28.07.1858, 159 Yıl Önce Bugün...
Karadağlı Asilerin Kolaşin’e Saldırısı / 1000'in Üzerinde Müslümanın Öldürülmesi:
Bir grup Karadağlı, 28 Temmuz 1858’de de Kolaşin’e, girerek Müslümanların evlerini yakmış, erkekleri öldürmüşler, 200’e yakın kadın ve çocuğu ise Karadağ’a götürmüşlerdir. Avusturya kaynaklarına göre ise bu olaylarda ölenlerin sayısı binin üzerindedir [109]. Büyük devletlerin araya girmesiyle birlikte isyan yatıştırılmış Avusturya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Prusya ile Osmanlı Devleti arasında Karadağ meselesinin çözümü için bir protokol imzalanmıştır (8 Kasım 1858). Bu protokole göre, daha önceden 20 yıl tarafsız bölge olarak kalan Grahova artık Karadağ’a bırakılırken Kolaşin, Osmanlı Devleti’ne bırakılmıştır [110]. Bu protokolde Büyük Devletler, Karadağ’ı fiilî “de facto” olarak tanırken “de jure” yani yasal olarak tanımaktan kaçınmışlardır. Büyük devletler Karadağ’ı da Kolaşin’de yaşanan hadisenin bir benzerinin bir daha yaşanmaması yönünde sert bir şekilde uyarmışlardır [111].
Danilo, 1860 yılında Kotor (Kattora) yakınlarındaki bir köyde suikasta uğramış ve hemen Kotor’a yaralı olarak götürülmüş, bir müddet sonra da hayatını kaybetmiştir. Yerine, Grahova Savaşı’nda Osmanlı ordusunu bozguna uğratan Mirko’nun oğlu Nikola ya da diğer adıyla Nikita geçmiştir.
[109] Safet Bancoviç, “Müslümanların Karadağ‘dan 19. Yüzyıldaki Göçü” Muhacirlerin İzinde, Der: H. Kolaşinli Ed.: M. M. Zorbay, Lotus yayınları, 2004, s. 18
[110] Parmaksızoğlu, “Karadağ” Türk Ansiklopedisi, C. XXI, Milli Eğitim Basımevi, Ank. 1974 s. 267.
[111] Elizabeth Roberts, Realm of the Black Mountain, A History of Montenegro, Cornell University Press, New York 2007, s. 229
Uğur Özcan, II. Abdülhamid dönemi Osmanlı-Karadağ siyasi ilişkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi, 339 sayfa, Nisan 2009
