.
"Atatürk,
Sen, bizdendin. Seni halife yapmak, padişah yapmak isteyenler oldu, iltifat etmedin. Milli irade yolunu seçtin. Hayat ve şahsiyetini milletinin hizmetine vakfettin. Türk' ün gıpta ettiği, taziz ettiği, övdüğü ve övündüğü vasıflara maliktin, bütün bu meziyetlerinle Türk'ün ta kendisiydin.
Şimdi seni;kurtardığın vatanın her köşesinden gönderilen mukaddes topraklara veriyoruz.
Bil ki;hakiki yerin, daima inandığın ve bağlandığın Türk milletinin, minnet dolu sinesidir.
Nur içinde yat..." (1)
Rahmetli Cumhurbaşkanımız Celal Bayar'ın , Paşa'nın Anıtkabir'e defnedilmesi sırasında, orada bulunanlara yaptığı konuşmadan...
Meşrutiyetin ilanından sonra İttihat ve Terakki' nin Selanik'te büyük kongresi yapılır... Bu kongreye Bursa temsilcisi olarak giden kişi Celal Bayar'a kongre hakkında bilgi verirken şöyle der:
"---Kongrenin en ehemmiyetli hadisesi Mustafa Kemal isminde genç bir zabitin ortaya attığı bir tezdi. Bu genç zabit ordunun mutlaka partiden ayrılmas yalnız talim ve terbiyesiyle meşgul olması, ancak bu sayede modern bir ordu vücuda getirilebileceği tezini müdafaa etmiş, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin de orduya dayanmakta devam ettiği müddetçe halk arasında teşkilatını kuvvetlendiremiyeceğini, bunun ise parti bakımından pek mahzurlu olduğunu ısrarla tebarüz ettirmişti.
O zamanlar Mustafa Kemal 'in bu düşüncesi tam kavranamamıştı. Uzun tartışmalara girilmiş ve sonra oylama yapılmış ve parti ile ordu arasındaki bağın ayrılmasına karar verilmiş ama bu hiçbir zaman tam uygulanamamıştı... Bu oylamada Bursa temsilcisi de bu teklifin aleyhine oy vermişti...
Selanik kongresinde kabul edilen bu karar uygulanamamış bunun sonucu olarak de ne ordu içindeki tartışmalar bitmiş ne de parti halk arasında kök salamamıştı...
Paşa, yıllar sonra bir akşam yemeğinde o kongrenin genel katipliğini yapan Dr. Tevfik Rüştü Bey'e:
"--- O zaman yapmış olduğum bu teklif tam manasıyla kabul ve tatbik olunmuş bulunsaydı, birçok felaketlerin önü alınabilirdi. "demişti...
Tevfik Rüştü Bey'in değerlendirmelerine devam edeceğim...
Bilgi edinmeniz dileğiyle...
******
