Dün bir araya gelen, Asgari Ücret Tespit Komisyonu, milyonlarca işçiyi ve ailelerini ilgilendiren asgari ücreti belirlemek için ilk toplantıda bir araya geldi. Başta açlık ve yoksulluk sınırı olmak üzere veriler asgari ücretin yoksulluk sınırının üzerinde olması gerektiğini ortaya koyuyor. Bugün başlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun toplantısına Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ve Çalışma Bakanlığının yanı sıra işçiler adına Türk-İş katıldı.
Türk-İş’in kasım ayı verilerine göre, açlık sınırı 7 bin 785 liraya ulaştı. Açlık sınırını “Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı” olarak açıklayan Türk-İş’in Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümüne yaptırdığı araştırmaya göre, mutfak harcamalarını oluşturan kalemler şöyle: “Süt, yoğurt, peynir, et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum ürünleri, ekmek ve tahıllar, taze sebze-meyve, temel yağ ürünleri, ıhlamur, bal, reçel, zeytin, baharatlar, şeker, pekmez, salça ve çay.” Yoksulluk sınırını ise “Yapılması zorunlu diğer aylık harcamalar” diye tanımlayan Türk-İş’e göre bu harcamalar gıdanın yanı sıra başta kira, elektrik, su, yakıt, giyim, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçları kapsıyor. Türk-İş’e göre yoksulluk sınırı ise 25 bin 365 lira.
Asgari ücret görüşmeleri öncesi sendikalardan ve siyasi partilerden de çeşitli talepler dile getiriliyor.4 kişilik bir ailenin asgari düzeyde yaşaması için en az 25 bin 365 liranın şart olduğunu belirten Türk-İş, asgari ücrette açlık sınırı olan 7 bin 785 lirayı dillendirirken, Hak-İş 10 bin, DİSK ise 13 bin 200 TL istiyor. Patronlar kanadında ise 8 binli rakamların konuşulduğu ifade ediliyor. Siyasi partilerden CHP 10 bin, HDP 12 bin 500, İYİ Parti 9 bin 600, BBP 8 bin 250 TL derken Emek Partisi ise en az yoksulluk sınırı düzeyinde bir asgari ücretin şart olduğunu söylüyor. DİSK-AR tarafından hazırlanan verilere göre, Merkez Bankasının yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003 yılında asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilirken 2022’de yıllık net asgari ücretle sadece 9 Cumhuriyet altını alınabiliyor. 2016’da 430 dolar olan asgari ücretin 2022 yılı ortalaması ise 298 dolar oldu.
ASGARİ ÜCRETTE KİM NE DEDİ?
Bugüne kadar bazı parti ve sendikalar asgari ücrete ilişkin görüşlerini paylaştı. Buna göre, DİSK olması gereken rakamı 13 bin 200 TL olarak açıkladı, Halk-iş ve CHP ise 10 bin, İYİ Parti 9.600, HDP 12.500 TL olarak açıkladı. Ayrıca Türk-İş ise pazarlığa 7.785 TL'den başlayacaklarını söyledi.
ASGARİ ÜCRET NE ZAMAN BELLİ OLACAK?
Geçtiğimiz yıl asgari ücret, 16 Aralık 2021 Perşembe günü yapılan dördüncü ve son toplantının ardından, Başkan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Brüt 5 bin 4 lira, net 4 bin 253 lira olarak belirlenen asgari ücrete 2022 yılı için yüzde 50,5 oranında zam yapıldı. Ocak ayında yapılan %50,5'lik zammın ardından1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren geçerli olarak brüt 6 bin 471 TL, net 5 bin 500,35 TL olarak belirlendi. Böylece, 2022 Ocak dönemine göre net asgari ücrette yaklaşık yüzde 30 oranında artış yapıldı. 2022 yılı için yapılacak zammı belirleyen Asgari Ücret Tespit Komisyonu, geçtiğimiz sene ilk toplantısını 1 Aralık'ta gerçekleştirmiş ve yeni asgari ücret 16 Aralık'ta açıklanmıştı. Bu sene ise, 2023 yılı için ise Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun ilk toplantısını 6-7-8 Aralık tarihleri arasında yapacağı tahmin ediliyor. Ancak 2023 asgari ücretin tam olarak ne zaman belli olacağı bilinmiyor.
ASGARİ ÜCRET NASIL BELİRLENİYOR?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor. Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor. Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirası brüt asgari ücret, 1003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.
Mine Yel
