Uyku ihtiyacı, zamana ve kişiden kişiye göre farklılık gösterse de uzmanlar genellikle yetişkinlerin her gece yedi ila dokuz saat arasında uyumasını önermektedir.
Yetişkinlerin düzenli olarak dokuz saatten fazla uyumasının vücuda olumsuz etkileri vardır. Çok uyumanın zararları ve nedenleri kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir.
Çok Uyuma Bağımlılığı Nedir?
Aşırı uyumaya hipersomnia veya uzun uyku denir. İnsanların yaklaşık yüzde 2'sinin hayatı bu durumdan etkilenmektedir.
Aşırı uykulu kişilerin kendilerini en iyi şekilde hissetmeleri için gece başına 10 ila 12 saat kadar uykuya ihtiyacı olabilir. Hatta müsait günlerinde 15 saate kadar uyuyabilmektedirler. Aşırı uyuma belirtileri şunlardır:
Alarma rağmen uyanamamak.
Alarmla uyanıp kapatarak tekrar uykuya dalmak.
Uyanıp yataktan çıkamamak.
Çoğu gün baş ağrısıyla uyanmak.
Daima uykulu hissetmek.
Uykudan sonra dinlenmiş hisetmemek.
Hipersomnia (aşırı uyku isteği) genellikle çocuklukta başlar. Ancak dönemsel veya yaşam tarzındaki değişikliklere göre de ortaya çıkabilir.
Ayrıca sağlık durumları da aşırı uyumaya neden olabilir. Genel olarak çok uyumanın zararları ve nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
Bozulmuş Uyku Döngüsü
Pek çok sorun uyku döngüsünün bozulmasına neden olabilir. Uyku döngüsündeki kesintiler, bazı insanlarda aşırı uykuya neden olabilir. Bu tür kesintiler şu şekillerde olabilir:
Yüksek ses
Parlak ışıklar
Yatmadan önce kafein tüketimi
Ağrı
Huzursuz bacak sendromu
Narkolepsi
Narkolepsi, kişinin gün boyunca uyku bozukluğu yaşamasına neden olabilen, uykuyla ilişkili bir durumdur. Narkolepsi, fiziksel ve mental semptomların yanı sıra başka uyku sorunlarına da neden olabilir.
Tiroid Problemleri
Hipotiroidizm gibi fiziksel koşullar da uyku düzenini etkileyebilir. Tiroid bezinin az çalışması, kişinin tam bir gece uykusundan sonra bile uykulu hissetmesine neden olabilir. Bu durum, gündüz uyuklamasına veya sabah tekrar uykuya dalmanıza ve aşırı uykuya dalmanıza neden olabilir.
Hipotiroidizmin diğer yaygın semptomları arasında üşüme hissi, kas zayıflığı ve açıklanamayan kilo alımı yer alır.
Uyku Apnesi
Uyku apnesi de aşırı uyumanın bir nedeni olabilir. Uyku anında kısa bir süre nefes almasının durmasına neden olan uyku apnesi, gece boyunca birden çok kez meydana gelir. Her defasında ise uyku döngüsünün bozulmasına neden olur. Gündüz aşırı uykusuzluğa ve dinlenmiş hissetmek için daha fazla uykuya ihtiyaç duymaya neden olabilir.
Depresyon
Uyku sorunları ile depresyon arasındaki ilişki çift yönlüdür. Uyku bozukluğunun depresyon için risk faktörü olduğunu söyleyebiliriz aynı zamanda bu bir semptomdur. Başka bir çalışma ise narkolepsi, uyku döngü bozuklukları bozuklukları ve uykusuzluk dahil olmak üzere pek çok uyku bozukluğu biçiminin depresyon için bir risk faktörü olduğunu öne sürmektedir.
İlaçlar
Bazı ilaçlar da yan etki olarak aşırı uyumaya neden olabilir. İlacın neden olduğu aşırı uyumayla başa çıkmak zorsa, kişi dozajın ayarlanması veya yeni bir ilaca geçiş yapılması konusunda bir doktorla konuşmalıdır.
Çok Uyumanın Zararları Nelerdir?
Çok uyumanın zararlarından bazıları şunlardır:
Baş Ağrısı
Depresyon - Endişe
Obezite
Baş ağrısı
Kalp hastalığı
Diyabet (şeker hastalığı)
Sırt ağrısı
Düşük enerji
Hafıza sorunları
Ayrıca aşırı uyuyan insanlar trafik kazalarına karşı ve makine kullanımlarında daha dikkatli olmalıdır.
Çok Uyumayı Bırakmanın Sağlık Açısından Faydaları Nelerdir?
Çok uyumayı bırakmak diyabet, kalp hastalığı ve depresyon gibi zararlı yan etkilerinden uzak durmanızı sağlar. Ayrıca çok fazla uyumak kilo alınmasına neden olabilir. Yapılan bazı araştırmalar, her gece 9 saatten fazla uyuyan kişilerin, altı yıllık bir süre içinde obez olma ihtimalinin, 7-8 saat uyuyan kişilere göre %21 daha fazla olduğunu göstermektedir.
Baş ağrısına yatkın bazı kişiler için normalden daha uzun süre uyumak baş ağrısına neden olabilir. Bunun sebebi aşırı uyumanın serotonin de dahil olmak üzere bazı nörotransmitterler üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır. Çok uyumayı bırakmakla birlikte aşırı uyumaktan kaynaklanan baş ağrılarından kurtulabilirsiniz. Fazla uyumayı bırakmak, çok uyumanın zararlarından kaçınmanızı sağlar.
Çok Uyumayı Bırakma Programı
Çok uyumanın zararlarından etkilenmemek ya da olası bağımlılığı engellemek için aşağıdaki önlemler alınabilir.
Bir uyku programı deneyin
Hafta sonları bile her gün aynı saatte uyumayı ve uyanmayı deneyebilirsiniz. Her gün aynı saatte yatıp uyandığınızda, vücudunuzu o saatte uykuya şartlayabilirsiniz. Böylelikle doğru uyku ritmine girebilirsiniz.
Elektronik cihazlarınızdan uzak durun ya da kapatın
Bilgisayar ve telefon ekranları mavi ışık yayan cihazlardır. Gece boyunca maruz kaldığınız mavi ışık vücudunuzun doğal ritmini bozabilir. Yatmadan iki ila üç saat önce cihazlarınızı kapatın ve mavi ışığa maruz kalma oranınızı sınırlayın.
İdeal bir uyku ortamı yaratın
Rahat ve konforlu bir yatak, vücudunuzun uykuya dalmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca odanızın karanlık, serin,ve sessiz olması da önemli. Kalın perde kullanarak odanızı karartabilirsiniz. Sesi kapalı olsa bile televizyon açıkken uykuya dalmaktan kaçının. Odanızda ekstra bir ses varsa, kulak tıkaçları dikkat dağıtıcı unsurların bastırılmasına yardımcı olabilir.
Yaşam tarzı alışkanlıklarınıza dikkat edin
Uyanık olduğunuz saatlerde kendinize iyi bakmanız uykunuza yardımcı olacaktır. Tükettiğiniz şeyleri düşünün. Kafein yatma saatine çok yakın tüketilirse uykunuzu kaçırabilir. Alkol ise uykunuzu getirebilir ancak uyku kalitenizi düşürür. Bu doğrultuda bitki çayı veya ılık süt daha iyi alternatiflerdir. Egzersiz yapmak da uyku için iyidir ancak yatmadan önce yapmanız tavsiye edilmez.
Bir uyku günlüğü tutun
Olağan alışkanlıklarınız ve uyku rutininizle ilgili her noktayı not alın. Bu bilgileri gerektiğinde doktorunuzla paylaşabilirsiniz. Her gece ne kadar uyuduğunuzu, uykuya dalmanın ne kadar sürdüğünü, gün içinde kestirip kestirmediğinizi ve dinlenmenizle ilgili önemli olabileceğini düşündüğünüz diğer şeyleri not ettiğinizden emin olun.
Hamileyken Çok Uyumanın Zararları
Hamile bir kadının her gün 7 ila 9 saat uykuya ihtiyacı vardır. Gebeliğin üç aylık döneminde hormonlar düzensizleştikçe ve vücut metabolizması değiştikçe, daha uzun uyuma isteği çok yaygındır. Hamilelik sırasında kan dolaşımının artması ve kalp atış hızının artması, dinlenmeyi ve uykuyu gerektiren yaygın durumlardır. Ancak aralıksız 9 ila 10 saatten fazla uyumak doğumun süresini, doğumunu ve bebeğin sağlığını etkileyebilir.
Çok Uyuma Hangi Organlara Zarar Verir?
Bağışıklık fonksiyonunu azaltır ve kronik hastalıklara yol açabilir. Koroner kalp hastalıklarına ve şeker (diyabet) hastalığına neden olabilir. Ayrıca baş ağrısı veya sırt ağrısına sebebiyet verebilir. Mental sağlığı etkileyebilir. Tıbbi müdahalelerdeki ölüm riskini arttırabilir.
ÇOK UYUMA TEDAVİSİ İÇİN NE ZAMAN DOKTORA GÖRÜNMELİYİZ?
Ara sıra fazla uyumak genellikle endişe vermemelidir. Aşırı uyuyan bir kişi, bir gün boyunca sersemlik veya düşük enerjiyle uğraşmak zorunda kalabilir, ancak etkiler genellikle bunun ötesine geçmez. Çok fazla uyuduğunu düşünen insanlar, çok uyumanın zararları ve nedenlerini araştırarak olası semptomlarda uzman bir doktorla iletişime geçmelidir.
ÇOCUKLAR GÜNDE KAÇ SAAT UYUMALIDIR?
Yenidoğan bebekler (0-3 ay): 14-17 saat
Bebekler (4-11 ay): 12-15 saat
Yeni yürüyen çocuklar (1-2 yaş): 11-14 saat
Okul öncesi çocuklar (3-5 yaş): 10-13 saat
Okul çağındaki çocuklar (6-13 yaş): 9-11 saat
Gençler (14-17): 8-10 saat
Kaynak: www.medicalpark.com.tr
