. Tıbbi literatürde "hiperfaji" olarak da bilinen rahatsızlık, kısa süreli bir açlık hissinden farklıdır. Genellikle sürekli bir açlık hissiyle birlikte gelir ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Rahatsızlık, enerji dengesizliklerinden hormonal değişikliklere kadar pek çok farklı nedenle ilişkili olabilir.
Polifaji, vücutta açlık ve tokluk mekanizmalarını düzenleyen hormonların dengesizliğinden kaynaklanabilir. Ghrelin, genellikle açlık hormonu olarak adlandırılır ve midenin ürettiği bir peptittir. Polifaji gibi durumlarda, bu hormonun üretimi artarak kişide sürekli bir açlık hissine yol açabilir. Leptin ise, vücutta yağ hücreleri tarafından salgılanan ve beynimize doygunluk sinyalleri ileten bir başka hormondur. Bu iki hormon, enerji dengesini düzenleyen ve yiyecek tüketimi ile ilişkili temel mekanizmaları kontrol eder. Bu hormonlar arasındaki dengesizlik aşırı yemek yeme isteğini artırır.
Polifaji yalnızca yeme bozukluğu ile sınırlı olmayıp kişinin metabolizmasını, kilo kontrolünü ve genel sağlık durumunu doğrudan etkileyebilir. Özellikle tiroid hastalıkları, şeker hastalığı gibi metabolik rahatsızlıklar ve psikolojik faktörler, polifaji gelişiminde önemli bir rol oynar.
Polifaji Nedir?
Polifaji kişinin aşırı yemek yeme isteği duyması ve bu durumun fiziksel ya da psikolojik bir ihtiyaçtan kaynaklanması olarak tanımlanır. Normal bir açlık hissinin aksine kişi yemek yediği halde doyma hissi yaşamaz ve bu durum süreklilik gösterebilir. Aşırı yemek yeme isteği kişide enerji dengesizlikleri ve metabolik hastalıklarla ilişkilendirilir.
Polifaji, bazı psikiyatrik hastalıkların bir semptomu olarak da görülebilir. Özellikle bipolar bozukluk, depresyon ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi rahatsızlıklar, bireylerin yeme davranışlarını değiştirebilir. Bu durumlar, kişinin duygusal durumuna ve düşünce yapısına bağlı olarak aşırı yeme ya da sürekli açlık hissi gibi belirtilere yol açabilir. Yeme davranışları, bu tür psikolojik bozuklukların yönetiminde önemli bir rol oynayabilir ve tedavi sürecinin bir parçası olabilir.
Polifaji kısa süreli bir problem olabileceği gibi kronik bir sağlık sorununun da habercisi olabilir. Örneğin diyabet hastalarında kan şekeri kontrolsüzlüğü nedeniyle hücrelere yeterli glikozun ulaşmaması, polifajiye neden olabilir. Benzer şekilde hipertiroidi gibi tiroid bezinin aşırı çalıştığı durumlarda artan metabolizma hızı kişinin sürekli açlık hissetmesine yol açabilir.
Polifaji Belirtileri Nelerdir?
Polifaji belirtileri normal yemek yeme alışkanlıklarının ötesine geçen bir açlık hissi ile kendini gösterir. Polifaji belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Yemek yeme isteğinin kontrol edilememesi ve sık sık yüksek kalorili yiyecekler tüketme eğilimi öne çıkar. Bu da beraberinde mide şişkinliği, mide bulantısı veya hazımsızlığı getirir.
Kilo kaybı ve kilo artışı da yaşanabilir.
Duygusal yeme de bir belirtidir. Stres, üzüntü ya da kaygı gibi duygusal durumlar, kişinin yemek yemeye yönelmesine neden olabilir.
Diyabet hastalarında polifaji, sık idrara çıkma ve aşırı susama gibi diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkabilir.
Polifaji Nedenleri
Polifaji nedenleri genellikle metabolik hastalıklar, hormonal dengesizlikler ve psikolojik faktörlerle ilişkilidir. Aşırı yemek yeme isteğine yol açan başlıca nedenler şunlardır:
Polifaji, diyabetin (şeker hastalığı) sık görülen semptomlarından biridir. Tip 1 ve Tip 2 diyabet durumunda, vücut hücrelerinin yeterli glikozu alamaması sürekli bir açlık hissine neden olabilir. Böyle bir durumda, kişi yemek yemeye devam etse bile enerji ihtiyacı tam anlamıyla karşılanamaz.
Hipertiroidi gibi tiroid bezinin aşırı çalıştığı tiroid hastalıkları durumlarında, metabolizma hızını artırarak polifajiye neden olabilir. Tiroid hastalıkları bu hastalığa neden olabilir. Artan metabolizma hızı, vücudun enerji ihtiyacını artırır ve bu durum aşırı yemek yeme isteğiyle sonuçlanır.
Depresyon, anksiyete ve stres gibi psikolojik faktörlerin olduğu durumlar da, kişinin yemek yeme alışkanlıklarını etkileyebilir. Polifaji, duygusal yeme alışkanlığı olarak da bilinen bir durumla ilişkilendirilebilir.
Ghrelin ve leptin hormonlarındaki dengesizlikler, açlık ve tokluk hissinin düzenlenmesini olumsuz etkileyebilir. Hormon dengesizlikleri kişinin sürekli açlık hissetmesine neden olabilir.
Sindirim sistemi hastalıkları, hipoglisemi ve hormonal bozukluklar gibi metabolik sorunlar da polifajiye yol açabilen diğer nedenler arasında yer alır.
Yetersiz uyku, polifaji ile ilişkili olabilen bir diğer faktördür. Uyku düzenindeki bozukluklar, ghrelin ve leptin hormonlarının dengesini bozarak açlık hissini artırabilir. Uyku eksikliği aynı zamanda kortizol seviyelerinin yükselmesine yol açar ve bu durum, stresle ilişkili yeme davranışlarını tetikleyebilir. Kalitesiz uyku alışkanlıklarının düzenlenmesi, polifaji semptomlarının kontrol altına alınmasında önemli bir adım olabilir.
Bazı nadir genetik hastalıklar da polifajiye neden olabilir. Örneğin, Prader-Willi sendromu, aşırı yemek yeme davranışıyla karakterize bir genetik bozukluktur ve bireylerde kontrolsüz açlık hissine yol açar. Beyindeki hipotalamus bölgesinin düzgün çalışmaması nedeniyle tokluk hissi oluşmaz.
Polifaji Tedavisi
Polifaji tedavisi rahatsızlığın altta yatan nedenine bağlı olarak planlanır. Öncelikli adım, aşırı yemek yeme isteğine yol açan faktörlerin tespit edilmesidir. Bu süreçte, kan testleri, hormonal değerlendirmeler ve metabolik hastalıkların incelenmesi gerekebilir.
Şeker hastalığı ve polifaji arasındaki ilişki, özellikle insülin dengesizliği ve kan şekeri seviyelerindeki dalgalanmalarla ilgilidir. Bu bağlantı tedavi sürecini de etkiler. Eğer polifaji diyabet gibi bir hastalıktan kaynaklanıyorsa kan şekerinin kontrol altına alınması öncelikli hedef olacaktır. Diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlar ve insülin tedavisi, hücrelerin enerji ihtiyacını karşılamasına yardımcı olur ve polifaji semptomlarını azaltabilir.
Hipertiroidi gibi durumlarda, tiroid bezinin aşırı çalışmasını kontrol altına almak için tiroid baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir. Psikolojik etmenlerle bağlantılı polifaji vakalarında, bilişsel davranışçı terapi ve stres yönetimi teknikleri etkili çözümler sunabilir. Bu terapiler, kişilerin yeme davranışlarını tetikleyen duygusal ve zihinsel faktörleri anlamalarına ve bunlarla başa çıkmalarına yardımcı olur.
Polifajinin tedavisinde, diyet düzenlemesi de büyük önem taşır. Özellikle lif oranı yüksek besinler, daha uzun süre doygunluk hissi sağlayarak aşırı yeme dürtülerini engellemeye yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra, düzenli egzersiz yapmak, metabolizma sorunlarının önüne geçer ve metabolizmanın düzgün çalışmasını desteklerken, aynı zamanda stresin azaltılmasına ve duygusal dengeyi sağlamaya da yardımcı olur. Bu kapsamlı yaklaşım, hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı iyileştirebilir.
Fiziksel aktivite eksikliği, polifaji semptomlarını kötüleştirebilen bir durumdur. Düzenli egzersiz yapmak açlık ve tokluk hormonlarının dengelenmesine katkı sağlar. Egzersiz, ghrelin seviyelerini düşürürken leptin duyarlılığını artırabilir. Fiziksel aktivite sırasında salgılanan endorfinler, stresin azalmasına ve duygusal yeme davranışlarının kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Tedavi süreci, bireysel ihtiyaçlara ve altta yatan sağlık sorunlarına göre planlanmalıdır. Düzenli doktor kontrolleri ve multidisipliner bir yaklaşım, tedavinin başarısını artıran önemli faktörlerdir.
Sıkça Sorulan Sorular
Polifaji ile aşırı yemek yeme arasında fark var mıdır?
Polifaji sürekli bir açlık hissiyle ilişkilidir ve bir sağlık sorunu belirtisi olarak kendini gösterir. Aşırı yemek yeme ise genellikle duygusal ya da çevresel faktörlere bağlı olarak meydana gelir. Polifaji durumunda, kişinin yemek yeme isteği fizyolojik bir temele dayanırken, aşırı yemek yeme genellikle davranışsal bir durumdur.
Polifaji kilo kaybına neden olabilir mi?
Polifaji hastalığı belirtileri arasında kilo kaybı da yer alır. Özellikle diyabet veya hipertiroidi gibi hastalıklarda, metabolizma hızının artması ve vücudun enerji ihtiyacının karşılanamaması kilo kaybına neden olabilir. Yaşanan durum sık yemek yemeye rağmen kişinin yeterli enerji depolayamaması ile ilişkilidir.
Polifaji çocuklarda görülebilir mi?
Polifaji çocuklarda da görülebilir ve genellikle büyüme atakları, hormonal değişiklikler veya diyabet gibi metabolik hastalıklarla ilişkilidir. Uzman kontrolüyle doğru teşhis ve tedavi planı bu süreçte önemlidir.
Kaynak:Medicalpark
