Tarihimize altın harflerle yazılan Çanakkale destanının ardından savaşın yaşandığı Gelibolu Yarımadası’nda şehitler abidesi yapımına başlandı. Abidenin bitirilmesi içinde de yardım kampanyaları düzenlendi. Bu çerçevede Millî Savunma Bakanlığı 1944 yılında Çanakkale Şehitleri anısına abide yapılması için bir proje müsabakası başlatmış ve Yarışma sonucunda Doğan Erginbaş ve İsmail Utkular tarafından çizilen proje birinci seçilmiş. Ülke savaştan yeni çıktığı için ekonomi durumu el vermiyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün 1935 yılında yaptığı açıklamada “Doğru biz de Mehmetçiğimizi Anmak için çok büyük abideler yapmalıyız. Fakat bu bir zaman ve imkan meselesidir” demişti. İşte o zaman ancak yarışmadan 8 yıl sonra 1952 yılında abidenin inşa edilmesi için karar alınması ile gelmişti. Ancak yine maddi imkanı olmayan devlet, İnşaat için gerekli olan para yardım kampanyası ile halktan toplanacaktı. Ordu birliklerindeki askerler, memurlar, işçiler, üniversite öğrencileri, sanatçılar ve ticaret erbabı açılan yardım kampanyasına destek oldular.
TURNUVA DÜZENLENDİ
Mehmetçiği onurlandırmak amacı ile herkesin elini taşın altına koyduğu bu yardım kampanyasına spor camiası da sessiz kalmadı. Çanakkale’deki tüm şehitleri anmak için inşa edilen Şehitler Abidesi için Birinci Ordu temsil bürosu vasıtasıyla Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Vefa Kulüplerine de müracaat edildi. 17 Şubat 1953’te Fenerbahçe’den Umumî Katip Rüştü Dağlaroğlu, Galatasaray’dan Umumî Katip Alp Kunt, Beşiktaş’tan Umumî Kaptan Sadri Usuğlu, Vefa’dan Umumî Kaptan Remzi Tatari ve federasyon temsilcileri Orduevi’nde toplanmışlardır. Bu toplantıda Şehitler Abidesi’nin tamamlanmasına destek olmak için yapılacak turnuvanın usulleri belirlenmiş ve Şampiyon çıkacak olan takıma ödül olarak, ‘Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası’ verilecekti. Maçlar 22 Mart 1953’te başlamış ve oldukça büyük ilgi görmüştü. Maçlardan gelen gelirle abideye 100.000, katılan dört kulübe ise 40’ar bin lira gelir sağlanmıştı. Yapılan maçlar sonrası son maça Fenerbahçe ve Beşiktaş arasında oynandı ve Fenerbahçe maçı Niyazi, Feridun ve Burhan’ın golleri ile 3-0 kazanmıştı. 21 bin 510 seyirci ile oynanan maçta 42 bin 32 lira hasılat elde edilerek gelirler Çanakkale Şehitler Abidesinin yapımı için bağışlandı.
YENİ NESİL KUPAYI BİLMİYOR
Maçtan sonra maddi değeri 5000 lira olan 25 kilo ağırlığındaki kıymetli Abide Kupası, Ordu Müfettişi İsmail Hakkı Tunaboylu tarafından Fenerbahçe takımına vermiş, Fenerbahçe, Mithatpaşa Stadı’nda bu kupayla şeref turu yapmıştı. Fenerbahçe Müzesinde sergilenen kupa için Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, bir başvuru yaparak kupanın Çanakkale’de sergilenmesi için talepte bulundu. Fenerbahçe Yönetimi tarafından kabul gördü ve Tarihi Kupa Çanakkale’ye getirildi. Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezinde sergilenen kupa törenle ziyarete açıldı.
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Fenerbahçe Spor Kulübü arasında yapılan görüşmeler sonunda, Çanakkale Savaşları'nın yaşandığı Tarihi Gelibolu Yarımadası'nda Çanakkale şehitleri için yapılan Şehitler Abidesi'nin yapımına destek olmak amacıyla 1953 yılında Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Vefaspor'un katılımıyla düzenlenen özel turnuvada Fenerbahçe kulübünün kazandığı, ‘Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası' 70 yıl sonra sergilenmek üzere Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'ne getirildi. 70 yıldır Fenerbahçe Müzesi'nde sergilenen ‘Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası' Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezinde 4 ay boyunca sergilenecek. Türkiye için önemli olan bu kupayı yeni gençlerin bilmediği belirtildi. Gençlerin bu kupanın varlığında haberdar olması için böyle bir çalışma yapılması da olumlu karşılandı.
Kupa’nın Çanakkale’ye getirilmesi ile ilgili açıklama yapan Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir “2023 yılındayız ve Cumhuriyetimizin 100. Yılını kutluyoruz. Cumhuriyetin kuruluş ruhu ve Kurtuluş savaşının ruhunun Çanakkale’de ortaya çıktığını çok ii biliyoruz. Çanakkale’de çok büyük bir fedakarlık sonucunda önce Kurtuluş savaşımızı yaptık ve Cumhuriyetimizi ilan ettik. Çanakkale Bu milletin ortak paydası, değeridir. Bu millet Çanakkale’de kutsal değeri olan vatanını, bayrağını savunmuş ve çok büyük bir zafer kazanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Çanakkale’de tarih sahnesine çıkmış ve Kurtuluş Savaşımızın Başkomutanlığını yaptıktan sonra da Mustafa Kemal Atatürk Önderliğinde Cumhuriyetimizi ilan ettik. Çanakkale Zaferinden sonra bu millet çok büyük bir mücadeleye başlamıştır. Bunun sonucunda bir Muasır Medeniyet savaşı başlamıştır. Çanakkale Savaşlarından hemen sonra belki o görkemli anıtlarımıza kavuşamamıştık ama, o büyük zafer bizi her zaman motive etmiştir. Bir çok insanın hayali de Çanakkale şehitliklerinde, Çanakkale muharebelerinin yaşandığı sahada bir anıta kavuşma isteği ortaya çıkmıştır. Fakat o dönemin şartlarında bu o kadar kolay olmamıştır. 1944’lü yıllarda ortaya çıkan bu ihtiyaç, daha sonra yapılan bir yarışma ile şehitler abidesi yapılma projesi ortaya çıkınca, zamanın imkansızlıkları nedeni ile hemen başlanamamıştır. 1952 yılında Çanakkale Şehitlerimizin bulunduğu şu andaki yere bir anıt yapılması fikri ortaya çıkıp başlanınca, millet el ele, gönül gönüle vermiş ve bu abideyi hep birlikte yapmaya karar vermiştir. O zamanın şartlarında kadınlarımız el işlerini satmışlar ve gelir olarak bu abidenin yapımına bağışlamışlar. Taksicilerimiz bir günlük hasılatlarını Çanakkale Abidesi için bağışlamış. Diğer illerden de vatandaşlar karınca kararınca bu abidenin yapımı için katkı yapmışlar ve millet duruma el koymuştu.
En sonunda da Galatasaray, Beşiktaş ve Fenerbahçe Kulüplerinin oluşturduğu 4’lü turnuva icra edilmiş ve buradan elde edilen gelirler de Çanakkale Abidesinin yapımı için bağışlanmıştı. O dönemdeki turnuvanın galibi, kazananı da Fenerbahçe olmuştu. Biz Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu tarihi hikayeyi öğrendiğimizde heyecanlandık ve böyle ulvi bir amaç için ortaya çıkmış turnuvanın sonunda verilen kupanın da bir Çanakkale Şehitler Abidesi görünümü yönünde olması bu heyecanımızı daha da arttırdı. Hemen Çalışmaya başladık ve Çanakkale Spor Kulübü ile temas kurduk. Onların da bizim bu talebimize içtenlikle cevap vermeleri ile birlikte o dönem ki kupa şu anda Çanakkale’de, ait olduğu yerde. Bu vesile ile kupamız, Çanakkale’yi ziyarete gelen herkes için açık hale geldi. Ali Koç Başkanımızın şahsında tüm Fenerbahçe camiasına teşekkür ediyoruz. Çanakkale Her zaman olduğu gibi Çanakkale ortak paydamız olmaya devam edecek. Çanakkale Ruhunu her zaman kalbimizde hissedeceğiz. O dönemin turnuvasında var olan Galatasaray camiasına, Beşiktaş camiasına, Fenerbahçe Camiasına teşekkür ediyoruz. Belki yine Çanakkale’de 18 Mart Haftasında o güzide takımlarımız bir turnuva yapar. Bizde burada bir kupa verme imkanına sahip oluruz. Buradanda böyle bir hayalimizi ortaya koymuş olalım” dedi.
Bünyamin Nami Tonka
