Koronavirüsle mücadele sürüyor. Son dönemde artan vaka sayılarına karşın aşı karşıtlığını savunanlar da az sayıda değil. Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, yeniden kısıtlama dönemine dönülmemesi için uyarılarda bulunarak, ‘’Tek aşı eşittir hiç aşı ikinci aşınızı olun’’ dedi.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden tayin olan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener koronavirüsle ilgili hem dünyadan hem de ülkemizden önemli açıklamalarda bulundu.
Sorular üzerine konuşan Şener, ‘’Covid 19 ve İvermektin ( parazit ilacı) ile ilgili Cochrane metaanalizi…2021 ölümü önlemiyor. Solunum cihazına bağlanmaya ve klinik kötüleşmeye etkisi yok. Oksijen ihtiyacının azalmasına etkisi yok. Hastanede yatış süresini azaltmıyor, Viral temizlenmeye etkisi yok, Sonuç; aşınızı olun ve Korunmaya devam’’ dedi.
‘’SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI İSE HEDEFE DAHA ÇOK VAR’’
Çocukların ne kadar risk altında olduğunu değerlendiren Şener, ‘’İngiltere verisine göre 18 yaş altında covid 19’dan ölüm milyonda 2… İlginç olan bunların yarısında risk faktörü olmaması… Erişkinlerden farklı olarak! - ABD’nin verisine göre de 0-24 yaş (2020) hastaneye yatış %2,5 yoğun bakıma yatış %0,8 ölüm <%0,1- İngiltere’de (bir çalışmaya göre) Yoğun bakıma yatış oranı ise 6,338 başvuruda 259… Sonuç… Risk var ama erişkinlere göre çok düşük! Temel hedefimiz öncelikle ebeveynleri ve üniversite öğrencilerini aşılamak ve okullarda standart önlemler… Ama bir diğer sorun da var ki sürü bağışıklığı hedefleniyor ise; nüfusu genç ülkelerde 18 yaş altı aşılanmadan buna ulaşmak mümkün değil… Eğer ölümü ve yoğun bakımı önlemek hedef ise( ki bu daha popüler şu anda) aşılar hedefe ulaştı… Sürü bağışıklığı ise hedefe daha çok var!’’ dedi.
‘’İleride bugünleri olasılıkla şöyle hatırlayacağız’’ diyen Şener, ‘’Faz çalışması bitmiş aşıyı olmayıp, faz çalışması başlamamış ilaçları ümit ile bekleyen insanların öldüğü zamanlardı’’ diye konuştu.
‘’ÜNİVERSİTELER İÇİN DURUM DAHA SIKI TUTULMALI’’
Planlamalara göre okullar yeni eğitim döneminde açılacak. Okulların açılmasını değerlendiren Şener, ‘’Tüm okul çalışanları aşılanmalı veya 48 saat öncesinden negatif PCR testi ile okul hudutlarına girebilmeli... Çocuklar ile aynı evi paylaşanlar içinde aynı şartlar gerekli...aşı karşıtları için durum çok zor olacak; inanmadıkları pandemi için inanmadıkları PCR test sonucunu beklemek zorunda kalacaklar...Hastaneye gittiklerinde enfekte olma ihtimali var mı? Var tabii ama inanmadıkları için korkmalarına da gerek yok... Üniversiteler için durum daha sıkı tutulmalı; kampüs, yurtlar, kantinler...hepsi riskli alanlar...ve son 1-2 aydır...genç aşısız yoğun bakıma yatışlar artıyor... 3.Toplum bağışıklığını arttırmak için 18 yaş altına da aşılanma gerekecek gibi duruyor...çünkü delta varyantı ve diğer varyantlar açısından durum hiç yüz güldürücü değil...mevcut 18 yaş üstü nüfus sürü bağışıklığı için yeterli değil’’ şeklinde ifade etti.
‘’MASKE YÜZE UYUMLU OLMALI’’
‘’Az bilinen ve gündeme gelen bir şeyin altını çizmek lazım diyen Şener, ‘’Standart N95/ FFP2 maskeler çocuklar için dizayn edilmemiştir… çocuklar için KN95’ler var…bir diğer konuda “ sakal”… maskenin yüze yapışmasını engellediği ve boşluk bıraktığı için tam koruma sağlanmayabilir… Maske yüze uyumlu olmalı…’’ dedi.
‘’AŞILAMA ORANI HALA HEDEFTEN UZAK’’
Türkiye’nin aşılanma oranları hakkında konuşarak, ‘’Aşılanma hızımız iyi, oran hala hedeften uzak… çift doz aşılı %45…Delta sonrası sürü bağışıklığı hedefi %80 oldu… Vaka sayılarında artış ve özellikle güneydoğu da yoğun bakıma yatan hasta sayısı artışından anladığımız aşısız gençlerde kümelenme Doğal bağışık reinfeksiyon, ikinci/ üçüncü doz olmamış hasta grubunda dikkat çekiyor… Aşılanma olsa bile mukozal immün yanıt (sIgA) tam oluşmadığı için maske- mesafe devamı çok önemli… Sürü bağışıklığı oluşana kadar’’ dedi.
‘’OKULLARIN AÇIK KALMASINI SAĞLAMAK DAHA ÖNEMLİ’’
Okulların açılmasında strateji belirlemenin gerekli olduğunu savunan Şener bazı önerilerde bulundu; ‘’öğretmenler firesiz aşılanmalı, okullarda belli kriterlerde( her ilde farklı) tarama stratejisi olmalı, fiziki mekânlarda denetim, en son aşılanma yapılacak gruplar ve bence okulları açmak tamam, açık kalmasını sağlamak daha önemli’’ dedi.
Okulların açılması söz konusu sorular üzerine Çocuklar için risk değerlendirmesi yapan Şener, ‘’ABD verisine göre… *Toplam 601bin ölümün 337’si 0-17 yaş arasında *18-29 yaş referans alındığında yatarak tedavi alma ihtimali çok düşük… Açmak önemli…açık kalmasını sağlamak daha önemli’’ dedi.
‘’KİM NE YAPSIN SİZİN GENİNİZİ!’’
Sorular üzerine konuşan Şener ‘’Daha önce benzerini paylaştım ama… aşıda ki mRNA hücre çekirdeğine girebilir mi? HAYIR… çünkü Standart mRNA’da yer alan Urasil yerine…burada 1-methyl-3'-pseudouridylyl kodludur…zaten stabil olmadığı ( çabuk çözüldüğü) için lipid nanopartikül kaplıdır… Lipid Nano Partikül ne? Yeni değil ilaçların dağılımını yavaşlatmak için kullanılan benzerleri var…yıllarca HBV tedavisinde Peg IFN kullandık… Liposomal Amfoterisin B’de var… Yani özet olarak kayıp krallık Atlantis’in son varisi olmadığınıza göre kim ne yapsın sizin geninizi’’ diye konuştu.
‘’Bilimsel düşüncede peşinen kabul ve tamamen red olmaz’’ diye konuşan Şener, ‘’Yapılan çalışmaların objektifliğine bakılır…ve matematik bir sonuç çıkar; bu eğer fayda sağlıyor ise sorun yoktur. Aksini iddia ediyorsanız ispat etmeniz gerekir! komplo teorilerinin dedikodunun komşuda şöyle oldu vb şeyleri bilim yok hükmünde sayar çünkü ölçülemeyen ve test edilemeyen şeylerin tartışılma alanı değildir… aşınızı olun. ‘’ dedi.
ŞENER ÇOCUKLARLA BULUŞTU
TÜBİTAK projesi kapsamında 12 yaş grubu ile Covid 19 konuştuklarını ifade eden Dr. Şener, ‘’Sosyal medyaya inanılmaz hakimler. Aşı olmak istiyorlar, 3 tanesi korona atlatmış…1’i yoğun bakımda kalmış. Madeni Para testi yaptık… Maske- Mesafe - El hijyeni önemini biliyorlar. Aşı ile ilgili çok soru sordular… Üç tanesi hekim olmak istiyormuş, çok mutlu oldum. Biri hatta enfeksiyoncu olmak istiyorum dedi’’ diye anlattı.
DÜNYADAN ÖRNEKLER VERDİ
Dünyadan koronavirüs hakkında örnekler ve bilgiler veren Şener, ‘’Kaliforniya eyaleti 2 milyon sağlık çalışanına 30 eylüle kadar tam doz aşılanmış olma zorunluluğu getirdi… Eyalette covid 19 görülme sıklığı 100binde 18.5’’ olduğunu söyledi.
Konuşmasına devam eden Şener, ‘’ABD askeri personeline aşıyı zorunlu hale getirmeye hazırlanıyor… Özellikle 2020 yılında USS T. Roosvelt gemisinde 1000 personel enfekte olup, 1 ölüm olduğundan beri tartışılan konu yeniden gündemde…*2 milyon askeri personelden 1 milyonu çift doz aşı olmuş, 237bini tek doz olmuş…*FDA 6 Eylülde aşının tam ruhsatlanmasını onaylayacak gibi duruyor…*Körfez savaşında (ruhsatsız) Şarbon aşısı uygulamasını zorunlu yapıldığı gibi; bununda yapılması gerektiğini söyleyenler çoğunlukta’’ dedi.
Afrika’dan örnek veren Şener, ‘’Covid 19 önlemlerinin “Evde kal Afrika” kadın ve çocuklar için beklenmedik sonuçları… 1. Adolesan gebeliği artmış- korunma önlemleri için destek gitmediği için…okullar kapalı olduğu için vb sebepler… 2. Anne ölümü ve bebek ölümü artmış…evde doğum artışı ve gebe takibi sorunları… 3. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar artmış’’ dedi.
Şener, Fransa ve İtalya’dan bilgiler aktararak, ‘’Fransa’dan sonra İtalya’da öğretmenler için “GREEN PASS” zorunlu hale geldi…en az bir doz aşılı veya yakın zamanda enfeksiyonu geçirmiş olmak, negatif test olması( sınıfa girmeden)… *Şehir içi ve şehirlerarası ( otobüs, tren, uçak, gemi) için *Restorantlar için( içeride servis ) *Üniversite kampüs alanlarına giriş için’’ dedi.
İsrail’deki Koronavirüs tedavisi hakkında konuşarak, ‘’ Covid 19 tedavisi…faz 1 sonuçları İsrail - EXO- CD24…enflamasyon dengeleyici…Orta/ Ciddi Ağır 30 korona hastasında 29’unda 5 günde iyileşme sağlamış… Devamıda olumlu sonuçlanırsa mucize gibi bir durum ‘’ dedi.
AŞI YAN ETKİ TAKİP SİSTEMİ VERİLERİ GÜNCELLENDİ
Aşı yan etki takip sistemi verilerinin güncellendiğini aktaran Şener, ‘’8,9 milyon adolesan aşılanmış (12-17 yaş) Yan etki bildirim 1/1000…%90 hafif - lokal yan etkiler İkinci dozu alanların %30’unda ilk hafta en sık ateş, İkinci dozu alanların %25’inde ilk 2 gün kas ağrısı nedeniyle günlük aktiviteyi erteleme ihtiyacı %0.04 hastaneye yatış gerektiren yan etki…(myokardit) Adolesanlar içinde en çok çekince sebebi olan kalp kası iltihabı da yüksek çıkmadı …%0,04’’ dedi.
‘’3. DOZ UYGULAMASI DÜNYAYA ÖRNEK OLDU’’
Şener, ‘’Aşı karşıtlarının yaptığı gürültüler arasında gözden kaçtı ama Sağlık Bakanlığının ve Bilim Kurulun başlattığı 3. Doz uygulaması dünyaya örnek oldu… hatta İsrail (mRNA) kohortunda 146. Günden sonra 60 yaş üstünde nAB yanıtının yetersiz olduğu ortaya çıkması ile üçüncü doz uygulaması kesinleşti…Bu her gün sosyal medyada “kimliksiz mahfillerin” hakaret ettiği Türk Bilim insanlarının öngörüsü ile oldu! Türkiye’de “saf” bir aşı karşıtlığı yok! Çünkü dünyada aşı karşıtlarının hiç birisi faz 3 çalışmasına gönüllü olmaz… Örn. Turkovac…Bir diğer önemli tespit ise; bizdeki aşı karşıtlarına
sorduğunuzda “milli aşıyı” olurum demeleri… ve bu aşı karşıtı “sözde” hekimler nedense şiddetle mRNA aşı karşıtı benim gözlemim? Neden acaba?’’ dedi.
‘’AŞI İLE NEDENSELLİK BAĞI KURMAK ZOR’’
‘’ABD mRNA aşısı sonrası myokardit... beklenilen sınırın altında’’ diyen Şener, ‘’İkinci dozda, erkeklerde, enfeksiyon sonrası daha sık...Yaklaşık toplam 2,8 milyon dozda 23 olgu. Aşı çalışmalarında ise; kardiyak yan etkiler milyonda 0.1...hatta placebodan daha düşük… Aşı ile nedensellik bağı kurmak zor...Çünkü ağır korona da %60 kardiyak tutulum var...*Benzer çalışmalarda Fit atletlerin %1'inde cMRI'da korona sırasında kardiyak tutulum zaten görülmüş... aşınızı olun...’’ diyerek uyardı.
Mehmet Kuzey
