, salgından en çok etkilenen 20 ülke arasında en düşük mortaliteye sahip’’ dedi. Sözlerine devam eden Şener, ‘’En çok Meksika % 9.3...Türkiye (en altta) %0,9...Analizi yapanlar ABD Johns Hopkins. Sonuç; dikkat çekici neden mi? Özellikle ilaç tartışmaları açısından. Bu listede rutin antiviral kullanan tek ülkeyiz ve ölüm oranı en düşük olan ilginç’’ diye konuştu.
Salgının başından beri sahada aktif olarak çalışmaya devam eden Şener, ‘’Hayatın normal akışına uymayan hiç bir salgın önlemi sahada karşılık bulmuyor’’ diye ifadede bulundu.
‘’SALGINDA YENİ BULUŞ’’
Salgının başından beri en önemli gelişmelerden biri diyebilirim’’ diyerek sözlerine başlayan Şener, ‘’Bazen hastalık seyrinde neden ikinci haftada aniden kötüleşme olduğu ortaya çıktı tabii çözüm de. Hastalık sırasında oluşan anti Spike Ig G antikorlardan bazılarında Fc kısmında glukoziyasyon değişimi ile düşük fukolizasyon oluyor. Bu durum bazen ikinci haftada düzeliyor yani bozuk antikoru vücut düzeltiyor. Ama yeni tespit edilen Fc? Receptor (Fc?R) IIa ve Fc?RIII adı verilen Ig G reseptör kısımları aktivasyon ile IL-6 ve TNF gibi hızlı sitokin yanıtı oluşturuyor. Sonrasında ise akciğer makrofajları bu anti Spike Ig G tarafından aktivasyonu ile pulmoner endotelyal bariyer kırılıyor - mikrotrombüsler oluşuyor. Bunu önleyen ise Syk kinaz inhibitorü- Fostamatinib. FDA ve EMA onayı almış Faz 2 ilacı’’ dedi.
‘’AĞIR VAKA VE ÖLÜM SAYILARI DÜŞÜYOR AMA YİNE DE DİKKAT ETMEK LAZIM’’
Şener, ‘’Aşılama oran ve hızını arttırmadan açılma ve kapanma ile salgının kontrolünün elimize geçmesi zor. Ağır vaka ve ölüm sayıları düşüyor ama yine de dikkat etmek lazım. Bayramda büyüklerimizi ziyaret maalesef hala riskli...bir süre daha sabır. Normalleşme de kalabalıklaşılmayan alanlardan başlanmalı-bireysel hizmet alınan gibi-berber, kuaför vb. Arefe günü bazı sektörlerin bayram alışverişi için açılması gündeme geldi. Çok olumsuz etkiler mi? Karar vermek çok zor. Bir taraftan zaruretler var diğer taraftan keyfi gidilen maçlar’’ diye konuştu.
‘’SINIRDA TARAMA OLMALI’’
Salgında vakaların düşmesine aldanarak tedbiri bırakmanın büyük bir yanlış olduğunu belirten Şener, ‘’Test pozitiflik oranı düşüyor, ağır sayısında değişim belirgin değil, ölüm sayısı da düşmeye başladı. Yoğun bakıma yatan azaldıkça bu düşüş devam edecektir. Sputnik aşısının gelmesi çok önemli- çünkü diğerlerinden faklı olarak Türkiye'de üretilecek ve +8'de saklanabilen bir aşı. Ama her şeyden önce aşılama oranı artmalı...%25 aşı tanımlansa bile aşısını olmamış...%12 çift dozu olmuş, bu rakam %60-70 olmalı. İngiltere ve Fransa Türkiye'den gelişe PCR zorunluluğu koymuş. İngiltere normal çünkü 21 haziranda nerdeyse tüm yasakları kaldıracaklar. Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer misali. Fransa'da varyant girişinden korkuyor. Biz de korkmalıyız; tam kontrole almaya başlamışken en istemediğimiz bir Hint varyantı yaygınlaşması. Dolayısı ile sınırda tarama olmalı. İstanbul'a özel aşılama kampanyası şart. Salgını kontrol altına almak; İstanbul'dan geçiyor’’ dedi.
‘’İTHAL HEKİM KAÇINILMAZ OLUR DEMEDİ DEMEYİN’’
Yeni nesilde az çalışıp çok kazanılacak branşların tercih edildiğini ifade eden Şener, ‘’Tıpta Uzmanlık Sınavında boş kalan kontenjanlara bakıldığında aklıma gelenler; Yeni nesilde Maddi ve manevi sıkıntı çekmek yerine uzmanlık yapmamayı tercih ediyorlar. Az çalışıp- çok kazanılacak riski az branşlar tercih ediliyor. Kritik branşlar yarı yarıya neredeyse boş kalmış. Gözüme çarpanlar; çocuk, acil, anestezi. Uzmanlık yerine sertifikasyonlar ile kısa yoldan ilgi alanlarına göre bir konuda “uzmanmış” gibi olup-bunu kazanca çevirmek yoluna gidiliyor. Sonuç; bu böyle devam eder ise; ithal hekim kaçınılmaz olur demedi demeyin’’ şeklinde konuştu.
COVİD-19 TEDAVİ REHBERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILDI
Sağlık Bakanlığı güncel COVİD-19 tedavi rehberindeki değişiklileri aktaran Şener,’’ Solunum sayısı ? 24/dakika, oda havasında SpO2 düzeyi ? %93 olan COVİD-19 hastalarının yatırılarak izlenmesi önerilmiş. Tedavi Önerileri’nde hidroksiklorokin seçeneği rehberden çıkartılmış. >50 yaş ve komorbiditesi olanlarda favipiravir dozu (2X1800 mg yükleme sonrası 2X800 mg-toplam 10 gün) olarak önerilmiş. Klinik, laboratuvar ve görüntüleme bulguları COVID-19 pnömonisiyle uyumlu hastalarda ampirik antibiyotik kullanımı önerilmediğinin altı çizilmiş’’ dedi.
Şener, ‘’Sağlık Bakanlığının yeni Covid 19 rehberinde Hidroksiklorokin rehberden çıktı’’ diye konuştu.
‘’MASKE HALA ÖZELLİKLE KAPALI ALANDA ÇOK ÖNEMLİ’’
Avrupa ülkeleri hastalığı geçirenlere ve aşılananlara yasakları serbestleştirmeyi konuşuyor. Almanya Meclis'de onaylanmış. Almanya henüz toplumun %8'ini aşıladı-Bizde yaklaşık %12. Bir haftalık kapanmada olgu sayısı %37, ağır hasta sayısı %5 azaldı. Çok iyi sonuç. Kısıtlamalarda iki zorlanılan alan var; Kişisel olarak maske, Açık havaya çıkma yasağı. Özellikle aşılanmış ya da hastalığı atlatanlara açık hava yasağının bir anlamı yok. Serbest hale getirilmesi düşünülmesi iyi olur. Maske ise hala özellikle kapalı alanda çok önemli. Hekimler olarak bile iki tarafta aşılı olmasına rağmen kapalı alanda maskesiz bir araya gelmiyoruz. Çünkü varyant virüsleri yayma olasılığı halen var’’ şeklinde konuştu.
‘’YÜZDE 80 AŞI ETKİNLİĞİ’’
Ülkemizde de ilerleyen günlerde uygulanacak Sputnik aşısı hakkında bilgilendirme yapan Alper Şener, ‘’Sputnik Light, Ad26. Tek doz yüzde 80 aşı etkinliği Rusya’da onay aldı’’ dedi.
Şener, ‘’Sağlık Okur Yazarlığını hekim lincine çevirmiş bir güruh var. Çok yazık! Hep bir şeyler baki kalıyor!’’ dedi.
İSRAİL’DE MASKE ZORUNLULUĞU KALKTI
Alper Şener, sadece Türkiye değil dünyadan da koronavirüs ile ilgili bilgileri paylaşmaya devam ediyor. ‘’İsrail’de maske zorunluğu kalktı’’ diyen Şener, ‘’Okullar açıldı...Plajlar serbest...Gelecek yılın aşı antlaşmaları yapılıyor...hepsi aşının ve aşılamanın başarısı’’ diyere İsarail’de çekilen bir videodaki en çarpıcı cümleyi paylaştı. ‘’Videoda en kritik cümle “...bittiğini düşünmüyorum, sadece kontrol altına alındı. Yine de dikkatli oluyorum...” diye söyledi.
‘’ÜLKEMİZ BUNDAN ÇOK İYİ BİR SONUÇ ÇIKARIYOR’’
Vaka sayıları düşmeye devam ediyor. Yapılan test sayısı düştüğü için değil- şikayeti olan sayısı azaldığı/ başvuru azaldığı için...ama yüzde test pozitiftik de azalıyor; bu reel bir azalma. Ağır hasta sayısında da azalma başladı...pnömoni oranı bir süredir sabit %3’lerde. İyileşen sayısı günlük değişim gösteriyor. Normal. Hasta sayısı düştükçe; özellikle haftaya ölüm ve iyileşen sayısı düşecek. Haber arasında TÜBİTAK başkanı açıklama yaptı- bir yeni aşı VLP geliyor. İki adette antiviral. Çok iyi haber daha iyisi; MAM içinde aşı ve ilaç için özel bir araştırma tesisi açılacakmış. Bir musibet bin nasihattan iyidir. Ülkemiz bundan çok iyi bir sonuç çıkarıyor.
‘’KOKTEYL AŞILAR İÇİN BAĞLANTILARI YAPMAK LAZIM’’
‘’Vefat ve ağır hasta sayısı halen yüksek. Vaka sayısının günlük düşmesine çok aldanmamak lazım’’ diyen Şener, ‘’Haftaya da vaka sayıları dalgalanacaktır. Bayram haftası vefat ve ağır hasta sayısı düşmeye başlar umarım. Test sayısını azalması nedeniyle pozitif vaka sayısının azalması görüşüne çok katılmıyorum- %pozitiflik oranı da düşüyor, bu iyiye işaret. Aşı tedariki sıkıntısı halen devam ediyor. Kasım’a kadar bunu çözüp kasımda varyantlar için gelecek olan kokteyl aşılar için bağlantıları yapmak lazım. Hangi aşıyı olursanız olun...bu yıl üçüncü doz gerekecek... farklı gruptan da olabilir...şimdilik verilere göre Güney Afrika varyantı hariç; aşılar çalışıyor...ama bu hep böyle devam etmeyebilir.
Hindistan varyantı Türkiye’de yayılma potansiyeline sahip. Tıpkı İngiliz’de olduğu gibi bir süreç umarım işlemez’’ dedi.
‘’SPUTNİK V 64 ÜLKEDE KULLANIM İZNİ ALDI’’
Dr Alper Şener, ‘’Sputnik V aşısı artık Türkiye dahil 64 ülkede kullanım izni aldı. 3.2 milyar insan yapıyor. Çok ciddi nüfus Hindistan’a da ilk parti teslim edildi. Brezilya’dan Anvisa’ya da karşıda zehir zemberek açıklama yapmışlar... Özet geçeyim. Anvisa, Brezilya da ki Sputnik V aşısının regülatör kuruluşu kısa süre önce bu aşıda replikle olan canlı Adenovirüs tespit ettik dedi. Ama yanıt gecikmedi? Nasıl tespit ettiniz. Dediler! Çünkü bu mümkün değil- miş replikasyondan sorumlu protein aşıda siliniyor gösterin dediler. Yanıt gelmedi tabii! Ama sonrası daha sert etik olmayan basın açıklamaları ile bilimsel verileri çarpıtmak ve aşıya erişimi politik manevralar ile engellemeye çalışmakta suçlamışlar’’ diye konuştu.
‘’BREZİLYA’DA İŞLER YOLUNA GİRMEYE BAŞLADI’’
Covid 19 Günlüklerini aktarmaya devam eden Şener,’’ Aşı ile Brezilya’da işler yoluna girmeye başladı diyerek bilgi verdi. ‘’ Ocak 2021’da Brezilya’da aşılama başladı. Sağlık personeli ve 80 yaş üstü ilk gruptaydı. Aşılama başladıktan sonra ileri yaş grubunda mortalitede azalma başladı. %20’lerden %7’lere düşmüş. Aşı kapsayıcılığı ise bu yaş grubunda % 95’e ulaşmış...çok iyi rakam. Coronavac(bizdeki gibi) % 77.3, Astra Zeneca % 15,9 uygulanmış. Sonuç; Aşılama çok önemli. P1 varyantın yaygın olduğu bölge ve zaman diliminde aşılama yapılmasına rağmen mortalite azalması çok güzel haber’’ diye konuştu.
‘’BOĞAZDAN VİRÜSÜ TEMİZLEMEDE ETKİLİ’’
Geçtiğimiz aylarda Gargara ve sprayler çok tartışılmıştı. Bunun hakkında konuşan Şener, ‘’Randomize kontrollü bir çalışması yoktu şimdi var. ABD'de yapıldığı için sonuçları önemli. RC çalışma, prospektif, vaka kontrol çalışması-ABD, LA. antiviral almayan-Covid 19 pozitif, yatan hastalarda, orofarengeal PCR negatifleşme takibi. Çalışma grubu 684 kişi; 390 çalışma dışı (kullanamama, >7gün semptom, entübasyon)…121 kişi CHX gargara(66 çalışma-55 kontrol) ….173 kişi CHX gargara+spray (93 çalışma-80 kontrol. Uygulama 15 ml (%0,12 CHX) günde 2 defa gargara, spray 3 puff – günde 2 defa Uygulama sonrası 4. gün PC R. CHX -gargara hastaların %62,1’in de PCR negatifleşmesi, kontrol grubunda %5,5. CHX -gargara + spray uygulananlarda %86,3’ünde PCR negatifleşmesi, kontrol grubunda %6,3 Sonuç; klorheksidin gargara/ spray. Boğazdan virüsü temizlemede etkili bulunmuş. Bence önemli gelişme’’ şeklinde ifade etti.
Bünyamin Nami Tonka
