İleri yaşlardaki bireylerde görülebilen sarkopeni, yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir. Sarkopeniye sebep olan başlıca faktörler, fiziksel aktivite eksikliği, yetersiz beslenme, hormonal değişiklikler ve kronik hastalıklardır. Yaygın görülen belirtileri arasında; kas kütlesinde ve gücünde azalma, yürüme hızında yavaşlama ve denge kaybı sayılabilir.
Erken teşhis edilen sarkopeni vakalarında uygun tedavi yöntemleri uygulanarak kas kaybının önüne geçilebilir.
Sarkopeni Nedenleri Nelerdir?
Sarkopeni birden fazla nedene bağlı olarak gelişebilir. Sarkopeninin başlıca nedenleri şunlardır:
Yaşlanma
Hareketsizlik
Yetersiz beslenme
Kronik hastalıklar
İnflamasyon
Hormonal değişimler
Yaşlanmaya bağlı kas erimesi olarak da tanımlanabilen sarkopeninin en önemli nedeni yaşlılıktır.
Yaş ilerledikçe, kas proteinlerinin sentezi azalır ve kas hücreleri küçülür. Düzenli egzersiz yapılmaması kas gücünü ve dayanıklılığını azaltır. Protein ve kas sağlığı arasında yakın bir ilişki vardır. Kas yapımı ve onarımı için gerekli olan proteinin yetersiz miktarda alınması ve D vitamini eksikliği sarkopeni nedenleri arasında yer alır. Diyabet, kanser, böbrek yetmezliği, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi kronik hastalıklar, kas kaybına neden olabilir. Yaşla birlikte erkeklerde testosteron, kadınlarda ise östrojen hormonlarının azalması sarkopeniye neden olabilir.
Büyüme hormonunun azalması da kas gücü kaybı durumuna yol açabilir.
Sarkopeni Belirtileri Nelerdir?
Sarkopeni, yaşlanma ile birlikte görülen kas gücü kaybı durumudur. Yaygın olarak görülen sarkopeni belirtileri şunlardır:
Kas kaybı
Kas gücünde azalma
Kondisyon eksikliği
Yorgunluk
Denge kaybı
Postür bozuklukları
Günlük aktivitelerde zorlanma
Sarkopeni sebebiyle kasların hacmi küçülür, belirgin bir zayıflama hissedilir. Güç kaybı nedeniyle nesneleri kaldırmak veya taşımak zorlaşır. Sarkopeni ilerledikçe düşme ve sakatlanma riski artar.
Kas gücündeki azalma nedeniyle merdiven çıkmakta, uzun süre ayakta kalmakta veya hızlı hareket etmekte zorluklar görülebilir. Yürüme hızında yavaşlama, halılara ve eşyalara takılma, hafif fiziksel aktiviteler yapıldığında bile yorgunluk hissi görülür. Kasların zayıflaması dengenin bozulmasına neden olur. Sarkopeni kaslarda zayıflığa yol açtığından kambur duruş gibi postür bozuklukları görülebilir. Hareketsizlik sonucu eklem sertliği ve kas ağrıları ortaya çıkabilir. Kasların dayanıklılığı azaldığı için hafif egzersizler bile çabuk yorulmaya neden olabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun önlemlerle kas kaybının önüne geçmek büyük önem taşır.
Sarkopeni Tanısı Nasıl Konulur?
Sarkopeni tanısı, kas kütlesi, kas gücü ve fiziksel performansın değerlendirilmesi ile konulur. Tanı koyma sürecinde çeşitli testler ve ölçüm yöntemleri kullanılır. Sarkopeni tanısında şu yollara başvurulabilir:
Tanı süreci, doktorun, hastanın tıbbi öyküsünü dinlemesiyle başlar. Hastanın genel sağlık durumu ve semptomları değerlendirilir. Beslenme düzeni, fiziksel aktivite seviyesi ve kronik hastalık geçmişi incelenir. El dinamometresi kullanılarak hastanın kavrama kuvveti ölçülür. Hastadan belirli bir süre içinde sandalyeden kalkıp oturması istenir. Hareketlerde zorlanma kas kaybına işaret edebilir. Doktorun gerek görmesi halinde diğer kas grupları da değerlendirilebilir.
Çeşitli ölçümler yoluyla vücudun yağ ve kas kütlesi belirlenir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Tomografi (BT) yardımıyla kas dokusu ayrıntılı bir biçimde incelenir.
Yürüme hızı ölçümü yapılarak hastanın belirli bir mesafeyi ne kadar sürede aldığı ölçülür.
Bazı durumlarda, sarkopeniye neden olabilecek altta yatan hastalıkları (D vitamini eksikliği, hormonal bozukluklar gibi) tespit etmek için kan testleri yapılabilir.
Sarkopeni tanısı, hastanın fiziksel belirtileri ve testlerden elde edilen sonuçlara dayanarak konulur. Erken teşhis, kas kaybını yavaşlatarak yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur. Sarkopeni belirtileri gösterenlerin uzman doktorlara danışarak gerekli testleri yaptırması önerilir.
Sarkopeni Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sarkopeni tedavisi, kas kütlesini ve gücünü artırmayı, fiziksel fonksiyonları iyileştirmeyi ve yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlar. Tedavi kapsamında direnç ve kuvvet egzersizleri, protein açısından zengin gıdalarla takviye edilen diyetler, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi uygulanabilir. Ağırlık ve direnç egzersizleri kas kütlesini artırmada en etkili yöntemlerden biridir. Fizyoterapist tarafından kişiye özel olarak planlanan egzersiz programı çerçevesinde yürüyüş, yüzme gibi aktiviteler yapılabilir. Kas dokularının sentezi için yeterli protein alımı gereklidir. Et, balık, tavuk, yumurta, süt ürünleri, baklagiller gibi protein açısından zengin besinler tüketilmesi kas gücünü artırmaya yardımcı olabilir.
Kas fonksiyonlarını geliştirme açısından faydalı olan D vitamini yönünden zengin gıdalarla diyet çeşitlendirilebilir. Sigara ve alkol türü zararlı alışkanlıkları bırakmak, düzenli uyku ve doğru stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri kaslarda güç kaybının önüne geçebilir. Bazı durumlarda, doktor tarafından kas kütlesini artırmaya yönelik ilaçlar reçete edilebilir.
Özellikle D vitamini eksikliğinde takviye vitaminler kullanılabilir.
Sarkopeni Tedavisi Sonrası İyileşme Süreci
Sarkopeni tedavisi sonrası iyileşme süreci, hastanın genel sağlık durumuna, sarkopeninin şiddetine ve uygulanan tedavi yöntemlerine bağlı olarak değişiklik gösterir. İyileşme süreci sabır ve düzenli takip gerektirir. Tedavi sürecinde şu tavsiyeler öne çıkar: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri sayesinde kas kütlesi korunabilir ve güçlenebilir. Tedavi sürecinde yavaş olsa bile sürekli gelişim hedeflenmesi, aşırı yüklemeden kaçınılması tavsiye edilir.
Protein ve D vitamini desteği, kasların toparlanmasını hızlandırır. Protein yönünden zengin gıdalarla beslenmeye devam edilmesi, kas gücünün korunması açısından önemlidir.
Bol su tüketimi kas kramplarını önlemeye yardımcı olur.
Tedavi sürecinde bağımsız hareket etme kabiliyeti artarken, yorgunluk hissi azalır. Enerjik ve aktif bir yaşam sürme mümkün hale gelir.
Egzersiz ve beslenme programlarının belirli aralıklarla güncellenmesi tavsiye edilir. Hem fizyoterapist hem beslenme uzmanı ile görüşmeler yapılarak süreç uzman desteğiyle yürütülmelidir. Kas gücünün ve kütlesinin durumunu değerlendirmek için düzenli aralıklarla doktor kontrolüne gidilmesi önerilir.
Sarkopeni tedavisi sonrası iyileşme süreci, disiplin gerektirir. Düzenli egzersiz ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile kas kaybı önlenebilir, kas gücü artırılabilir ve yaşam kalitesi iyileştirilebilir. Uzun vadede başarılı sonuçlar almak için tedavi sürecine sadık kalmak oldukça önemlidir.
Sarkopeni nasıl tespit edilir?
Sarkopeni, kas gücü, kas kütlesi ve fiziksel performansın ölçülmesi ile tespit edilir. Hastanın gösterdiği sarkopeni belirtilerini değerlendiren doktor çeşitli yöntemlerle tanı sürecini tamamlar. Bu süreçte fiziksel muayene, yürüme hızı testi, el dinamometresi yardımıyla kas gücü ölçümü gibi yöntemler kullanılır. Laboratuvar testi ve klinik değerlendirmelerde tanı sürecinde önemli bir rol oynar.
Sarkopeni kaç yaşında başlar?
Hareketsiz yaşam, yetersiz beslenme ve kronik hastalıklar sarkopeninin başlamasına neden olabilir. Özellikle 60 yaş üzeri kişilerde sarkopeni belirtileri görülebilir. Yaşlanma ve yetersiz beslenme süreci hızlandırabilir. Düzenli egzersiz ve yeterli protein alımı, kas kaybını yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Sarkopeni belirtisi gösteren kişilerin belirli aralıklarla doktor muayenesine gitmesi tavsiye edilir.
Kas kütlesi neden düşer?
Yaşlanma, hareketsizlik, yetersiz protein alımı, hormonal değişiklikler ve kronik hastalıklar gibi faktörler kas kütlesinin düşmesine neden olabilir. Ayrıca, fiziksel travmalar, yetersiz uyku ve stres de kas kaybını hızlandırabilir. Düzenli egzersiz ve protein yönünden zengin gıdalarla desteklenen diyetlerin tüketilmesi kas kütlesinin korunmasına yardımcı olur.
Kaynak:Medicalpark
