Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’nda bulunan 'Çakmak' savunma hattı olarak oluşturulan ve 2. Dünya Savaşı'ndan izler taşıyan koruganlar, bir bir yerinden yuvarlandı. O dönemde büyük zahmetlerle yapılan bu yapılar zarar görürken Çanakkale Savaşları Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, tarihi alanı bırakıp Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği festivalle ilgileniyor.
Çanakkale'de 2. Dünya Savaşı sırasında olası Alman saldırısına karşı yapılan 'Çakmak Hattı' koruganlarının 200'den fazlası günümüze kadar ulaşmayı başardı. Dönemin içerisindeki isimlendirmede ise bunları Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak'tan kaynaklı olarak 'Çakmak Hattı' ismiyle adlandırıldı.
Kritik bölgelerdeki sahil kesimlerine korugan inşa edildi. Olası bir denizden çıkarmanın yapılması ihtimaline karşı kritik bölgelerdeki sahil kesimlerine bu koruganlardan yapıldı. Bunlar farklı tipte ve özellikle de yapılar.
Bir kalıp şeklinde bulunmuş olduğu yere inşa edilmişler. İçerisinde özellikle teçhizat bakımından makineli tüfeklerin yerleştirilebildiği, belli ebatlarda olanlara topların rahatlıkla sığdığı şekilde yapılmış.
Buradaki amaç olası bir Almanya saldırısı karşısında, Trakya bölgesinden bir giriş olduğunda özellikle bunlarla tanklara ve hava saldırılarına karşı bir savunma önlemi alınması.
Koruganların içerisine bakıldığında içerisinde yaşam mahallelerinin bulunduğunu, özellikle makineli tüfek için bir alan yaratıldığını, bazılarının içerisinde top için bölümlerinin olduğu görülüyor. Bununla birlikte neredeyse birçoğunun içerisinde tuvaletlerin bulunduğunu, bazılarında ise mutfak gibi alanların yaratılmış olduğunu da belirtiliyor. Korugan içerisinde olası zehirli gaz saldırısı karşısında bunlardan korunmak ya da içerisinde bulunan top ve makineli tüfekten çıkan gazların içeride yaratacağı olası bir tehlikeye karşı hava sirkülasyonu amacıyla büyük koruganlarda elektrikli hava sistemleri, bunlar yok ise elle çalışan kurgu içerisinde bir hava sirkülasyon sisteminin bulunuyor.
Böylece 2. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye bu koruganlarla olası sahilden bir çıkarmaya karşı savunma önlemi almış. Ancak Türkiye 2. Dünya Savaşı'na fiili olarak yer almadığı için de bu koruganlar da kullanılmadı.
Koruganlar 2. Dünya Savaşı'ndan kalan yapılar, tarihsel izler taşıyan ve kültürel bir miras. Örnek olarak içlerinden 1-2 tanesi seçilmek suretiyle turizme açılabilir. Gelen ziyaretçilere 2. Dünya Savaşı konseptinde bir askeri tarih turizmi anlamında bir alan yaratılabilir. Çünkü özellikle ülkemizde askeri tarih bağlamında çok zengin bir miras söz konusu. Bu mirasın bir parçası da koruganlar. En azından ziyaretçilerin yoğun olarak geldiği alanlardaki koruganların içerisini açmak suretiyle, 2. Dünya Savaşı sırasında ne şekilde kullanıldığını da canlandırarak, 2. Dünya Savaşı'na da ışık tutulabilecek yapılar bunlar.
DENİZE YUVARLANDI
Bu koruganların büyük kısmı da Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı sınırları içinde bulunuyor. Anzak koyu civarındaki sahil kesimde bulunan bu tarihi yapılar, zamanla önlem alınmadığı için yerinde kayarak yan yatmış, yuvarlamış, sahile düşmüş olanlar var. Tarihi alanı gezmeye giden vatandaşlar, bu tarihi yapıları içinden bulunduğu duruma üzülüyor. Koruganların bir kısmı denize yuvarlanmış.
ALAN BAŞKANI KAŞDEMİR BUNLAR YERİNE FESTİVALLE İLGİLENİYOR
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı sınırları içinde yer alan bu tarihi eserler tahrip olurken, alan başkanlığı eserlerin zarar görmesine seyirci kalıyor. Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, bu eserler yerine sınırları ve görevleri içinde olmayan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Çanakkale’de düzenlediği festivalle ilgileniyor. Başkan Kaşdemir’in daha çok görev sahası dışında vakit geçirmesi ve programlara katılması da uzun süredir eleştiriliyor.
Mehmet Güler
