Salgınla mücadelenin başından beri kentlileri koronavirüs hakkında bilgilendirmeye devam eden Prof. Dr. Alper Şener, ‘’Dönüşler başladığı zaman vaka sayılarında bir kıpırdanma olabilir, çok hızlı bir düşüş devam ediyor’’ dedi.
Koronavirüs ülkemizde Mart ayından beri can almaya devam ediyor. Çanakkale’de salgının başından beri halkı bilgilendiren ve Dr. Alper Şener, salgının boyutunu hem Türkiye genelinde hem de Çanakkale özelinde değerlendirmeye devam ediyor. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, ‘’Dönüşler başladığı zaman vaka sayılarında bir kıpırdanma olabilir, çok hızlı bir düşüş devam ediyor. Bu oldukça iyi, Kapanma uzatılabilir, faydası olur mu? Uyum az olmasına rağmen vaka sayıları yarı yarıya azaldı faydası olacaktır. Korunma önlemlerine uyumda özellikle maske ve yasaklarda sorunlar var, ama az kaldı. Salgından çıkışımızı aşılama hızımız belirleyecek, daha yolumuz var’’ dedi.
İSRAİL’DE MASKE ZORUNLULUĞU KALKTI
Alper Şener, sadece Türkiye değil dünyadan da koronavirüs ile ilgili bilgileri paylaşmaya devam ediyor. ‘’İsrail’de maske zorunluğu kalktı’’ diyen Şener, ‘’Okullar açıldı...Plajlar serbest...Gelecek yılın aşı antlaşmaları yapılıyor...hepsi aşının ve aşılamanın başarısı’’ diyere İsarail’de çekilen bir videodaki en çarpıcı cümleyi paylaştı. ‘’Videoda en kritik cümle “...bittiğini düşünmüyorum, sadece kontrol altına alındı. Yine de dikkatli oluyorum...” diye söyledi.
‘’ÜLKEMİZ BUNDAN ÇOK İYİ BİR SONUÇ ÇIKARIYOR’’
Vaka sayıları düşmeye devam ediyor. Yapılan test sayısı düştüğü için değil- şikayeti olan sayısı azaldığı/ başvuru azaldığı için...ama yüzde test pozitiftik de azalıyor; bu reel bir azalma. Ağır hasta sayısında da azalma başladı...pnömoni oranı bir süredir sabit %3’lerde. İyileşen sayısı günlük değişim gösteriyor...normal...hasta sayısı düştükçe; özellikle haftaya ölüm ve iyileşen sayısı düşecek. Haber arasında TÜBİTAK başkanı açıklama yaptı- bir yeni aşı VLP geliyor. İki adette antiviral. Çok iyi haber daha iyisi; MAM içinde aşı ve ilaç için özel bir araştırma tesisi açılacakmış. Bir musibet bin nasihattan iyidir. Ülkemiz bundan çok iyi bir sonuç çıkarıyor.
‘’YARI AÇIK KAPANMA’’
Tam kapanmada çalışan kesim çok. Öte yandan yasaklara ihlal eden de çok. Dr.Şener bu durumu ‘’Balkon kapatmadan sonra bize has bir şey daha öğrendik. Yarı açık kapanma’’ diyerek esprili bir şekilde ifade etti.
‘’KOKTEYL AŞILAR İÇİN BAĞLANTILARI YAPMAK LAZIM’’
‘’Vefat ve ağır hasta sayısı halen yüksek. Vaka sayısının günlük düşmesine çok aldanmamak lazım’’ diyen Şener, ‘’Haftaya da vaka sayıları dalgalanacaktır. Bayram haftası vefat ve ağır hasta sayısı düşmeye başlar umarım. Test sayısını azalması nedeniyle pozitif vaka sayısının azalması görüşüne çok katılmıyorum- %pozitiflik oranı da düşüyor, bu iyiye işaret. Aşı tedariki sıkıntısı halen devam ediyor. Kasım’a kadar bunu çözüp kasımda varyantlar için gelecek olan kokteyl aşılar için bağlantıları yapmak lazım. Hangi aşıyı olursanız olun...bu yıl üçüncü doz gerekecek... farklı gruptan da olabilir...şimdilik verilere göre Güney Afrika varyantı hariç; aşılar çalışıyor...ama bu hep böyle devam etmeyebilir.
Hindistan varyantı Türkiye’de yayılma potansiyeline sahip. Tıpkı İngiliz’de olduğu gibi bir süreç umarım işlemez’’ dedi.
‘’SPUTNİK V 64 ÜLKEDE KULLANIM İZNİ ALDI’’
Dr Alper Şener, ‘’Sputnik V aşısı artık Türkiye dahil 64 ülkede kullanım izni aldı. 3.2 milyar insan yapıyor. Çok ciddi nüfus Hindistan’a da ilk parti teslim edildi. Brezilya’dan Anvisa’ya da karşıda zehir zemberek açıklama yapmışlar... Özet geçeyim. Anvisa, Brezilya da ki Sputnik V aşısının regülatör kuruluşu kısa süre önce bu aşıda replikle olan canlı Adenovirüs tespit ettik dedi. Ama yanıt gecikmedi? Nasıl tespit ettiniz. Dediler! Çünkü bu mümkün değil- miş replikasyondan sorumlu protein aşıda siliniyor gösterin dediler. Yanıt gelmedi tabii! Ama sonrası daha sert etik olmayan basın açıklamaları ile bilimsel verileri çarpıtmak ve aşıya erişimi politik manevralar ile engellemeye çalışmakta suçlamışlar’’ diye konuştu.
‘’BREZİLYA’DA İŞLER YOLUNA GİRMEYE BAŞLADI’’
Covid 19 Günlüklerini aktarmaya devam eden Şener,’’ Aşı ile Brezilya’da işler yoluna girmeye başladı diyerek bilgi verdi. ‘’ Ocak 2021’da Brezilya’da aşılama başladı. Sağlık personeli ve 80 yaş üstü ilk gruptaydı. Aşılama başladıktan sonra ileri yaş grubunda mortalitede azalma başladı. %20’lerden %7’lere düşmüş. Aşı kapsayıcılığı ise bu yaş grubunda % 95’e ulaşmış...çok iyi rakam. Coronavac(bizdeki gibi) % 77.3, Astra Zeneca % 15,9 uygulanmış. Sonuç; Aşılama çok önemli. P1 varyantın yaygın olduğu bölge ve zaman diliminde aşılama yapılmasına rağmen mortalite azalması çok güzel haber’’ diye konuştu.
‘’İSTANBUL AZALACAK AMA DİĞER YERLERDE ARTMA DURUMU KESİN’’
Şener, ‘’Kapanma döneminde ilk haftada günlük vaka sayılarında düşme olmayabilir. İkinci haftada da umarım olur. Çünkü İstanbul güneye göç etti. İstanbul azalacak ama diğer yerlerde artma durumu kesin. Hindistan varyantı- şimdilik beş ama ilk İngiltere varyantı da böyle geldi... Daha da artacaktır. Aşıdan kaçan ve daha bulaşıcı olduğuna dair şüpheler var. Genelde bu tahminler tutuyor. Biontech aşısının, uygulama aralığının açılması- tedarik sorunu nedeniyle olağan durum. Aşıyı üreten Almanya'da da aşı sıkıntısı var. 12 haftaya kadar arayı açan ülkeler oldu’’ dedi.
‘’BOĞAZDAN VİRÜSÜ TEMİZLEMEDE ETKİLİ BULUNMUŞ’’
Geçtiğimiz aylarda Gargara ve sprayler çok tartışılmıştı. Bunun hakkında konuşan Şener, ‘’Randomize kontrollü bir çalışması yoktu şimdi var. ABD'de yapıldığı için sonuçları önemli. RC çalışma, prospektif, vaka kontrol çalışması-ABD, LA. antiviral almayan-Covid 19 pozitif, yatan hastalarda, orofarengeal PCR negatifleşme takibi. Çalışma grubu 684 kişi; 390 çalışma dışı (kullanamama, >7gün semptom, entübasyon)…121 kişi CHX gargara(66 çalışma-55 kontrol) ….173 kişi CHX gargara+spray (93 çalışma-80 kontrol. Uygulama 15 ml (%0,12 CHX) günde 2 defa gargara, spray 3 puff – günde 2 defa Uygulama sonrası 4. gün PC R. CHX -gargara hastaların %62,1’in de PCR negatifleşmesi, kontrol grubunda %5,5. CHX -gargara + spray uygulananlarda %86,3’ünde PCR negatifleşmesi, kontrol grubunda %6,3 Sonuç; klorheksidin gargara/ spray. Boğazdan virüsü temizlemede etkili bulunmuş. Bence önemli gelişme’’ şeklinde ifade etti.
‘’PANİĞE GEREK YOK AŞINIZI OLUN TEMİN EDİLDİĞİNDE’’
Aşıların arasının açılması hakkında konuşana Şener, ‘’ Biontech için 1. Doz ile 2. Doz arasının açılması aşı etkinliğini olumsuz etkilemeyecektir. İlk dozdan sonra - 14 gün- aşı etkinliği neredeyse %70...bu aslında Sinovac’ın iki katı. örenğin saha çalışmaları İsrail. Daha öncede Almanya ( ki üreticisi), İngiltere gibi ülkelerde nerdeyse 12 haftayı bulan aşıların uygulanma arası açıldığı oldu. Peki gelelim kritik soruya faz çalışmalarında neden o zaman bu doz aralığında yapılmadı- çünkü yaygın hastalıkta bağışıklığın hızla tamamlanması planı vardı... salgının hızla kontrol altına alınması için- tedarik sorunu oluncaya kadar.Paniğe gerek yok. Aşınızı olun temin edildiğinde ‘’dedi.
‘’EĞER TAM UYUM OLUR İSE BU SON TAM KAPANMA OLABİLİR’’
Şener, tam kapanmada tedbirlere uyulursa son kapanma olabileceğini söyleyerek, ‘’Eğer tam uyum olur ise bu son tam kapanma olabilir. Vaka sayılarında düşme devam edecektir, ama ilk bir hafta ağır hasta sayısında ve ölümde çok değişme olmayacaktır. Çünkü bu hastalara ikinci haftayı sıkıntılı geçiriyor. Üç hafta sonunda, 5binli rakamlara iniş olamayabilir, bekleyip göreceğiz. Sputnik aşısının gelmesi çok önemli; üreticisi olmadan üç farklı teknolojide aşıyı seçeneğe koyabilen ülke sayısı çok az. Aşılarda ki olası yan etkiler çok speküle ediliyor. Aşılanmışlarda gördüğümüz tablolar daha hafif oluyor...tek çıkış yolu şimdilik bu, çünkü ilaçlar konusunda hala elimiz kolumuz bağlı’’şeklinde ifade etti.
‘’5 BİNLİ RAKAMLARA İNİŞ EĞER OLUR İSE ÇOK İYİ’’
Tam kapanma ile Türkiye’nin nasıl etkileneceği hakkında konuşan Şener, ‘’Günlük vaka sayısı azalmaya devam edecektir. İlk hafta ağır hasta sayısında ve ölümde azalma beklemiyorum. İkinci haftada da düşme daha belirgin olacak, ama 5 binli rakamlara iniş eğer olur ise çok iyi. Şehirler arası da kapandı, ama şimdiden bunu aile ziyaretleri ve tatil olarak değerlendirmeyi düşünmek hata olur. Sputnik V aşısı Türkiye’ye geliyor, çok iyi gelişme. Üç farklı tipte aşının olması, seçim yapılabilmesi başarıdır’’ dedi.
‘’Sputnik V aşısının Türkiye hakları Viscoran firmasına aitmiş’’ diyen Şener, ‘’Üretimi ise CinnaGen İlaç’ın Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesindeki fabrikasında gerçekleştirilecekmiş. Firma Ocak 2020’de biyoteknolojik ilaç üretimi, Mart 2020’de de Sputnik V aşısı dahil Adenoviral vektör bazlı aşı üretimi için GMP sertifikasını almış bulunmakta. Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) ve Viscoran, teknoloji transferi antlaşması imzalamış.
Şener, ‘’Sosyal medyada çok ilginç bir “entellektüel” ve “ bilimsel” troll grubu türedi’’ diyen Şener, “Sıtma ilacı verdiler” deyip “Ivermektin ( parazit ilacı) denensin” diyen. “Steroid veriyorlar” deyip “kolşisin neden verilmiyor” diyen. Faz 3’ü bitmiş aşılara güvenmeyip; bağışıklık için X maddesini için diyen. Boşa dememişler, ”yarım hoca dinden, yarım hekim candan” eder diye’’ konuştu.
HER 3 HASTADAN BİRİ İSTANBUL’DA
Özellikle 3 büyük il için özel aşılama programı yapılmasını öneren Dr. Şener, ‘’İstanbul’u hızla aşılamak lazım. Türkiye’de her 3 korona hastasından biri İstanbul’dan’’ dedi.
‘’BU YAZ BOL BOL AŞI YAPACAĞIZ GİBİ DURUYOR’’
Kısmi kapanma ile birlikte vaka sayısında kayda değer düşüşler olduğunu belirten Şener, ‘’Günlük vaka sayısı yaklaşık %30 azaldı. Ancak halen istenilen düzeyde değil, halen ağır hasta sayısı ve ölüm artıyor. Aynı yasakların devamı veya ek kapanmalar olabilir, çünkü işe yaradı görünüyor veya ek tedbirler ile devam etmek akılcı. Sputnik V aşısı Türkiye'ye geliyor...hatta ortak üretim planlanıyor çok iyi gelişme çünkü şu anda artık üç silahşör'ümüz olacak. İnaktif aşı (Sinovac), mRNA (Biontech), vektör aşı (Sputnik V) zaten bu teknolojilerin tamamında aşı geliştirme çalışmalarımız devam ediyor. Aşılamada ramazan ayı sonrası bir şahlanış olacaktır. Şuan da %10'lardayız bunun temmuz sonuna kadar %50-60 bandına çıkacağını düşünüyorum. Bu yaz bol bol aşı yapacağız gibi duruyor. Çift doz aşı olanlara tek doz hatırlatma dozu içinde hazırlık yapmak lazım. Sonbahara ‘’ dedi.
‘’ARTIŞ HIZININ AZALMASI, İYİYE İŞARET AMA SEVİNMEK İÇİN ÇOK ERKEN’’
Şener, ‘’Günlük vaka sayısı hızlı düşmeye devam ediyor. Ağır hasta sayısı artıyor, ölüm sayısında, test pozitiftik oranıda. Bir kaç günlük değerlendirme çok sağlıklı değil. Haftalık ortalama vaka sayısı Şubatta 7bin civarı iken Nisanda 50bin artış çok fazla. Şubat üçüncü haftada test pozitiftik oranı %6’lardan %19’lara gelmiş. Sonuç; artış hızının azalması, iyiye işaret ama sevinmek için çok erken’’ diye konuştu.
‘’YENİ VARYANTLAR ÇIKACAKTIR’’
Hindistan Varyantı hakkında konuşan Şener, ‘’B1.617 ikili mutasyon L452R ve E484Q. Mart 2021’den sonra Hindistan’da günlük vaka sayılarında ciddi artış oluştu. Günlük 300bini zorlayacak gibi. Şimdilik izlem altında ama ön bilgiler aşıdan kaçabilecek bir suş olduğu yönünde. Bu arada Hindistan kendi aşısı üretiyor. 120 milyon doz yapmış ama bu nüfusun ancak %10’u. İngiltere ve Fransa’da görülmeye başlandı. Sonuç; dolaşımdaki virüs yükü düşmedikçe yeni varyantlar çıkacaktır’’ diye konuştu.
VEKTÖR AŞILARA BAĞLI PIHTILAŞMAYI KONUŞTU
Vektör aşılara bağlı pıhtılaşma son günlerde çok konuşulan konulardan oldu. Dr. Şener, bilgilendirmelerine devam ederek, ‘’İlk AstraZeneca'da duyduk. Hemen ardından J&J'da uyarı geldi. İkiside farklı içerik olsa da tesadüfi olamayacak bir ilişki olabilirdi nitekim sebebi kısmen anlaşıldı. Astra Zeneca(şempanze adenovirüs) için hem FDA, hem de EMA uygulamayı askıya aldı, J&J (rAd26)için biraz farklı FDA aşı propetüsüne uyarı ile uygulamaya devam dedi. VITT- Vaccine-Induced Immune Trombotic Trompcytopenia 60 yaş altında, aşıdan ortalama 5-20 gün sonra oluşan pıhtı tıkaçları özellikle beyin damarları (60 kişi)ve dalakta(24 kişi) yerleşmiş. Sebep ise oluşan IgG tipinde antikorların katyonik platelet kemokin, platelet factor 4 (PF4; CXCL4)'ü aktive etmesi. Trombositlerin damar yüzeyinde birikmesi. Benim çok ilgimi çekti. Çünkü Sputnik V'de Ad26 ilk doz...21 gün sonra ikinci doz Ad5 içeriyor’’ dedi.
YOĞUN BAKIMA YATIŞ YARI YARIYA DÜŞTÜ
Türkiye'den çalışmaları da aktaran Dr. Şener, ‘’Faviprevir'in tedavi protokolüne eklenmesi sonucunda Yoğun bakıma yatış %24'den %12'ye... Entübasyon (solunum cihazına bağlanma) %77'den %66'ya düşmüş’’ diyerek paylaştı.
MART- NİSANDA ÖLÜMLER HENÜZ 9.103
Şener, ‘’Covid 19 Türkiye 3. Zirveye Koşar Adım diyerek koronavirüste üçüncü pikte olduğumuzu belirtti. ‘’Birinci; 2020-Mart-Nisan. Toplam Ölüm 3.174. İkinci; 2020- Kasım- Aralık. Toplam Ölüm 10.628. Üçüncü; 2021-Mart – Nisan, daha bitmedi Toplam Ölüm 9.103’’ dedi.
‘’DAHA PİKE ULAŞMAMIŞ OLABİLİRİZ’’
Türkiye’nin koronavirüste gidişatını değerlendiren Şener, ‘’Günlük hasta- ölüm sayısı ne yazık ki artacak 21 Mayısa kadar. Daha pike ulaşmamış olabiliriz. Hastane yatak sayısı ve yoğun bakım yatağında sıkıntı görünmüyor...ama solunum cihazı ihtiyacı mevcudun üstüne çıkabilir. 21 Mayıs’a kadar. Ve tabii ki neden böyle oldu? Çok basit bir istatistik. Salgını kontrol altına almakta kullanılan maske uygulamasına istenilen uyum oranı - % 94-96. Bizde en yüksek olduğu zaman % 88’miş. Şubat 21’den sonra uyum düşmeye başladığında hasta sayısında da artış olmuş. Sonuç; hep dediğim gibi. Türkiye’nin salgın ile mücadele planında/ yasak ve kısıtlamalarda sorun yok! Uyum sorunu var. Aşılama hızımızı arttırma durumunda bu senaryo değişebilir’’ dedi.
AŞILARI DEĞERLENDİRDİ
Aşıların etkinliği hakkında konuşarak değerlendirmelerde bulunan Dr Alper Şener, ‘’Sputnik - V Aşısı Viral vektöriyel bir aşı- Astra Zeneca ve J&J gibi, diğerlerinden farkı iki adenovirüs içermesi- önceden olan adenoviral immüniteyi yenmek için... Ad26 ve Ad5 içeriyor- adenovirüs- 21 gün ara ile veriliyor. İlk dozda T hücresel yanıt, ikinci dozda booster etki hedef...etkinlik diğerleri arasında oldukça iyi. Astra Zeneca - %76, J&J - % 85.4, Sputnik %92, Moderna- % 94,1, Biontech- %95, Sinovac - % 51- % 91 arası. Erken kullanım onay yaklaşık 60 ülkede var... Ama halen EMA ve FDA onayı yok... Avrupa Birliğinde bir hareketlilik var, çünkü aşı sıkıntısı var. Varyant etkinliğinde en önemli nokta olan aşıdan kaçabilme - E484K mutasyonu olanlara etkisinin iyi olduğunu gösteren çelişkili çalışmalar var...Ama şu net; İngiltere varyantında etkin, Brezilya varyantında da benzer sonuçlar ama G. Afrika sınırda zaten hepsinde benzer sonuçlar var. Saklama koşulları ; -18C yeterli. Belirgin yan etkisi yok, tartışmaya açık’’ dedi.
imza
