Koronavirüsle mücadele devam ediyor. Yeni mutasyon virüsler ortaya çıkarken aşılama hızı da oldukça arttı. Çanakkale’nin salgınla mücadelesinde vatandaşlarla önemli bilgiler paylaşan Prof. Dr. Alper Şener, aşılama hızının yüksek olduğu takdirde ‘’’Yasakların gevşetilmesi olgu sayısında sıçrama yapmayacaktır’’ dedi.
Koronavirüs hakkında salgının başından beri halkı bilgilendiren Dr. Alper Şener, salgının boyutunu hem Türkiye genelinde hem de Çanakkale özelinde değerlendirmeye devam ediyor. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, hem yeni mutasyon virüs hem de aşılar üzerine önemli açıklamalarda bulundu.
‘’ABD’DE COVİD 19 ÖLÜMLERİNİN %99’U AŞILANMAYANLARDAN’’
Aşının önemli olduğunu vurgulayan Şener, ‘’CDC- Covid 19 ölümlerinin bilindik matematik gruplamalara uygun görmediği için hesaplamamıştı. Ama bazı araştırmacılar vakit ayırıp yapmış. Sonuç çok önemli ABD’de covid 19 ölümlerinin %98-99’u aşılanmayanlardan olmuş’’ dedi.
‘’KALP KRİZİNİ AŞIYA BAĞLAYANLARA PES’’
‘’Komplo teorisyenlerine dipnot’’ diyen Şener, Koronavirüsün yıllar önce de izine rastlandığını söyledi. Şener, ‘’Corona Virüs izleri 20.000 yıl önce yer yine Asya’’ dedi. Dr. Şener, aşının kalp krizi yarattığına dair iddialara da yanıt verdi. ‘’Kalp Krizini, Sigara-Alkol-Stres-Hareketsizlik-Kötü beslenmeye değil de aşıya bağlayanlara pes diyorum’’ dedi.
‘’ERKEKLERDE VE İKİNCİ DOZDAN SONRA DAHA SIK GÖRÜLMÜŞ’’
Sorular üzerine mRNA aşıları ve kalp hakkında konuşan Şener, ‘’ CDC en son güncellemesine göre 12-29 yaş arasında 484 olgu myokardit- perikardit 300 milyon dozda. 329’u yatırılmak suretiyle takip edilmiş %79’u median yatış süresi 1 gün 0-13 sadece 2’si halen yoğun bakımda. Erkeklerde ve ikinci dozdan sonra daha sık görülmüş. Ortalama ihtimal bir milyonda 12.6 Durum moral bozucu ama özellikle MIS-C ve benzer durumlar göz önüne alındığında. Olağanüstü ve panik olacak bir durum söz konusu değil’’ dedi.
‘’DELTA VİRÜSÜNE BİONTECH YAKLAŞIK %88 ETKİLİ’’
Alper Şener, ‘’Delta varyantı Türkiye'de görülmeye başlandı. Bulaştırıcılığı daha yüksek, hastaneye yatış ve hastalık seyri daha sıkıntılı. Türkiye'de uygulanan aşıların etkinliğine bakıldığında Biontech yaklaşık %88 etkili görülüyor. Diğer aşılarda etkinlik daha düşük olduğu tahmin ediliyor çünkü verisi az’’ dedi.
‘’DELTA VARYANTI ARTIK TÜRKİYE’DE’’
Turcovac Faz 3’ün başladığını söyleyen Şener, ‘’Sağlık Bakanlığı Covid-19 Bilim Kurulu toplantısı ardından aklımda kalanlar. Turcovac Faz 3 başladı yaklaşık 40bin kişilik başvuru rekor (bence) asıl istekli sayısı 800bin yabancı ülkelerden de aşıya ilgi var. Faz3’üne katılmak için. Delta varyantı artık Türkiye’de Yine en sık tabii ki İstanbul. Aşıların yan etkilerinde izlemde olağandışı bir kümelenme yok. Kurban bayramına kadar olan periyotta olağanüstü bir hız planlanıyor. 18 yaşa inilecek ve ilk dozu almış olan en az % 60 olması hedefleniyor ( bu bir rekor olabilir). Hatırlatma dozları için aşı sıkıntısı yok, hazırlıklar yapılıyor. Aşınızı mutlaka olun. Birinci savunma hattını maske asla terk etmeyin. Birlikte başaracağız’’ diye konuştu.
‘’BİR AYDA AVRUPA’DA BASKIN HALE GELMEYE BAŞLAMIŞ’’
Şener, ‘’İlk suş Wuhan’a göre bulaştırma oranları arasında farklar B117 Alpha +%29 B1351 Beta +%25 P1 Gamma+%38 B16172 Delta +%97. Mayıs 2021 sonrasında Delta varyantı. Sadece bir ayda Avrupa’da baskın hale gelmeye başlamış…şimdi oranlara dikkat. İngiltere %95, Rusya %99, Portekiz %98, Almanya %15, İtalya …%26, Fransa …%6.9, Belçika…%16, ABD…%31. Aşıların varyant etkinliğine bakıldığında ise Biontech Delta için 1. Dozda %33…2.Dozda % 80.8’’ dedi.
‘’BİRİNCİ SAVUNMA HATTI BİREYSEL KORUNMA’’
Konuşmasına devam eden Şener, ‘’Aşılanma hızımız çok iyi günlük 1.5 milyon doz. Aşı çeşitliliği ve sunulan seçenekler en uygunları Sinovac (inaktif) Biontech (mRNA). Sputnik(vektör). Aşı aslında ikinci savunma hattıdır, birinci savunma hattı bireysel korunma- maske ve mesafe. Delta Varyantları bazı ülkelerde ciddi sorun oluşturmaya başladı. İngiltere, Rusya.ve benim bireysel ilgimi çeken Endonezya. Endonezya önemli çünkü onlarda yaygın inaktif aşı yaptılar. Hatta bizimkinin aynısı. DSÖ'ye bildirime göre ocaktan beri ilk defa 12bin olgu bildirmişler ve 350'si yatış gereken aşılı-sağlık personeli. Bunlarda delta varyantı oranı da yüksek olduğu bildirildi. Sonuç birinci savunma hattını terk etmeyin’’ diye ifade etti.
‘’AŞI İKİNCİ SAVUNMA HATTIDIR’’
Şener, yasakların gevşetilmesinin olgu sayısında sıçrama yapmayacağını ifade etti. Sözlerine devam eden Şener, ‘’Aşılama hızımız bu şekilde kalmak şartıyla. Olgu sayılarının sabit kalmasına takılmamak lazım; vefat eden sayısı ve ağır hasta sayısı istikrarlı düşmeye devam ediyor. Bugün İngiltere ve İsrail'de bile-ki aşılanma oranları bizim üç katımız ölüm sayısı sıfırlanmasına seviniyorlar, test pozitif olgular onlarda da halen var. Delta varyantı ile yarış halindeyiz. İngiltere varyantı gibi bizde görülmeden toplumsal bağışıklığı sağlamak hedefimiz olmalı. Ve asla unutmamak lazım birinci savunma hattımız maske +mesafedir. Aşı ikinci savunma hattıdır’’ diye konuştu.
‘’RUSYA VE İNGİLTERE'DE COVİD -19 VAKALARININ %95'İ DELTA VARYANTI’’
Türkiye’deki aşılama hızının yüksek olduğunu ifade eden Şener, ‘’Aşılanma hızımız çok iyi. Özellikle İstanbul'daki oranlar yüz güldürüyor. İstanbul'u kontrol altına alırsak bu iş çözülür. Aşılar iki dozdan 28 gün sonra maksimum korumaya ulaşıyor. Aşılansanız bile korunmak çok önemli. Aşı aslında ikinci savunma hattıdır. Asıl savunma hattı- maske-mesafedir. Rusya ve İngiltere'de aşılanmaya rağmen covid -19 vakalarının %95'i delta varyantı. Bu nedenle aşılanma sonrası bile dikkat etmek lazım. Turizm açısından kurallara uyum olduğu sürece –aşılanmış ve tarama yapılmış (ikili kontrol) olduğu sürece buradan kaynaklı bir yayılma olacağına ihtimal vermiyorum. Hatırlatma dozu aşı çeşitliliği adına farklı bir aşı tipi ile olmalı. Örn; Biontech veya Sputnik. Delta varyantı kapıyı çalmadan %60'a ulaşmalıyız. Biontech doz aralığının da normale dönmesi (28gün) düşünülebilir’’ diye konuştu.
‘’SPEKÜLASYONLARA KULAĞINIZI TIKAYIN’’
Son durum değerlendirmesinde bulunan Alper Şener, ‘’Aşılama hızımız oldukça iyi; son baharda her şeyin normale dönmesi yüksek ihtimal. Aşı çeşitliliği önemli. Üçüncü doz hazırlıkları yapılıyor. Kişisel soru üzerine ben iki doz Sinovac oldum. Tercihe bırakılır ise hatırlatma dozumu Biontech olacağım. Aşılar ile ilgili spekülasyonlara kulağınızı tıkayın. Aşınızı olun. Bunu beraber başaracağız’’ diye konuştu.
‘’TÜRKİYE VE SAĞLIK ÇALIŞANLARI HER GÜN BİR REKOR KIRIYOR’’
‘’Sayılarda düşme durdu gibi görünüyor ama sahada rahatız’’ diyen Şener, ‘’Ağır hasta ve ölüm sayısı azalmaya devam ediyor. Aşılanma son hızıyla devam ediyor. Türkiye ve sağlık çalışanları her gün bir rekor kırıyor...İki doz aşısını olan oranı %20'ye yaklaştı. Avrupa özellikle delta varyantı ile boğuşmaya devam ederken aşılanma hızını kesmeden 20'li yaşlara indirebilmemiz büyük önem arz ediyor...Çünkü bu varyant bizimde sorunumuz olabilir...Kasım'dan önce hem hatırlatmayı, hem de %60 aşılanma oranına ulaşmamız çok kritik. Beklentilerim; Pazar yasağı kalkabilir, saatler uzayabilir. En önemlisi bu bayramı normal geçirebiliriz. Ama tedbiri elden bırakmamak ve aşılanmaya tam gaz devam etmek şartıyla’’ diye konuştu.
‘’KIZILAY DESTEK OLABİLİR’’
Şener, ‘’Aşıda yaş sınırı kalkmalı. Herkese aşı randevusu tanımlanıp SMS ile gönderilmeli. Hem motivasyon sağlar hem de sahada çeşitli sebepler randevu oluşturamayanların işi kolaylaşır. Görünür yerlerde gezici aşı kabinleri olmalı. Kızılay destek olabilir’’ dedi.
‘’HASTALIK ŞİDDETİ ARTTIKÇA, GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR’’
Long Covid ve Dermatolojik Bulgular hakkında konuşan Şener, ‘’Nereden göreceğiz dememek lazım. En sık Pernio görülüyormuş. Hastalık şiddeti arttıkça, görülme sıklığı artıyor. Hatta tipik görüntü kovid ayağı’’ ifadelerinde bulundu.
‘’ALANDAKİ ÇALIŞMALARIN İVEDİLİKLE ARTMASI LAZIM’’
İlk yüz yüze kongreden izlenimlerini aktaran Şener, ‘’Mikrobiyom Terapileri Kongresi. Mikrobiyota, GALT, MALT... bağışıklık sisteminin tam merkezinde. Mikrobiyota analizi ile bir çok sebebi açıklanamayan klinik tablonun kökenini bulmak mümkün aslında çoğunda sebep basitçe. yararlı bakteri azalması. Olgu sunumları çok güzeldi. Kronik yaradan, sebebi bilinmeyen döküntü, insülin direnci, kilo ya kadar her konuda deneyim ve uygulama paylaşımı izledik. Bu alandaki çalışmaların ivedilikle artması lazım... Çünkü sadece sağlık alanını değil- gıda üzerinde veteriner mikrobiyoloji ve ziraati de direkt ilgilendiriyor. Sağlık alanında biraz ötelendiğini biliyoruz ama konuya yakından bakınca özellikle Türkiye’nin - Anadolu’nun bu konuda inanılmaz potansiyeli olduğu aşikar- çok basit bir örnek anlattılar; Nar. Türkiye’den gidip, işlenip tüm Avrupa’ya Almanya üzerinden içerdiği antioksidan maddeler ayrıştırıp pazarlanıyormuş! Yüz yüze kongreye birazda güvenli turizm açısından baktım... Birkaç turist ile konuştuk... Türkiye’yi güvenli +ucuz +hizmet kalitesini yüksek buldukları için gelmişler...Benim de gözlemim güvenli olduğu yönünde- herkes çok dikkatli ve özenli- kapalı alanda maske denetimi- HES kodu sorgulaması- açık büfenin olmaması - masa ve şezlong mesafesi vb bir sürü ayrıntıya titizlikle uyulmuş. Gurur duydum’’ diye konuştu.
SÜT İÇİMİ İLE BU ANTİKORLAR ARTIYOR
Covid 19 ve Süt hakkında konuşan Şener, ‘’Çok ilginç bir konu. Ama alanım olmadığı için veteriner mikrobiyoloji ve Mikrobiyom çalışmalarına hakim olanların yorumu lazım. İddia Şu; İnsan korona virüs ile ineklerde görülen korona virüs filogenetik olarak çok yakın. M protein ve S2 aynı. BcoV (Sığır korona ) aşılanmış hayvanların sütünde bolca antikor var. Süt içimi ile bu antikorlar- insan da GALT ( Gut Associated Lymphoid Tissue ) ve MALT ( Mucosa Associated Lymphoid Tissue) ile insan hem mukozal ( bulaş) korunma hem de aşı benzeri etki ile korunma sağlayabilir. O zaman süt içelim. Çok ilginç’’ dedi.
‘’ÖNLEMLERE UYUN VE AŞILARINIZ HEMEN OLUN’’
Hindistan Varyantı İkinci bir İngiltere Varyantı vakası olabilir’’ diyerek açıklama yapan Şener, ‘’Artık varyantlarda yeni adlandırma kullanılmaya başlandı; Alfa...B1.1.7...İngiltere -Beta...B1.351...Güney Afrika. Gamma iki grup ...P1...Japon ( eski Brezilya) ve E484K mutasyonu olan B1.1.7 Delta...B1.617.2...Hindistan. Gerisi tabloda var. Buraya kadarlar VOC (variants of concern) yani bulaş, ağır hastalık yapma potansiyeli, yeniden enfeksiyon ve aşıdan kaçma potansiyeli olanlar. VUI ( variants of underinvestigation); hala izlenen ve araştırılanlar. İngiltere sağlık Bakanlığı VOC bulaşlarına bakmış- okullar için oran bayağı yüksek görünüyor diğerlerinde de bulaş öyküsü çoğunlukla bildiklerimiz alışveriş, eğlence mekanları, kapalı çalışma alanları. Türkiye için önlemlere uyun ve aşılarınız hemen olun. Bir cisim yaklaşıyor olabilir. Çünkü İngiltere varyantı da böyle bir rehavetten sonra yayılmıştı’’ dedi,
‘’ZATÜRRE ORANI DA DÜŞTÜ’’
Şener, Covid-19’da son durumları değerlendirerek, ‘’Hasta sayısı düşmeye devam ediyor. İyileşen sayısı artıyor. Zatürre oranı da düştü. Uzun zaman sonra ölüm 100’ün altında. Nüfusun 3 katı aşı yolda - tedarik sorunu bitmiş. Şimdi sıra vatandaşta’’ dedi.
Muzaffer Cirtel
