Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, 84’ncü yılında, Atatürk’ün 10 Kasım 1938 tarihinde vefatı sonrası, 18 Kasım tarihinde Dolmabahçe’de katafalka konulmuş cenazesi için halkın katafalk ziyareti sırasında yaşanan izdiham ve ölümleri anlattı. Oluşan izdiham nedeniyle 7’si gayrimüslim 11 kişinin hayatını kaybettiğini söyledi.
10 Kasım 1938 yılında aramızdan ayrışan Mustafa Kemal Atatütürk’ün 84, seneyi devriyesinde önemli bir değerlendirme yapan, ÇOMÜ İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, Atatürk’ün 10 Kasım 1938 tarihinde vefatı sonrası, 18 Kasım tarihinde Dolmabahçe’de katafalka konulmuş cenazesi için halkın katafalk ziyareti sırasında yaşanan izdiham ve ölümleri anlattı. Oluşan izdiham nedeniyle 7’si gayrimüslim 11 kişinin hayatını kaybettiğini söyledi. Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, 10 Kasım 1938 tarihinde hayata gözlerine yuman Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün, 18 Kasım 1938 tarihinde Dolmabahçe’de katafalka konulmuş cenazesi halkın ziyaretine açıldığını belirterek katafalka konulmuş cenazesi için yüz bin kişinin akın ettiği Dolmabahçe’de halkın katafalk ziyareti sırasında oluşan izdiham nedeniyle 7’si gayrimüslim 11 kişinin hayatını kaybettiğini, 40’dan fazla kişinin de yaralandığını söyledi.
‘’İzdiham sebebiyle 11 kişi hayatını kaybetti, 40 kişide yaralandı’’
İzdihamda ölenlerin ismini de sıralayn Atabay; ‘’Deniz Yolları İşletmesi Müdürü Raufi Manyas’ın kızı 16 yaşındaki Bilun, 58 yaşındaki Anna, Roya Koşnir, Roya Koşnir’in kızı Bela Koşnir, 55 yaşındaki Aşçı Hatice, 40 yaşındaki Sütçü Diyamendi, 50 yaşındaki Abdülhamit, 35 yaşındaki Kevser Mehmet, 35 yaşındaki Satenik Ohannes, 15 yaşındaki 10. Saint Benoit Lisesi Öğrencisi Paul Kuto ve Belçikalı Leon hayatını kaybetti’’ Atatürk’ün kısa bir ömrü olduğunu hatırlatarak, hayatının da cephede geçtiğini söyleyen; Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, “Özellikle Atatürk’ün 1936’dan sonra sağlık durumunun hızlı bir şekilde kötüye gittiği görülüyor ve 10 Kasım 1938 tarihinde ise bu hayata gözlerini yumdu. Tabi Mustafa Kemal’in ölümü çok kısa bir süre içerisinde Hükümet Bildirgesiyle her tarafa duyuruldu. Büyük bir hüzün meydana geldi. Okullar, resmi daireler tatil edilerek bütün bayraklar yarıya indirildi. Mustafa Kemal’in katafalka konulmuş cenazesi de İstanbul’da 17 ve 18 Kasım tarihinde halkın ziyaretine açıldı. Ancak 18 Kasım günü akşam saatlerinde büyük bir kalabalık toplandı ve o sırada izdihama neden oldu. İzdiham sebebiyle 11 kişi hayatını kaybetti, 40 kişide yaralandı. Ölen 11 kişi içerisinde 7 tanesinin gayrimüslim olduğu 4 tanesinin ise Müslüman olduğunu biliyoruz. Onlarda Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşıydı. Onlarda Mustafa Kemal'i kendi liderleri olarak görüyorlardı. Ve son kez görevlerini yapmak için oraya gittiler.” dedi.
‘’Atatürk’ün kabrine dökülecek toprakları Atatürk’ün savaştığı yerden almıştır’’
Çanakkale’den toprak alındığını ifade eden Mithat Atabay; “Çanakkale’de de bu tören Cumhuriyet Meydanı’nda yapılmıştır. Törene resmi erkan ve kasabalardan köylerden insanlar gelmiştir. İnsanlar büyük üzüntüleri dile getirdi. O sırada Halkevi başkanı olan Halil Dilmaç’ın konuşması çok etkili olmuştur. En sonundan ölüm marşı çalınmıştır. Bozcaada’da törenleri yapan kişi ise Rum kökenli ve Mustafa Kemal’in askerlerinden bir tanesi olan Sokrat İncesu’ydu. Aradan yıllar geçti ve 1953 yılında Anıtkabir yapıldı. Anıtkabir’e gönderilecek olan toprak konusunda Çanakkale oldukça ilginç olaylara sahne oldu. O sırada Çanakkale Valisi olan İhsan Sabri Çağlayangil, Anıtkabir’de Atatürk’ün kabrine dökülecek toprakları Atatürk’ün savaştığı yerden almıştır. İlk olarak karargah yeri olarak kullandığı bugünkü evinin bahçesinden, daha sonra Arıburnun’daki Mehmetçik Anıtı’ndan, Anafartalar ve Seddülbahir’deki Ertuğrul Tabyasının oradan toprak alındı. Daha sonra Cumhuriyet Meydanı’nda Atatürk’ün birlikte Çanakkale Savaşlarına katıldığı arkadaşları ve öğrencilerin katıldığı Atlas torba içerisinde topraklar koyularak Ankara’ya gönderilmiş Atatürk’ün kabrine taşınmasının ardından bu topraklar serpilmiştir.”diye sözlerine son verdi.
Murat Yüksel
