ÇAĞIMIZIN HASTALIĞI FİBROMİYALJİ HAYATINIZI ZEHİR EDEBİLİR.
Fibromiyalji ile boğuşanlar çok iyi bilir, tanısı, tedavisi çok zordur. Hastalar fibromiyaljiyi geçmek bilmeyen ağrılar, akabinde gelen depresyon olarak tanımlar ve günlük işlerini idame ettirmekte çok zorlanırlar. Halk arasında iltahapsız eklem romatizması olarak da bilinen bu rahatsızlık, yaygın kas ağrısı, yorgunluk ve genel vücut ağrılarıyla kendini gösterir. Fibromiyalji, çok farklı şekillerde kendini belli eden mühim bir romatizmal sorun. En çok da orta yaşlı kadınları ilgilendiren, onların canını sıkabilen, tanısı da tedavisi de zor bir problem.
Tanısı genellikle zor konulan fibromiyalji, hastaların günlük yaşamlarını zorlaştırabilir ve fiziksel, duygusal ve sosyal açıdan olumsuz etkileyebilir. Bugunkü yazımda fibromiyalji nedir, nasıl teşhis edilir, nasıl tedavi edilir ve başa çıkma yolları hakkında bilgi vereceğim.
Fibromiyalji Nedir?
Fibromiyalji, genellikle kas-iskelet sistemindeki ağrıları etkiler ve günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Hasta sürekli ağrılardan şikâyetçidir, doğal olarak da depresyona meyilli ve mutsuzdur. Öyle ki gündelik hayatını sürdürmekte zorlanır. Genellikle çalışan nüfusta yaygın olarak görülen fibromiyalji sendromu özellikle kadınları etkiler.
Fibromiyalji Nedenleri
Fibromiyalji kesin nedeni bilinmeyen bir durumdur. Genetik yatkınlık, stres, travma ve enfeksiyonlar gibi faktörlerin hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabileceği düşünülmektedir. Fibromiyalji bir kas romatizması hastalığı olduğu, yani sorunun ardında fazla aktif ya da dengeli olmayan bir bağışıklık sistemi olduğu düşünülüyor. Diğer bir teori ise sinirlerin ağrı sinyallerine aşırı tepki göstermesinden kaynaklanan bir sorun olduğu. Fibromiyalji tanı koyması zor, gizemli bir hastalıktır. Aynı romatizmal hastalıklarda olduğu gibi bir tedavisi yoktur ama doğru bir beslenme modeli kontrol altına alınabilir.
Fibromiyalji Belirtileri
Fibromiyalji belirtileri arasında yaygın vücut ağrısı, uyku bozuklukları, halsizlik, unutkanlık ve zihinsel bulanıklık sayılabilir. Bu belirtiler genellikle uzun süre devam eder ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Sorun dayanılmaz dereceye varabilen kas ve eklem ağrıları yanında aşırı bitkinlik, derinleşen mutsuzluk, iş gücü kaybı, yaşam kalitesinde bozulma, uyku sorunları ve daha pek çok problemi de beraberinde getiriyor.
Hastalarda eklem ve kas ağrıları yanında psikolojik sorunlar da görülüyor. Sorunlarının çeşitliliği nedeniyle de fibromiyaljili hastalar iç hastalıkları, romatoloji uzmanları, fizik tedavi ve ruh hekimleri arasında devamlı mekik dokuyor.
Kas ve eklem ağrıları en önemli ve en yaygın belirti. Diğer belirtiler; yorgunluk, bitkinlik, tutukluk, uyku sorunları, kabızlık, şişkinlik, gaz, baş ağrısı, sinirlilik, konsantrasyon kaybı, enerjisizlik, el ve ayak uyuşmaları, ağrılar kadar ön planda değil.
Hastalar sorunlarının çözülememesi sebebiyle aileleri, çevreleri, hatta hekimleri tarafından yeterince önemsenmediklerini, doğru teşhisin konulamadığını düşünerek mutsuz ve çaresiz bir duygusal sürece girebiliyor.
Neticede bu tabloya zamanla depresyonun da katılması sürpriz olmuyor. Bu noktadan sonra da fibromiyalji, romatizmal bir problem olmaktan çok ruhsal belirtilerin ön planda olduğu, çözümü zor bir kaos haline geliyor.
Tanı bazen “ağır yorgunluk, bitkinlik ve enerjisizlik” hali nedeniyle ‘Kronik Yorgunluk Sendromu’ olarak değiştirilebiliyor. Aslında kronik yorgunluk sendromu, depresyon ile fibromiyalji arasında çoğu kez kesin bir sınır da olmuyor. Belki de bu üç sorun iç içedir, aynı aynanın farklı yüzleridir.
Tanı Yöntemleri ve Süreci
Fibromiyalji teşhisi, hastanın semptomlarına ve fizik muayene bulgularına dayanarak konulur. Fibromiyalji de hassas olan vücutta 18 adet nokta vardır. Bu noktalardan en az 11’inin hassas olması ile tanı konur. Bilimsel literatüre fibromiyalji sendromu (FMS) olarak geçen bu sorunu teşhis etmek gerçekten çok zor. Hastalığı ortaya koyan bir kan testi, bir parametre olmadığı için diğer tüm olasılıkları eleyip, resmin bütününe bakmak ve hastanın şikâyetlerini bir araya getirerek doğru yorumlamak gerekir. Fibromiyalji hastaları bu şikâyetlerle doktor doktor dolaşır. Ama hiçbir teşhis, hiçbir tanı konamaz. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, arkasından kortizonlar verilir. Bu ciddi yan etkileri olan ilaçlar tedavi etmez, problemi sadece kısa süre için baskılar, üstünü örter. Bir süre sonra onlar da işe yaramaz olurlar ve ağrılar geri döner. Teşhis etmenin zor olduğu bu tür hastalıklarda genel eğilim şudur; “Bir hastalığınız olduğunu gösteren herhangi bir bulguya rastlamadık, bu yüzden de sorununuz psikolojik kaynaklı olmalı”.
Bu hastalığın belli bir testi yoktur. Tanı koymanın tek yolu önce semptomlarla ilişkilendirilebilecek olası hastalıkları elemek, ardından da semptomları bir araya getirerek teşhis koymaktır. Peki hangi durumlarda akla fibromiyalji gelmeli? Uyku bozukluğu yaşıyorsunuz. Sabahları uyandığınızda sanki uyumamış da dayak yemiş gibi hissediyorsunuz. Yataktan bitkin, yorgun kalkıyor, güne vücudunuzdaki sertlik ve tutuklukla başlıyor, gün boyunca ağrı çekiyorsunuz. Bu tablo fibromiyalji sendromunu akla getirmeli.
Tedavi Yöntemleri ve İlaçlar
Fibromiyaljinin kesin bir tedavisi yoktur, ama beslenme düzenlenerek hastalık kontrol altına alınabilir, hastanın hayat kalitesi artırılabilir. Hastalıkla ilgili bir teori daha var, fibromiyalji sendromunun bir tür gluten hassasiyeti olduğu yolunda. Hatta bu konuda yapılmış, böyle bir ilişkinin varlığını ortaya koyan pek çok bilimsel çalışma da var.
Fibromiyalji tedavisinde ağrıyı hafifletmek ve diğer semptomları yönetmek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bunlar arasında ağrı kesiciler, antidepresanlar ve antikonvülsanlar bulunabilir.
Fiziksel terapi, egzersiz programları, masaj, akupunktur ve diğer alternatif tedavi seçenekleri fibromiyalji semptomlarını yönetmede yardımcı olabilir. Ozon tedavisi tetik nokta enjeksiyonları , şok dalga tedavileri gibi birçok alternatif yöntemi de semptomların tedavisinde kullanılmaktadır. Kişinin yaşam tarzını ve stres yönetimini geliştirmesi de tedavi sürecinde önemli bir rol oynar.
Fibromiyalji İle Nasıl Başa Çıkarız?
Fibromiyalji ile başa çıkmak, sabır, özsaygı ve kendini dinleme gerektiren bir süreçtir. Belirtileri ve şiddeti herkeste farklılık gösterebilir, bu yüzden kendi bedeninizi ve sınırlarınızı tanımak önemlidir. Stresi yönetmek, düzenli dinlenmek ve fiziksel aktiviteleri kontrollü bir şekilde yapmak, fibromiyalji ile başa çıkmada yardımcı olabilir.
Beslenme ve Egzersiz Önerileri
Sağlıklı Beslenme İlkeleri
Fibromiyalji hastaları için sağlıklı ve dengeli beslenme önemlidir. Vücutta inflamasyonu arttırmayan gıdalar tüketmek, işlenmiş gıdalardan kaçınmak ve yeterli miktarda su içmek, semptomları hafifletebilir.
Protein, lif, meyve ve sebze ağırlıklı bir diyet, genel sağlığınızı destekleyebilir. Fibromiyaljiyi tedavi ederken kaçınılması gereken yiyeceklerden en önemlisi glutendir. Gluteni ortadan kaldırmanın yanı sıra, huzursuz uyku ve uykusuzluk, anksiyete, kas titremesi ve depresyona katkıda bulunabileceğinden kafein alımını sınırlamak gerekmektedir. Kafein sadece kahve, çay ve kolada değil, aynı zamanda enerji içeceklerinde, aromalı gazlı içeceklerde ve hatta reçetesiz satılan bazı ağrı ilaçlarında da bulunur. Tüm hastaların yapay tatlandırıcılardan uzak durması önerilir. Tehlikeli kimyasal maddelere dayanarak, bugün piyasadaki birçok yaygın yapay tatlandırıcı; kansere, tiroit sorunlarına, hafıza kaybına ve nöbetlere neden olan bileşikler içerir. Fibromiyaljinin semptomları ile savaşırken, daha fazla komplikasyon ve tıbbi rahatsızlığı uyandırmamak önemlidir. Gluten, süt, kafein, yapay tatlandırıcılar, işlenmiş gıdalar ve kısmen hidrojene edilmiş yağlar ve trans yağları ortadan kaldırarak vücudunuzun toksik yükünü azaltmanız ve yaşam kalitenizi, ruh ve zihninizin aktivitesini arttırmanız mümkün.
Yoğurt, kefir, yumurta, organik meyve ve sebzeler ve özellikle magnezyum içeriği yüksek olan besinler, fermente gıdalar, kuzu, koyun ve keçi eti ve bunların kemiklerinden hazırlanmış kaliteli kemik suları, kuru yemişler tüketilmelidir. Pek çok fibromiyalji hastasında beslenme eksiklikleri vardır ve vitamin B12, Vitamin C ve Vitamin D'nin yanı sıra folik asit ve esansiyel mineral magnezyum gibi önemli besin maddelerinde yetersiz kalabilirler. Amaç iltihabı azaltmak ve vücudun doğal savunmasını inşa etmektir. Basitçe söylemek gerekirse, beslenme alışkanlıklarında ciddi değişiklik gerektirmektedir.
Magnezyum seviyelerini arttırmak için diyetinize yeşil yapraklı sebzeler, kabak çekirdeği, yoğurt, kefir, badem ve avokado gibi gıdalar ekleyin. Fibromiyalji ile ilişkili ağrı ve rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olmak için bu gıdalardan günde en az 2-3 porsiyon kadar tüketin. Uyku bozuklukları, fibromiyalji semptomları arasında yaygın olduğu için, uyku hormonunu melatonini arttırmakta çok önemlidir. Melatonin takviyeleri genellikle güvenli kabul edilir, ancak immün baskılayıcılar, doğum kontrol hapları, antikoagülanlar ve diyabetik reçeteler dâhil olmak üzere bazı ilaçlar ile etkileşime girebileceği için besinlerle takviye etmek daha doğru olacaktır. Eğer besinler yeterli gelmiyorsa, uzman kontrolünde takviye alınması gerekmektedir.
Egzersiz Programları ve Önerileri
Fibromiyalji olan bireyler için düşük etkili egzersizler, yürüyüş, yoga veya yüzme gibi aktiviteler faydalı olabilir. Egzersiz programını yavaş yavaş ve düzenli bir şekilde arttırmak, kasları güçlendirebilir ve esnekliği artırabilir.
Psikolojik Destek ve Terapiler
Fibromiyalji sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal zorluklar da yaşatabilir. Psikolojik destek, terapi ve danışmanlık hizmetleri, fibromiyalji ile baş etmede yardımcı olabilir. Duygusal dengeyi sağlamak ve stresi azaltmak, genel iyilik halinizi olumlu yönde etkilerken fibromiyaljide atak sıklığını da azaltacaktır.
Fibromiyalji İle Yaşamak için Pratik İpuçları
Fibromiyalji ile yaşamak zorlu olabilir, ancak bazı pratik ipuçları sizi rahatlatabilir. Günlük yaşamınızda ergonomik düzenlemeler yapmak, sıcak veya soğuk uygulamalar kullanmak, ısınma ve soğuma tekniklerini öğrenmek, günlük rutinlerinizi kolaylaştırabilir. Sonuç olarak, fibromiyalji hayatı zorlayıcı bir hastalıktır ancak uygun tedavi ve desteklerle semptomları yönetilebilir hale getirilebilir ve kesin bir tedavisi yoktur. Fibromiyalji ile yaşamak için birçok tıbbi brranştan yardım almak gerekeblir ve hastaların sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, medikal tedaviler ve psikolojik destek gibi çeşitli yöntemleri deneyerek kendilerine en uygun olanı bulmaları önemlidir.
