Koronavirüste aşılama son hız devam ederken diğer yandan vaka sayılarında da büyük bir artış yaşanıyor. Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, ‘’Normalleşme devam etsin istiyorsak aşı tanımlanmış herkes çift doz aşı olacak’’ dedi.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden tayin olan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener önemli açıklamalarda bulundu.
Sorular üzerine konuşan Alper Şener, diğer üst solunum yolu hastalıklarının covid 19 ile karışabildiğini ifade ederek, ‘’Son bir kaç haftadır diğer solunum yolu enfeksiyonları ile covid 19 karışabiliyor. Bunların çoğunluğu ( covid 19 negatif ise) – Rhinovirüs, Parainluenzae, Diğer korona virüsler çıkıyor… Eğer imkan var ise; solunum yolu paneli çalışmak iyi olur tanıyı netleştirmek için’’ dedi.
AŞI KARŞITLARINDAN YAŞANANLAR
Eski aşı karşıtı öykülerini paylaşan Şener, bir vatandaşın, ‘’Köye aşıya gelmişlerdi… Ya ne aşısı… bu şehirli hastalığı bizi nerede bulacak, dağın başındayız, doğal besleniyoruz olmadım… ona da yaptırmadım… keşke ben olmasam da ona engel olmasaydım…AŞI olalım, ayağımıza geldi demişti…Artık aşımı oldum ama ne fayda…67 yıllık hayat arkadaşım gitti…” dediğini anlattı.
Bir başka aşı karşıtının başından geçenleri anlatan Şener, “… dükkan komşumdu, ilk dozu yengenin israrı ile oldu makara yaptım… ya ne aşısı ihtiyar mıyız? dedim… ufak tefek diye sana tek doz yeterli ikinciye gerek yok dedim…olmadı…36 yaşında adam öldü…koronadan! Hala inanamıyorum! Koşarak gidip AŞI’mı hemen oldum, şakası yok bu işin…” dediğini aktardı.
DEVLETLER ZORUNLU AŞIYI GÜNDEME ALDI
Aşının zorunlu olması dünyanın gündeminde yer alıyor. Şener konu ile ilgili bazı örnekler paylaşarak, ‘’Avustralya; yüksek riskli ve yaşlı çalışanlara zorunlu…19 Ağustosdan sonra, İngiltere; yaşlı bakım evi çalışanlarına ekimden sonra, gece klubü gibi kapalı kalabalık alana giriş için eylülden sonra, Kanada; hazırlık yapıyor 20 Ağustos sonrası sağlık çalışanları aşı olmak istemez ise hasta bakımı değil, pasif göreve alınacak, Fransa; tüm sağlık çalışanları ve sinema/ tren vb kapalı alana giriş için aşı şartı veya yakın zamanda negatif pcr yada yakın zamanda hastalığı atlatmış olmak zorunlu…12 Ağustos’ta sonrası, Yunanistan; 12 Ağustos’tan sonra tüm yaşlı bakım evi çalışanları için zorunlu…sağlık çalışanlarına eylüle kadar aşılarının tamamlanması zorunlu… kapalı alana giriş ( Restorant vb) aşı kartı zorunlu, Endonezya’da şubatta zorunlu olmuş, ret edenlere yaklaşık 357 dolar ceza… İtalya, martta zorunlu yapmış- tüm sağlık çalışanları ve eczacılara…şimdi Restoran’a için hazırlık yapılıyor… Macaristan; 23 Ağustos’tan sonra tüm sağlık çalışanlarına zorunlu… Kazakistan; yirmi kişiden fazla çalışılan kapalı alanda aşı veya belli aralıkla test zorunlu…23 temmuzdan sonra Rusya’da bir birimde servis çalışanlarının % 60’ından fazlası aşılanmış olmalı şartı Ağustos’tan beri varmış…19 Ağustos dan sonrada restoran, bar vb kapalı alanda oturmak için aşılı ve immün olmak zorunlu… Suudi Arabistan; tüm özel sektör ve resmî çalışanlara aşı zorunluymuş…Mayıs’tan beri…Eğitim, hükümet kurumlarına serbest giriş için ve toplu taşıma kullanabilmek için 1 Ağustos’tan sonra zorunlu…9 Ağustostan sonrada yurt dışı çıkış için 2 doz aşı olmuş olmak şart… ABD; 29 Ağustos’tan sonra tüm federal çalışanlara aşıyı zorunlu yapmaya hazırlanıyor… yada düzenli korona testi/ seyahat kısıtlaması’’ dedi.
‘’AŞI KARŞITI BİLİM ADAMLARI VAR…’’
Şener, aşı karşıtları ile ilgili, ‘’Aşı karşıtı aşıyı savunan bilim insanları arasında! “ Aşı karşıtlığı yapanların önce kendi verilerini sunmaları gerekir ki- bilimsel olsun… Yoksa dedikodu ile bilimi kıyaslamış oluruz… ama bunu da çözeceklerine şüphem yok… Nasıl olsa çok saygın (!) aşı karşıtı bilim adamları var… Aşıya sonuna karşı gönüllü denekleri var… Hatta eminim çok laf ettikleri aşı onam formu yerine; ölüm/ sakatlık dahil her türlü sonucu baştan kabul ederek denek olmak için imza da vereceklerdir… Tek engel; etik sorun… Çünkü aşı gibi rüştünü Faz 3 ile ispatlamış; erken/ acil kullanım onayı almış tıbbi bir ürüne karşı hipotez üretip ispatlamaya çalışacaksınız… ama o kadar büyük bir camia, eminim bunu da çözmenin bir yolunu bulabilir… Sosyal medyada bu kadar zaman harcamayın… eğer bilimsel tartışma istiyorsanız, bilimsel verilerinizi görmemiz lazım… Zaten bizimkileri de beğenmiyorsunuz ‘’ dedi.
AŞI OLMAYANLARIN ÖYKÜLERİNİ PAYLAŞTI
Aşı günlüklerini aktaran Şener, ‘’90’lı yaşlarda karı koca… aynı evden, Erkek hiçbir yandaş hastalığı yok… aşısız ( bana bir şey olmazcılardan) yoğun bakımda entübe… Bayan kanser+yüksek tansiyon 2 doz aşılı+3. Dozu da olmuş… Evde eşinin iyileşmesi için dua ediyor’’ diye konuştu.
Ayrıca bir başka hasta öyküsünü paylaşan Şener, ‘’40’lı yaşlarda erkek hasta aşısız… Yoğun bakım sonrası exitus… Aşı olmama gerekçesi 3 kız evladı olması ve erkek çocuk istemesi ve aşılar ile ilgili dedikodulara ( Kısırlık) kanması’’ dedi.
VAKA ARTIŞININ SEBEPLERİ
Vaka artışının önemli sebeplerini değerlendiren Şener, ‘’ Aşısız ve yarım aşılılar. Aşılı olup maskesiz gezenler. Aşı tereddüdünü körükleyenler’’ diye ifade etti.
ÇİN’DEN ÜÇÜNCÜ DOZ ATAĞI
‘’Çin’den üçüncü doz aşı ile ilgili son dakika atağı’’ diyen Şener, ‘’ faz 2 çalışması 18-59 yaş arası… İki doz ile oluşmuş nAb yanıtı 6-8.ayda düşüyor… Üçüncü doz (ikinci dozdan 6 ay sonra ) inaktif aşılarda güvenli ve yeterli antikor yanıtı oluşturuyor… Salgının bölgede ki durumu, enfeksiyon riski ve aşı tedariki göz önüne alınarak uygulanabilir’’ dedi.
‘’AŞI OLMAYANLARDA VİRÜS SAÇILIMI AŞILILARA GÖRE YÜZLERCE KAT YÜKSEK’’
Şener, Kişisel gözlemlerini ve önerilerini aktararak, ‘’ Varyant veya değil Covid 19 nedeniyle hastaneye yatacak ağırlıktaki hastaların tamamı ya Aşısız ya da ikinci dozu bir şekilde yaptır(a)mamış… Vaka sayıları artıyor ve normalleşme devam etsin istiyorsak… Aşı tanımlanmış herkes çift doz aşı olacak… Stratejik iş kolları - virüs saçılım riski maksimum olan… sağlık çalışanları, eğitim, hizmet ( yeme - içme) tamamı aşılanmış olmalı… aşı olmak istemeyenlerin bazı yerlerde- kalabalık - bulaş riski yüksek yerlere girmeden önce negatif PCR/ Antijen testini belgelemeleri istenmeli… çünkü aşı olmayanlarda virüs saçılımı aşılılara göre yüzlerce kat yüksek… Okullara yönelik önlemleri de hayata geçirmeliyiz… aşı veya PCR/ Antijen tarama vb… kış dönemi için’’ dedi.
‘’AŞISIZLARDA NE YAZIK Kİ DURUM DAHA AĞIR SEYREDECEK’’
Önümüzdeki günlerde neler olacağını beklediğini aktaran Şener, ‘’Delta varyant yaygınlaşacak. Aşılılarda görülen enfeksiyonlar hafif/ orta geçirilirken aşısızlarda ne yazık ki durum daha ağır seyredecek… Aşınızı olun! Aşılı grup daha kalabalık olduğu toplumlarda… doğal olarak Aşılılarda enfeksiyon daha yüksek çıkacak. Bunun Aşının koruyuculuğu ile ilgisi yok, sadece pay/ payda olayı’’ dedi.
‘’İLK DOZU OLANLAR İKİNCİ DOZU MUTLAKA OLMALISINIZ’’
Bayram seyran fark etmez’’ diyen Şener, ‘’Vaka artışı iyi değil. Ağustosta yeni bir vaka sıçraması olabilir. Bunu önlemenin yolu aşı. İlk dozu olanlar ikinci dozu mutlaka olmalısınız, yoksa ilk doz da boşa gitmiş olacaktır. Sonbahara kadar bu yarış devam edecek. Eğer Aşılanma oranı artmaz ise başa döneriz. O zaman da kimlerin kulağı çınlayacak belli’’ diye konuştu.
‘’Aşı karşıtı salvoları “küreselciler” “Gates’in adamları” elindeki telefon ile sosyal medyaya yazıyor’’ diyen Şener, ‘’Son sataşma… Şu hani Aşılar korumaz. Her şeyin Doğalı iyidir… Hatta bağışıklığı kuvvetlendiren şunu alın diyenlere; Aklıma takıldı; kuduz şüpheli temasta neden doğal geçirmek dururken veya bağışıklığı kuvvetlendiren satışını yaptığınız ürünler varken içinde bilumum ürün olan kuduz aşısı olmaya koşuyorsunuz? Hatta gerekli olmasa bile takvimi aman tamamlayalım diyorsunuz?’’ diyerek eleştirdi.
‘’DELTA VARYANTI ARTTI’’
Şener, “Önlenebilir bir trajedi” Avrupa’dan sonra ABD’de de “aşı karşıtlarına” bakış değişiyor! ‘’ diyerek, ‘’ABD’de nüfusun % 59’u aşılı Son bir haftadır Delta varyantı arttı… Korona ilişkili yatış % 28, ölüm % 20 arttı. Günlük… Aşılanmak istemeyen % 24’den % 29’a çıkmış… Son üç ayda! Ölümlerin % 99’u aşısızlarda olurken, önlenebilir bir trajedi ile karşı karşıyayız… Ekonomik ve sosyal sıkıntıları hiç saymıyoruz bile… Sonuç - ABD yasaları açık; zorunlu aşılama yapılabilir- 1905 Yüksek Mahkeme Kararı- Massachusetts - çiçek salgını… Seçenek sunmakta bir alternatif; kapalı kalabalık alanlara gireceklere- seyahat edeceklere vb durumlara ya negatif test ya da iki doz aşılı olmak şartı aranmalıdır diyor’’ diye aktardı.
‘’AŞISIZLARIN HASTANEYE YATIŞ RİSKİ DAHA YÜKSEK’’
Şener, İngiltere Aşılanma ve Hastaneye yatış oranları hakkında da bilgi vererek, ‘’Tüm yaş grupları için, aşılanmamış veya yakın zamanda (ilk doz) aşılanmış vakaların ve hastaneye yatışların oranı, genel nüfustaki aşılanmamış kişilerin oranından önemli ölçüde yüksektir…* Buna karşılık, tam aşılı vakaların ve hastaneye yatışların oranı, tam aşılı kişilerin oranından önemli ölçüde düşüktür, bu da aşıların %100 koruyucu olmasa da koruma sağladığını gösteriyor…*Cesaret verici bir şekilde hastaneye yatış riski, aşılanmamış ve yakın zamanda aşılanmış gruplara kıyasla 21 günden fazla ilk doz ve iki doz alanlar için en düşüktür…Aşısızların hastaneye yatış riski daha yüksek’’ dedi.
DELTA AKDENİZ ÜLKELERİNİ VURDU
Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi (ECDC) güncellemelerini aktaran Şener, ‘’Delta varyantı kaynaklı hasta sayısı artışı tüm Avrupa’yı ama en çok özellikle Portekiz, İspanya, Yunanistan ve Fransa’nın güneyini çok ciddi vuruyor…yani Akdeniz ülkeleri aslında! Ve yeni bir tanım gündeme geldi…” fleeting contact” açık alanda bile çok kısa süreli temas…1-2 dk…maskenin önemi bir kez daha öne çıkıyor….80 yaş üstünde test pozitiflik artışı en az olan grup…nedeni 27 ülkenin ortalamasına göre %78’i tam aşılı…Aşısız grup 15-24 ve 15 yaş altında ise ciddi tırmanış var! 3.Aşılanma oranları açısından bakıldığında “sağlık çalışanlarının %100 aşılanmış olması gerektiğini düşünüyorum…AB ortalaması %77 bence düşük Aşınızı olun’’ diye konuştu.
‘’KORONAYA BAĞLI ÖLÜM AŞISIZLARDA GÖRÜLECEK’’
Şener, ‘’Delta varyantı baskın hale geldiği ülkelerde Aşının önemi çok net… Mavi barlar - hasta sayısı Kırmızı barlar – ölüm *İngiltere ( %52 aşılı) ve Portekiz ( %43 aşılı) Hasta sayısı artıyor…ölüm değişmiyor… *Namibya %1; Tunus %5; G. Afrika %2; Gürcistan %3; Malezya %12; Rusya %13; Endonezya %5; Zimbabwe %4 Aşılı… Hasta sayısı artarken - Ölüm de artıyor… Artık hiç şüphe yok ki… Koronaya bağlı ölüm Aşısızlarda görülecek’’ şeklinde ifade etti.
‘’AŞILI KİŞİLER DE VİRÜSÜ YAYABİLİR’’
Vakalarda minik dalgalanmalar olduğunu ifade eden Şener, ‘’Delta varyantı ve insan hareketi arttı. Normal ama umarım daha çok artış olmaz…Aşılı kişiler de virüsü yayabilir…maske kapalı alanda çok önemli, bu varyant yaklaşık 1000 kat fazla virüs saçılımı yapıyor…Aşı varyant seçebilir ama maske seçmez…maske tüm varyantlara aynı düzeyde etkili’’ diye belirtti.
‘Aşılanma ne işe yaradı?’ Diyenlere bir kaç net rakam söyleyen Şener, ‘’Türkiye Nisan 2021…7 günlük ortalama vaka 59bin…Çift doz aşılanma oranı %9 Temmuz 2021…7 günlük ortalama vaka 5bin…Çift doz aşılanma %25’’ ifadelerini kullandı.
AFRİKADA ÖLÜMLER ARTIYOR
Şener, dünyadan örnekler paylaşarak, ‘’Afrika covid 19 salgınında en kritik dönemeçten geçiyor. Son 5 haftada ölüm sayısı her geçen gün artıyor. Sadece %1’i aşılı…o da tahminen… Namibia, South Africa, Tunisia, Uganda ve Zambia en çok hastalık nedenli ölümün arttığı ülkeler. Ölümler çoğunlukla yoğun bakım ihtiyacı olan ama ne hastane yatağı ne de oksijen bulamayanlarda. Güney Afrika’ya ayrı parantez açmak lazım çünkü şu anda - orada iş yapan dostlarımdan öğrendiğim kadarı ile- bir iç çatışma / isyan var ve salgın son hız devam ediyor, edecek de… Biz de aşımız var! Olsak mı? Olmasak mı? Veya hangisini olsak diye “lak lak” yapıyoruz’’ dedi.
Mehmet Kuzey
