Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2018 yılında 7 milyon 186 bin 204 kişi iken son beş yılda %21,4 artarak 2023 yılında 8 milyon 722 bin 806 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2018 yılında %8,8 iken, 2023 yılında %10,2'ye yükseldi. Yaşlı nüfusun 2023 yılında %44,5'ini erkek nüfus, %55,5'ini kadın nüfus oluşturdu.
Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörüldü.
Yaşlı nüfusun %64,0'ının 65-74 yaş grubunda yer aldığı görüldü
Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2018 yılında yaşlı nüfusun %62,2'sinin 65-74 yaş grubunda, %28,6'sının 75-84 yaş grubunda ve %9,2'sinin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2023 yılında %64,0'ının 65-74 yaş grubunda, %28,1'inin 75-84 yaş grubunda ve %7,9'unun 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görüldü.
Yaşlı nüfusun %0,1'ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2023 yılında 6 bin 609 oldu.
Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0'ı geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesidir. Türkiye'de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hız ile artış gösterdi.
Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan "demografik dönüşüm" sürecinde olan Türkiye'de, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalma ile birlikte sağlık alanında kaydedilen gelişmeler, yaşam standardının, refah düzeyinin ve doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ile nüfusun yaş yapısı şekil değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak oldukça fazladır.
Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi
Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2018 yılında 32,0 iken 2023 yılında 34,0 oldu. Ortanca yaş 2023 yılında erkeklerde 33,2, kadınlarda 34,7 olarak gerçekleşti.
Nüfus projeksiyonlarına göre, 2030 yılında 35,6, 2040 yılında 38,5, 2060 yılında 42,3 ve 2080 yılında 45,0 olacağı öngörüldü.
Yaşlı bağımlılık oranı 2023 yılında %15,0 oldu
Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2018 yılında %12,9 iken bu oran 2023 yılında %15,0'a yükseldi.
Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında %19,6, 2040 yılında %25,3, 2060 yılında %37,5 ve 2080 yılında %43,6 olacağı öngörüldü.
Türkiye, yaşlı nüfus oranına göre sıralamada 184 ülke arasında 67. sırada yer aldı
Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2023 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 45 milyon 311 bin 448 kişi, yaşlı nüfusun ise 807 milyon 790 bin 294 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun %10,0'ını yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla %30,1 ile Japonya, %24,5 ile İtalya ve %23,6 ile Finlandiya oldu. Türkiye, 184 ülke arasında 67. sırada yer aldı.
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il Sinop oldu
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, 2023 yılında %20,0 ile Sinop oldu. Bu ili %19,5 ile Kastamonu, %18,3 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise %3,5 ile Şırnak oldu. Bu ili %4,0 ile Hakkari, %4,2 ile Şanlıurfa izledi.
Bir birey 65 yaşına ulaştığında yaşaması beklenen ömür ortalama 17,1 yıl oldu
Hayat Tabloları, 2020-2022 sonuçlarına göre, doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 77,5 yıl, erkekler için 74,8 yıl ve kadınlar için 80,3 yıl oldu. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşamakta olup, doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,5 yıl oldu.
Türkiye'de 65 yaşına ulaşan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17,1 yıl oldu. Erkekler için bu sürenin 15,3 yıl, kadınlar için 18,8 yıl olduğu gözlendi. Diğer bir ifade ile 65 yaşına ulaşan kadınların erkeklerden ortalama 3,5 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edildi. Beklenen yaşam süresi 75 yaşında 10,3 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.
Yaklaşık her 4 haneden birinde en az bir yaşlı fert bulunduğu görüldü
Türkiye'de 2023 yılında toplam 26 milyon 309 bin 332 haneden 6 milyon 458 bin 465'inde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Diğer bir ifadeyle, hanelerin %24,5'inde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.
Türkiye'de 1 milyon 669 bin 270 yaşlının tek başına yaşadığı görüldü
En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 458 bin 465 hanenin 1 milyon 669 bin 270'ini tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin %74,4'ünü yaşlı kadınlar, %25,6'sını ise yaşlı erkekler oluşturdu.
Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il Balıkesir oldu
En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2023 yılında %34,4 ile Balıkesir oldu. Bu ili %34,3 ile Burdur, %34,0 ile Çanakkale izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise %7,8 ile Hakkari oldu. Bu ili %13,5 ile Batman, %14,9 ile Van izledi.
Okuma yazma bilen yaşlı nüfus oranı 2022 yılında %86,5 oldu
Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2018 yılında %81,7 iken 2022 yılında %86,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı 2018 yılında %18,3 iken 2022 yılında %13,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranının, 2022 yılında yaşlı erkeklerin oranından 5,7 kat fazla olduğu görüldü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı %21,2 iken yaşlı erkeklerin oranı %3,7 oldu.
Yaşlı nüfus eğitim durumuna göre incelendiğinde, 2018 yılında yaşlı nüfusun %45,0'ı ilkokul mezunu, %6,5'i ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu, %6,8'i lise veya dengi okul mezunu, %6,6'sı yükseköğretim mezunu iken 2022 yılında ilkokul mezunu olanların oranı %46,6, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %9,1, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı %9,1, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %8,3 oldu.
Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Bitirilen tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.
Yaygın eğitime katılan yaşlı nüfus en fazla sanat ve beşeri bilimler alanında eğitim aldı
Yetişkin eğitimi araştırması sonuçlarına göre 2022 yılında yaygın eğitim faaliyetlerine katılan yaşlı nüfusun %28,9'u sanat ve beşeri bilimler, %28,6'sı sağlık ve refah, %12,4'ü mühendislik, imalat ve inşaat alanlarında yaygın eğitim faaliyetlerine katıldı.
Yaygın eğitime katılan yaşlı nüfusun %86,3'ü ilgisini çeken bir konuda bilgi sahibi olmak istedi
Yetişkin eğitimi araştırması sonuçlarına göre 2022 yılında yaygın eğitim faaliyetlerine katılan yaşlı nüfusun %86,3'ü ilgisini çeken bir konuda bilgi sahibi olmak için, %33,2'si işini daha iyi yapmak için, %24,2'si yeni insanlarla tanışmak/eğlence için yaygın eğitim faaliyetlerine katıldı.
Eşi ölmüş yaşlı kadınların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4 katı oldu
Yaşlı nüfus yasal medeni duruma göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2023 yılında %1,4'ünün hiç evlenmemiş, %83,7'sinin resmi nikahla evli, %3,9'unun boşanmış, %11,1'inin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı kadın nüfusun %2,8'inin hiç evlenmemiş, %46,4'ünün resmi nikahla evli, %4,4'ünün boşanmış, %46,4'ünün ise eşi ölmüş olduğu görüldü.
Yaşlı nüfusun yoksulluk oranı 2023 yılında %21,7 oldu
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60'ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, 2019 yılında Türkiye geneli için %21,3 iken 2023 yılında %21,7 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için 2019 yılında %14,2 iken 2023 yılında %21,7 oldu.
Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkeklerde yoksulluk oranı 2019 yılında %12,1 iken 2023 yılında %20,7 oldu. Yaşlı kadınlarda yoksulluk oranı ise 2019 yılında %15,9 iken 2023 yılında %22,4 oldu.
Yaşlı nüfusun işgücüne katılma oranı 2023 yılında %12,2 oldu
İşgücü istatistiklerine göre, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus için %53,0 iken 2023 yılında %53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında %12,0 iken 2023 yılında %12,2 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında %20,0 iken yaşlı kadın nüfusta %6,1 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2019 yılında %3,1 iken 2023 yılında %2,7 olduğu görüldü.
Çalışan yaşlı nüfusun 2023 yılında %57,7'si tarım sektöründe yer aldı
İşgücü istatistiklerine göre, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, 2023 yılında yaşlı nüfusun %57,7'sinin tarım, %32,1'inin hizmetler, %7,3'ünün sanayi, %2,8'inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görüldü.
Yaşlı nüfusun obezite oranı arttı
Türkiye sağlık araştırması sonuçlarına göre boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan vücut kitle indeksi incelendiğinde, 2012 yılında 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusta obezite oranı %25,0 iken bu oran 2022 yılında %28,4 oldu. Yaşlı nüfusun obezite oranı cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkeklerde 2012 yılında %16,2 iken bu oran 2022 yılında %18,3, yaşlı kadınlarda 2012 yılında %33,1 iken 2022 yılında %36,4 oldu.
Diğer taraftan, 2012 yılında yaşlı nüfusta normal kilolu olanların oranı %34,9 iken bu oran 2022 yılında %28,8 oldu. Normal kilolu yaşlı nüfus oranı cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkeklerde 2012 yılında %39,6 iken bu oran 2022 yılında %35,8, yaşlı kadınlarda 2012 yılında %30,5 iken 2022 yılında %23,3 oldu.
Yaşlılar 2022 yılında en fazla dolaşım sistemi hastalıklarından hayatını kaybetti
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2022 yılında ölen yaşlıların %39,1'i dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada %15,5 ile solunum sistemi hastalıkları, üçüncü sırada %12,7 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler takip etti.
Ölüm nedenleri cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arası en büyük farkın iyi huylu ve kötü huylu tümörlerde olduğu görüldü. İyi ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı %16,3 iken yaşlı kadınların oranı %9,0 oldu.
Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2022 yılında %3,2 oldu
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2018 yılında 13 bin 859 iken 2022 yılında 11 bin 880 oldu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2018 yılında %4,6 iken bu oran 2022 yılında %3,2 oldu.
Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2022 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı erkeklerin oranı %2,3 iken yaşlı kadınların oranı %4,1 oldu.
İnternet kullanan yaşlı bireylerin oranı 2023 yılında %40,7 oldu
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2018 yılında %17,0 iken bu oran 2023 yılında %40,7'ye yükseldi. İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerin kadınlardan daha fazla İnternet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2023 yılında %49,8 iken yaşlı kadınların oranı %32,7 oldu.
Kaynak: TÜİK
