Beden algısı bozukluğu bir diğer adı ile dismorfofobi bireyin bedeninde gerçekte olmayan veya küçük bir kusur olarak düşünülebilecek fiziksel bir özelliğini abartılı bir kusur derecesinde yorumladığı durumu ifade eder. Kişilerin gerçekleştirdiği takıntılar günlük yaşamını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir ve kişide özgüven problemleri yaratabilir.
Bu noktada “dismorfofobi ne demek?” sorusunun yanıtının öğrenilmesi, yaşanılanın temeline inilmesine yardımcı olabilir. Günlük hayatta ayna karşısında vakit geçirme veya kusurlarını sürekli kontrol etme ihtiyacı duyan kişiler kusurlarını gizleme çabası sergiler. Genellikle depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlarla birlikte görülen dismorfofobi davranışçı terapi ve ilaç tedavileri ile tedavi edilebilir veya kontrol altına alınabilir.
Beden Algısı Bozukluğu (Dismorfofobi) Nedir?
“Dismorfofobi nedir?” sorusu beden dismorfik bozukluğu olarak da adlandırılan, kişinin görünüşünde görünen veya başkaları tarafından görülmeyen bir kusuru çok fazla düşünmesi ile karakterize olmuş bir zihinsel sağlık durumu olarak açıklanabilir.
Kişiler kusurlarına karşı geliştirdiği takıntılar nedeniyle sürekli aynaya bakma ihtiyacı hissedebilir, sürekli bakım yapabilir, görünüşüne ve beden imajına yoğun bir şekilde odaklanabilir. Dış görünüşe karşı geliştirilen bu tekrarlayan davranışlar ve algılanan kusurlar kişilerin günlük yaşamlarında gerçekleştirdiği faaliyetlere devam etmesini önleyebilir.
“Dismorfofobi nedir?” günlük yaşamda kişilerin bedenlerine karşı geliştirdikleri takıntının bilimsel bir tanıya dayandırılıabileceğini öğrenmek adına doğru soru olabilir.
Dismorfofobi nedeniyle kişiler vücutlarının çeşitli bölgelerine odaklanabilir. Odaklanılan bedensel özellikler zaman içerisinde değişebilir iken genellikle sabitlenme eğiliminde olunan belirli bölgeler bulunur. Bu bölgeler ise aşağıdaki gibidir:
Burun
Ten rengi
Kırışıklıklar
Sivilce ve diğer yüz lekeleri
Saç görünümü, kelleşme
Kas büyüklüğü ve tonu
Cilt ve damar görünümü
Meme büyüklüğü
Cinsel organ
Vücut dismorfik bozukluğuna ilişkin görüşler farklılık gösterebilir. Kişiler algıladığı kusurların doğru olmayabileceğini fark edebildiği gibi bunların muhtemel doğru olduğunu düşünebilir ve kendilerini kusurlarının gerçek olduğuna yönelik ikna edebilirler. Düşüncelerin ısrarla olumsuz olması ise ileri vakalarda kişilerin yaşamlarını sonlandırmayı düşünmesine dahi neden olabilir.
Dismorfofobi Neden Olur?
“Dismorfofobi nedir?” sorusunun cevabının ardından bu duruma neyin sebep olduğu merak edilebilir. Vücut dismorfik bozukluğuna neyin sebep olduğu günümüzde spesifik olarak bilinmemektedir.
Ancak uzman görüşleri diğer zihinsel sağlık durumlarında olduğu gibi vücut dismorfik bozukluğunun da aileden gelebileceğini öne sürer. Aile geçmişinde dismorfofobi bulunması haricinde; kişilerin imajları hakkında olumsuz değerlendirmelere maruz kalması, görünüşlerine yönelik olumsuz deneyimler yaşaması veya anormal beyin fonksiyonlarına ve anormal beyin kimyasal seviyelerine sahip olması dismorfik bozukluğa yol açabilir.
Vücut dismorfik bozukluğu genellikle gençlik yıllarında başlar ve her iki cinsiyeti de etkileyebilir. Bu olumsuz psikolojik durumun tam olarak nerden başladığı bilinmezken bazı risk faktörlerinin dismorfofobiyi tetikleyebileceği düşünülür.
Bu risk faktörleri arasında ilk sırada ailede vücut dismorfik bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluğu olan bir kişinin bulunması yer alır. Kişilerin çocukluk döneminde etrafındaki kişiler tarafından alay edilen bir konuma düşmesi, ihmal veya istismar yaşaması da bu problemi tetikleyebilir.
Bazı kişilerin mükemmeliyetçilik gibi kişilik özellikleri nedeniyle de dismorfofobi belirtileri görülebilir. Toplumsal baskı veya toplum tarafından dayatılan güzellik beklentileri de kişilerin kusurlarına karşı daha hassas olmasına neden olabilir. Son olarak anksiyete ve depresyon gibi başka zihinsel sağlık durumları da dismorfik bozukluk gelişiminde rol alabilir.
Beden Algı Bozukluğu (Dismorfofobi) Belirtileri Nelerdir?
Beden algı bozukluğuna sahip olan kişiler çeşitli belirtiler gösterebilir. Açığa çıkan dismorfofobi belirtileri kişinin çevresinde bulunan diğer kişiler tarafından da fark edilebilir düzeydedir. Dismorfofobi belirtileri şu şekildedir;
Başkalarının göremediği veya oldukça küçük görünen bir kusur ile aşırı meşgul olmak,
Kişinin kendisini çirkin ya da biçimsiz gösteren bir kusuru olduğuna yönelik güçlü bir inanç duyması,
Başka kişilerin kendisiyle dalga geçtiğine inanmak,
Yeme bozukluğuna yönelik davranışlar sergilemek,
Algıladığı kusurları makyaj veya kıyafetlerle gizlemeye çalışmak
Sık sık aynada kendini kontrol etmek,
Mükemmeliyetçi eğilimlere sahip olmak,
Kendi dış görünüşünü sürekli başkalarıyla karşılaştırmak,
Sürekli egzersiz veya bakım yapmak,
Özellikle gündüzleri evden dışarı çıkmamak,
Tekrarlanan estetik cerrahi prosedürleri gibi aşırı önlemler almak,
Sosyal durumlardan kaçınmak.
Beden algı bozukluğu kişilerin kusurlarıyla ilgili aşırı düşünmesi ve bu nedenle sürekli tekrarlayan davranışlar sergilemesi ile sonuçlanabilir. Kişiler sergilediği davranışlar nedeniyle eğitim ve iş hayatlarında sorunlar ile karşılaşabilir.
Dismorfofobi Tanısı Nasıl Konur?
Dismorfofobi bozukluğu yönünde şüphe duyan kişilerin bir akıl sağlığı uzmanı tarafından değerlendirme altına alınması gerekir. Uzman ile gerçekleştirecek seans sırasında psikolog veya psikiyatrist gözlemlenebilen semptomlara ve bunların hayatı nasıl etkilediğine yönelik sorular sorarak, beden algısı bozukluğu testi uygulayarak beden dismorfik bozukluğunu teşhis edebilir.
Uzman tarafından gerçekleştirilecek seans sırasında kişinin bazı düşünce ve davranış biçimlerine sahip olup olmadığı incelenir. Birey küçük veya varolmayan bir vücut kusuru konusunda anormal derecede endişe duyuyorsa bu durum beden dismorfik bozukluğuna bir işaret olabilir.
Kusur olarak düşünülen özelliğe karşı geliştirilen takıntının normal yaşamı etkileyecek düzeyde olması da yine teşhis konulmasını sağlayabilir. Kesin tanı ise dismorfofobi testi ile konulabilir.
Beden dismorfik bozukluğuna sahip kişilerde genellikle obsesif kompulsif bozukluk, sosyal kaygı, depresyon ve yeme bozuklukları gibi farklı zihinsel sağlık bozuklukları da bulunabilir.
Dismorfofobi Nasıl Tedavi Edilir?
“Dismorfofobi ne demek?” sorusunun yanıtı öğrenildikten sonra dismorfik bozukluk için tedavi seçenekleri araştırılması kişinin yaşam kalitesini artırabilmesi adına önemli bir adımdır.
Dismorfofobi tedavisi bazı faktörlere göre belirlenir. Kişide gelişen dismorfik sorunun boyutu, kişinin yaşı, genel sağlığı ve tıbbi geçmişi, iyileşmeye yönelik beklentileri, belirli ilaçlara veya prosedürlere karşı toleransı ve bakımıyla ilgilenen sağlık hizmeti sağlayıcılarının görüşleri tedavi kapsamını etkileyebilir.
“Dismorfofobi nasıl yenilir?” denildiğinde ilaçlar ve konuşma terapisi gündeme gelir ve her iki tedavi çoğu zaman bir arada uygulanır. Bilişsel davranışçı terapi en etkili konuşma terapisi olarak kabul edilir.
Terapi kapsamında olumsuz düşünceler ve düşünce kalıpları olumlu düşünceler ile değiştirilebilir. Bu süreç bir psikolog tarafından takip edilir. İlaç tedavilerinin uygulandığı noktada ise psikiyatrist gündeme gelir. Doktor tarafından reçete edilen antidepresan ilaçlar ide vücut dismorfik bozukluğu çoğu vakada ciddi düzeyde iyileştirilebilir.
Dismorfofobi bozukluğu tedavisinin bir süreç olduğu unutulmamalıdır. Takibi sağlayan psikiyatrist veya psikolog tarafından uygun görülen sıklıklarda seanslar ihmal edilmemelidir. Antidepresan tedavisi uygulanması halinde ilaçlar doktorun önerdiği dozda kullanılmalıdır.
Beden dismorfik bozukluğu genellikle ergenlik döneminde açığa çıkar ve zaman içerisinde kötüleşme eğilimindedir. Çocuğun görünüşüyle ilgili aşırı endişe duyması ve sürekli güvenceye ihtiyaç duyması beden dismorfik bozukluğunun bir belirtisi olabilir.
Bu noktada ebeveynlere önemli bir rol düşer. Çocuklarında dismorfofobiye yönelik belirti gözlemleyen ebeveynler bu noktada çocukların bir psikolojik destek almasını sağlayabilir. Erken teşhis ve tedaviye erken başlanılması tedavi sürecini olumlu yönde etkileyebilir.
Vücut kusurunu düzeltmek için yapılan plastik cerrahi nadiren yardımcı olur. Dismorfik bozukluk dahilinde kusur olarak görülen bölge zaman içerisinde değişiklik gösterebilir. Bu nedenle geçici çözümler yerine kişinin bakış açısının değiştirilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmelidir.
Kaynak: www.medicalpark.com.tr
