Genellikle kış mevsiminde pazar esnafı, domateslerin, biberlerin, salatalıkların üzerine ARILI etiketi yapıştırır. Pazara gelenler demek ki hormon kullanılmamış der alır.
Genellikle kış mevsiminde pazar esnafı, domateslerin, biberlerin, salatalıkların üzerine ARILI etiketi yapıştırır. Pazara gelenler demek ki hormon kullanılmamış der alır. Oysa kış mevsiminde bal arıları çalışmaz. Kış salkımı oluşturur ve faaliyetlerini en aza indirir. Seralarda üretilen sebze ve meyvelerde meyve tutumu için bombus arıları kullanılır.
Arı faaliyeti, tozlaşma bütün meyve ve sebzelerde, meyve tutumu yanında, meyvenin şeklini de yakından etkilemektedir. Eksik döllenen meyve ve sebzeler yamuk olur, verim ve kalite düşer. Sıcaklığın 14 derece ve üzerinde olduğu bahar ve yaz mevsimlerinde, doğada bol miktarda böcek aktif olduğundan tozlaşma ve meyve tutumunda arı ve böceğin etkileri pek fark edilmez. Ancak seracılıkta ve mevsimsiz üretimde, arı ve böcek faaliyeti çok etkilidir. Bunun için kışın dahi faaliyet gösterebilen bombus arıları kullanılmaktadır.
Bombus; dünyada yaklaşık 250 türü olan, bal arıları ile akraba olan bur cinstir. Kuzey yarımkürenin tamamında bombus arılarına rastlamak mümkündür. Bazı bölgelerde tüylü arı denmektedir. Doğada pek çok bitki türü neslini sürdürmek için bombuslara mecburdur.
Bombus, tüylü ve sağlam yapılı bir arıdır. Ortalama olarak 1,5-2,5 cm boyunda, çoğunlukla sarı ve siyah renktedir. Genellikle yerde, terk edilmiş kuş ve fare yuvalarını kovan olarak kullanır. Bal arılarında olduğu gibi, kovanda bir kraliçe, dölleyici arılar ve işçiler olmak üzere 50 ila 400 arasında arı bulunur.
Bombuslar, yakın akrabası olan bal arıları gibi bal üretebilirler. Ancak balları dayanıklı değildir. Üretime de uygun değildir.
Küçük kovanlarla seralara koyulan bombus arıları kış boyunca sebze üretiminde tozlaşmayı ve meyve tutumunu sağlamaktadır. Bombusların bu yetenekleri fark edildikten sonra, ticari bombus üretimi önem kazanmıştır.
Dünyada bombus arı kolonisi üretiminde önde gelen firmalardan olan Antilsay-Biobest firması her yıl 100 bini Türkiye içinde olmak üzere 700 binden fazla bombus arı kolonisi satmaktadır. Antalya’da üretilen bombus kovanları yıl boyu dünyanın her tarafına gönderilmektedir.
Seralar kapalı alanlar olduğu için arı ve böcek faaliyetinin zayıf olduğu alanlardır. Dolayısıyla seralarda bombus kullanımı önem arz etmektedir. Seralarda bombus arıları kullanıldığında domates ve biberde %25, patlıcanda %10’luk bir artış meydana gelmektedir.
Ticareti yapılan bombus kovanlarında bir kraliçe arıyla birlikte 50-60 tane işçi arı bulunmaktadır. Bu kovanlar piyasa koşullarına bağlı olarak seracılar tarafından satın alınmakta ve tozlaşmada kullanılmaktadır. Aynı zamanda seralarda bombus kullanan üreticiler destekleme almaktadır.
Bir bombus arısının dakikada ziyaret ettiği çiçek sayısı, bal arısının iki katına yakındır. Dakikada 24 çiçek ziyaret edebilmektedir. Dillerinin uzun oluşuyla hemen bütün çiçekli bitkilerde kullanılabilmektedir. Bir kovan iki dönümlük serada tüm çiçeklerin tozlaşması ve meyve tutumu için yeterli olmaktadır.
Yakın gelecekte açık alanlarda da bombus kovanlarına ihtiyaç olacak gibi görünüyor. İlaçlamalarla böcek namına ne varsa ölüyor. Bombus arılarına daha fazla ihtiyaç olacağı kesin.
