Geçtiğimiz yılın Mart ayından beri koronavirüs can almaya devam ediyor. Koronavirüs ile ilgili çalışmalara ise her gün bir yenisi ekleniyor. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Alper Şener yeni varyantlara karşı‘’ Dördüncü doz veya mevsimsel korona aşıları mevcut aşılardan farklı panvaryant etkin korona aşıları ile gündeme gelmesi olası’’ dedi.
Çin’in Wuhan kentinde başlayıp tüm dünyaya yayılan ve can almaya devam eden koronavirüs hakkında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener önemli açıklamalarda bulundu.
DÖRDÜNCÜ DOZUN GÜNDEME GELMESİ OLASI
Prof. Dr. Alper Şener, ‘’Delta varyantı yeni dalga getirir mi? Evet böyle bir risk var! Aşılanma oranımız ve hızımız nasıl? Hızımız iyi- oranı arttırmak şart. Delta varyantı veya diğer varyantların sonu gelmeyecek mi? Aşılanma hızı ile virüsün çoğalma hızını düşürmezsek; benzeri hep olacak. Ama bu kısır döngüyü kırmak elimizde. Aşıların varyant etkinliği azalsa da var. Üçüncü doz veya dördüncü doz gerekecek mi? Üçüncü doz zaten artık yapılıyor. Biontech de Delta nedeniyle belki erkene alınabilir- başvuru yaptılar-Dördüncü doz veya mevsimsel korona aşıları mevcut aşılardan farklı panvaryant etkin korona aşıları ile gündeme gelmesi olası’’ dedi.
‘’ARTIK SORU İŞARETİ KALMADI’’
‘’İki güzel haber’’ diyerek sözlerine başlayan Şener, ‘’İlk dozu olanlar %60’a ulaştı. Çok önemli çünkü bu kişiler zaten ikinciyi mutlaka olacaktır. Tereddüt kalkıyor! Sinovac faz 3 - Türkiye verisine göre %83,5 koruyucu. Artık soru işareti kalmadı. seç- beğen –al’’ dedi.
‘’BİONTECH AŞILI BİREYLERDE 6. AY SONUNDA KORUYUCULUK % 64’E İNDİ’’
Şener, ‘’Pfizer Biontech’den booster - hatırlatma doz hazırlığı. İsrail ve İngiltere verilerine göre çift doz Biontech aşılı bireylerde 6. Ay sonunda koruyuculuk % 64’e indi… % 95’den. CDC çift doz Biontech aşılılarda henüz daha hatırlatma dozuna gerek yok derken. Pfizer. FDA’e bu konuda başvuru hazırlığında olduğunu duyurdu’’ şeklinde ifade etti.
‘’AŞI GRUBUNDA EN SIK GÖRÜLEN SİSTEMİK YAN ETKİ HALSİZLİK’’
Aşılama hakkında konuşan Şener, ‘’Türkiye’nin faz3 aşı çalışması Lancet’de yayınlandı. 14 gün ara ile 2 doz CoronaVac. 11bin gönüllüde. Aşı etkinliği %83,5. Yan etki görülme sıklığı % 18,9. Aşı grubunda en sık görülen sistemik yan etki halsizlik %7, en sık görülen bölgesel yan etki enjeksiyon yerinde ağrı %2,4’’ dedi.
‘’AŞILANMANIN ÖNEMİ BİR KEZ DAHA NETLEŞİYOR’’
Long Covid. Uzun/ Uzamış Covid. CID’den dikkat çeken bir makale hakkında konuşan Şener, ‘’ 12 aylık takip. Sadece %22,9’unda tüm şikayetler iyileşmiş… Devam eden şikayetler; Egzersiz kapasitesi azalması %56-Yorgunluk %53. Konsantrasyon sorunu %39. Nefes darlığı %37. Kelimeleri hatırlamakta zorluk %32. Uyku problemleri %26. Kadınlarda nörokognitif bozukluklar daha sık. ANA titresi >1/160…%43…bu grupta nörokognitif bozulma anlamlı derecede yüksek. Long covid ve oto immünite sorgulanmaya başlayabilir. Aşılanmanın önemi bir kez daha netleşiyor’’ dedi.
ŞİLİ’DE AŞI ETKİNLİĞİ %65,9
Şener, İnaktif Covid -19 Aşısı için, ‘’Şili çalışması. Bizde de uygulanan aşı… Aşı etkinliği %65,9. Hastaneye yatışı önleme %87,5. Yoğun bakım yatışı önleme %90,3. Korona ilişkili ölümü önleme %86,3. AŞI'nızı mutlaka olun’’ şeklinde konuştu.
AB ÜLKELERİ SİNOVAC’I TANIDI
Şener, ‘’AB ülkelerinden Sinovac ile ilgili önemli karar. DSÖ’nün onayından sonra 27 AB üyesinden 7’si seyahatlere izin vermeye başladı’’ dedi.
‘’AŞILA SİSTEMİ ROL MODEL’’
‘’İlginç bir gözlem’’ diyerek sözlerine başlayan Şener, ‘’ABD’de hastalık kontrol merkezi ( CDC)’de sağlık profesyonellerinin en çok sorduğu sorular arasında. ‘Hastam hangi aşıyı? Ne zaman olduğunu bilmiyor / hatırlamıyor? Ne yapılmalı ?” Çok ilginç değil mi? Aşıla sistemi rol model bence’’ dedi.
‘’BULAŞ ZİNCİRİNİ ANCAK MASKE KIRABİLİYOR’’
Şener, ‘’Singapur. Delta varyant bulaş analizi. İlk bulaş aşılıdan aşısıza sonrasında ise aşısızdan - aşısıza bulaş devam etmiş. Aşılı bile olsanız, neden maske takmanız gerektiğini gösterir çok güzel bir örnek; bulaş zincirini ancak maske kırabiliyor’’ şeklinde konuştu.
’’İSRAİL. ÜÇÜNCÜ DOZ İÇİN HAZIRLIKLARA BAŞLADI’’
Konuşmasına devam eden Şener, ‘’İsrail. Üçüncü doz için hazırlıklara başladı. ama grup farklı. Çünkü onlar yaygın mRNA aşısı uyguladı… kanser ve organ nakli hastalarında zayıf oluşan antikor yanıtını tetiklemek için bir diğer ilginç durum ise- ellerinde ki Temmuz sonunda miyadı dolacak olan 1 milyon doz aşı için ne yapacaklarını düşünüyorlar ve kapalı yerlerde maske zorunluğunu yeniden gündemde diyor gazete’’ dedi.
RUSYA’DA İKİNCİ DOZ HAZIRLIĞI
Şener, ‘’Rusya olgu sayıları artışı nedeniyle. 26 Ocak’tan sonra ikinci pike gidiyor %72 artış var. Rusya Sağlık Bakanlığı’da hatırlatma dozuna başlayacağını duyurdu 6 ay önce aşılananlara’’ dedi.
İNGİLTERE HATIRLATMA DOZU İÇİN PROGRAMI PAYLAŞTI
Şener,‘’İngiltere Sağlık Bakanlığı da üçüncü doz hatırlatma doz aşılama programını açıkladı. Başlangıç grip sezonu ile birlikte Eylül 2021. 1. Aşama öncelik, 16 yaş ve üzeri bağışıklığı baskılanmış yetişkinler. Bakım evlerinde yaşayanlar 70 yaş ve üzeri tüm yetişkinler. Klinik olarak aşırı derecede savunmasız kabul edilen 16 yaş ve üstü yetişkinler. Ön saf sağlık ve sosyal bakım çalışanları. 2. Aşama öncelik; Aşama 2'de, aşağıdaki gruplara, Aşama 1'den sonra mümkün olan en kısa sürede, uygun olduğunda grip aşısına eşit ağırlık verilerek bir destekleyici doz önerilmelidir: 50 yaş ve üzeri tüm yetişkinler. Grip veya COVID-19 risk grubunda olan 16 ila 49 yaş arasındaki tüm yetişkinler. Bağışıklığı baskılanmış bireylerin yetişkin ev temaslıları’’ dedi.
ŞENER 3. DOZ AŞISINI OLDU
3. Covid-19 aşımızı İzmir’de olmak nasip oldu’’ diyen Şener, ‘’Bugün İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesinde Aşı uygulama birimleri inanılmaz doluydu. Herkesin emeğine sağlık’’ dedi.
‘’HATIRLATMA DOZUNU İLK YAPAN ÜLKE OLACAĞIZ’’
Bilim Kurulu sonrası Sorular üzerine konuşan Şener, ‘’İki Biontech aşısı arası 4 haftaya indi. Hatırlatma dozu …Bunu ilk yapan ülke olacağız…3. Doz aşı tanımlandı…Aşı tedariki sorunu yaşamadığımız için 50 yaşa kadar “tercihe bağlı “ yapılabilecek. 2 doz Sinovac olanlar için en erken 12 hafta sonra olunabilir. Ama Biontech olmuş olanlar için şöyle bir bilgi paylaşmakta yarar var “ uzman görüşü olarak- Sayın Uğur Şahin” 9 ay hatırlatma dozuna gerek olmayabilir diyor! Hastalığı atlatmış olanlara da aşı yapılabilecek… tek doz…en erken 12 hafta sonra. Olası Delta varyantı yayılımı için hazırlıklar. Çünkü şunu tecrübe ettik ki ne yazık ki tüm uyarılara rağmen önlemler konusunda özenli değiliz. Maske + mesafe birinci savunma hattı, aşı ikinci savunma hattıdır. Birinci savunma hattındaki boşlukları ikincide kapatmayı hedeflemek gerekir’’ dedi.
BAYRAM İÇİN UYARI YAPTI
Bayram için ilk uyarılarda da bulunan Şener, ‘’Açık alanda bayramlaşın. Kapalı alanda mutlaka maskeli ve ziyareti kısa tutun. Ve en önemlisi aşınızı olun’’ dedi.
PIHTILAŞMA İDDİALARINA YANIT VERDİ
Aşıların pıhtılaşma yaptığı iddialarına yanıt veren Şener, ‘’Aşılar ve tromboembolik (pıhtılaşma) olay. mRNA aşılarında doğrulanmış böyle bir yan etki yok. 135 milyon doz Biontech’de veya 110 milyon doz Moderna’da. J&J’da ( tek doz vektör aşı)8,7milyon dozda 28 olgu Aksini söyleyene grafiği gösterin. Bunlar bilimsel rakamlar’’ dedi.
‘’AŞI KARŞITI SÖYLEMLERE KANMAYIN’’
Aşı karşıtı söylemlere kanmayın’’ Diyen Şener, sözlerinin devamında ‘’Bazıları sadece kendi PR’ının peşinde… Aşı bahane’’ dedi.
‘’CERRAHIN NE İŞİ VAR? AŞI İLE…MİKROP İLE’’
Şener, ‘’TTB sonunda doğru adımı atmış. Mesleki etik açıdan…doğrulanmamış bilgileri yaymama konusunda sorumluluk” Bireysel olarak tercihler başka…genel olarak çağrı yapmak başka. Genel teamül olarak da baktığımızda da herkes işini yapmalı…Cerrahın ne işi var? Aşı ile…Mikrop ile…Enfeksiyon ile’’ dedi.
‘’DAHA YOLUMUZ VAR AMA BİRLİKTE BAŞARACAĞIZ’’
Şener, aşılama hakkında konuşarak, ‘‘’Birinci Doz aşılanma oranında Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu yavaş ilerliyor. Bu zaman içinde doğal olarak düşük ikinci doz sayısı olacak. Aslında hala iki doz aşısını olan oranı yaklaşık %17…%60’a daha yolumuz var ama birlikte başaracağız’’ dedi.
‘’ÇANAKKALE TÜRKİYE’DE İLK ÜÇTE’’
Delta varyantı için Çanakkale özelinde değerlendirme yapan Şener, ‘’Çanakkale’de Delta Varyantı kapıyı çalmadan %60’a ulaşmalıyız…Çanakkale Türkiye’de ilk üçte ama…Doğu ve Güney Doğuda oranlar çok düşük’’ dedi.
‘’AŞINIZI MUTLAKA OLUN’’
Konuşmasına devam eden Şener, ‘’ABD’den…covid -19 ortaya çıktıktan sonra… yaşam beklentisi süresindeki ciddi kırılma. Aşınızı mutlaka olun’’ diye konuştu.
“VİRÜS BİZDEN HIZLI İLERLİYOR’’
Dünya Sağlık Örgütünden Dr. Mike Ryan’ın konuşmasını aktaran Şener, ‘’Salgın ile ilgili basın açıklamasından……mart 2020. “Virüs bizden hızlı ilerliyor…Bu işte şunu öğrendim. Harekete geçmeden hemen önce mükemmel olmanız gerekiyorsa, asla kazanamazsınız…mükemmellik, acil durum yönetiminin en iyi düşmanıdır…” dedi.
‘’ABD’DE COVİD 19 ÖLÜMLERİNİN %99’U AŞILANMAYANLARDAN’’
Aşının önemli olduğunu vurgulayan Şener, ‘’CDC- Covid 19 ölümlerinin bilindik matematik gruplamalara uygun görmediği için hesaplamamıştı. Ama bazı araştırmacılar vakit ayırıp yapmış. Sonuç çok önemli ABD’de covid 19 ölümlerinin %98-99’u aşılanmayanlardan olmuş’’ dedi.
‘’KALP KRİZİNİ AŞIYA BAĞLAYANLARA PES’’
‘’Komplo teorisyenlerine dipnot’’ diyen Şener, Koronavirüsün yıllar önce de izine rastlandığını söyledi. Şener, ‘’Corona Virüs izleri 20.000 yıl önce yer yine Asya’’ dedi. Dr. Şener, aşının kalp krizi yarattığına dair iddialara da yanıt verdi. ‘’Kalp Krizini, Sigara-Alkol-Stres-Hareketsizlik-Kötü beslenmeye değil de aşıya bağlayanlara pes diyorum’’ dedi.
‘’ERKEKLERDE VE İKİNCİ DOZDAN SONRA DAHA SIK GÖRÜLMÜŞ’’
Sorular üzerine mRNA aşıları ve kalp hakkında konuşan Şener, ‘’ CDC en son güncellemesine göre 12-29 yaş arasında 484 olgu myokardit- perikardit 300 milyon dozda. 329’u yatırılmak suretiyle takip edilmiş %79’u median yatış süresi 1 gün 0-13 sadece 2’si halen yoğun bakımda. Erkeklerde ve ikinci dozdan sonra daha sık görülmüş. Ortalama ihtimal bir milyonda 12.6 Durum moral bozucu ama özellikle MIS-C ve benzer durumlar göz önüne alındığında. Olağanüstü ve panik olacak bir durum söz konusu değil’’ dedi.
‘’DELTA VİRÜSÜNE BİONTECH YAKLAŞIK %88 ETKİLİ’’
Alper Şener, ‘’Delta varyantı Türkiye'de görülmeye başlandı. Bulaştırıcılığı daha yüksek, hastaneye yatış ve hastalık seyri daha sıkıntılı. Türkiye'de uygulanan aşıların etkinliğine bakıldığında Biontech yaklaşık %88 etkili görülüyor. Diğer aşılarda etkinlik daha düşük olduğu tahmin ediliyor çünkü verisi az’’ dedi.
‘’BİRİNCİ SAVUNMA HATTI BİREYSEL KORUNMA’’ Konuşmasına devam eden Şener, ‘’Aşılanma hızımız çok iyi günlük 1.5 milyon doz. Aşı çeşitliliği ve sunulan seçenekler en uygunları Sinovac (inaktif) Biontech (mRNA). Sputnik(vektör). Aşı aslında ikinci savunma hattıdır, birinci savunma hattı bireysel korunma- maske ve mesafe. Delta Varyantları bazı ülkelerde ciddi sorun oluşturmaya başladı. İngiltere, Rusya.ve benim bireysel ilgimi çeken Endonezya. Endonezya önemli çünkü onlarda yaygın inaktif aşı yaptılar. Hatta bizimkinin aynısı. DSÖ'ye bildirime göre ocaktan beri ilk defa 12bin olgu bildirmişler ve 350'si yatış gereken aşılı-sağlık personeli. Bunlarda delta varyantı oranı da yüksek olduğu bildirildi. Sonuç birinci savunma hattını terk etmeyin’’ diye ifade etti.
‘’AŞI İKİNCİ SAVUNMA HATTIDIR’’
Şener, yasakların gevşetilmesinin olgu sayısında sıçrama yapmayacağını ifade etti. Sözlerine devam eden Şener, ‘’Aşılama hızımız bu şekilde kalmak şartıyla. Olgu sayılarının sabit kalmasına takılmamak lazım; vefat eden sayısı ve ağır hasta sayısı istikrarlı düşmeye devam ediyor. Bugün İngiltere ve İsrail'de bile-ki aşılanma oranları bizim üç katımız ölüm sayısı sıfırlanmasına seviniyorlar, test pozitif olgular onlarda da halen var. Delta varyantı ile yarış halindeyiz. İngiltere varyantı gibi bizde görülmeden toplumsal bağışıklığı sağlamak hedefimiz olmalı. Ve asla unutmamak lazım birinci savunma hattımız maske +mesafedir. Aşı ikinci savunma hattıdır’’ diye konuştu.
‘’RUSYA VE İNGİLTERE'DE COVİD -19 VAKALARININ %95'İ DELTA VARYANTI’’
Türkiye’deki aşılama hızının yüksek olduğunu ifade eden Şener, ‘’Aşılanma hızımız çok iyi. Özellikle İstanbul'daki oranlar yüz güldürüyor. İstanbul'u kontrol altına alırsak bu iş çözülür. Aşılar iki dozdan 28 gün sonra maksimum korumaya ulaşıyor. Aşılansanız bile korunmak çok önemli. Aşı aslında ikinci savunma hattıdır. Asıl savunma hattı- maske-mesafedir. Rusya ve İngiltere'de aşılanmaya rağmen covid -19 vakalarının %95'i delta varyantı. Bu nedenle aşılanma sonrası bile dikkat etmek lazım. Turizm açısından kurallara uyum olduğu sürece –aşılanmış ve tarama yapılmış (ikili kontrol) olduğu sürece buradan kaynaklı bir yayılma olacağına ihtimal vermiyorum. Hatırlatma dozu aşı çeşitliliği adına farklı bir aşı tipi ile olmalı. Örn; Biontech veya Sputnik. Delta varyantı kapıyı çalmadan %60'a ulaşmalıyız. Biontech doz aralığının da normale dönmesi (28gün) düşünülebilir’’ diye konuştu.
‘’SPEKÜLASYONLARA KULAĞINIZI TIKAYIN’’
Son durum değerlendirmesinde bulunan Alper Şener, ‘’Aşılama hızımız oldukça iyi; son baharda her şeyin normale dönmesi yüksek ihtimal. Aşı çeşitliliği önemli. Üçüncü doz hazırlıkları yapılıyor. Kişisel soru üzerine ben iki doz Sinovac oldum. Tercihe bırakılır ise hatırlatma dozumu Biontech olacağım. Aşılar ile ilgili spekülasyonlara kulağınızı tıkayın. Aşınızı olun. Bunu beraber başaracağız’’ diye konuştu.
‘’TÜRKİYE VE SAĞLIK ÇALIŞANLARI HER GÜN BİR REKOR KIRIYOR’’
‘’Sayılarda düşme durdu gibi görünüyor ama sahada rahatız’’ diyen Şener, ‘’Ağır hasta ve ölüm sayısı azalmaya devam ediyor. Aşılanma son hızıyla devam ediyor. Türkiye ve sağlık çalışanları her gün bir rekor kırıyor...İki doz aşısını olan oranı %20'ye yaklaştı. Avrupa özellikle delta varyantı ile boğuşmaya devam ederken aşılanma hızını kesmeden 20'li yaşlara indirebilmemiz büyük önem arz ediyor...Çünkü bu varyant bizimde sorunumuz olabilir...Kasım'dan önce hem hatırlatmayı, hem de %60 aşılanma oranına ulaşmamız çok kritik. Beklentilerim; Pazar yasağı kalkabilir, saatler uzayabilir. En önemlisi bu bayramı normal geçirebiliriz. Ama tedbiri elden bırakmamak ve aşılanmaya tam gaz devam etmek şartıyla’’ diye konuştu.
Muzaffer Cirtel
